Buxgalteriya hisobi va operatsion texnika

 
7.4. Hisob -Kitob markazi ishining tashkil etilishi 
 
Yuqorida eslatib  o„tganimizdek, Hisob-kitob  markazi  O„zbekiston 
Respublikasi  Markaziy  banki  buxgalteriya  hisobi  va  hisob-kitoblar 
boshqarmasining bo„limi bo„lib, uning funksiyasiga banklarning vakillik 
hisobvaraqlariga  xizmat  ko„rsatish  va  banklararo  hisob-kitoblarning 
uzluksizligini ta‟minlash kiradi.  
Hisob-kitob markazi elektron to„lov tizimiga ulangan tijorat bank-
lari  bilan  belgilangan  vaqt  davomida  alohida  tarmoq  orqali  axborot  al-
mashish  tartibida  ish  olib  boradi.  Elektron  to„lov  tizimi  bo„yicha  ish 
kuni  boshlanishidan  banklarning  ichki  va  tashqi  vakillik  hisobvaraqla-
rining  qoldiqlari  va  aylanmalari  qiymatining  mosligi  qilingandan  so„ng 
banklarga  tizimda  ishlashga  ruxsat  etiladi.  Fayllarni  qabul  qilish,  qayta 
ishlash  va  nazorat  qilish,  jo„natish  avtomatik  rejimda  seanslar  bo„yicha 
amalga oshiriladi. 

---

 
142 
Banklardan  kelgan  har  bir  elektron  fayl  bir  daqiqa  interval  bilan 
qayta  ishlab  turiladi.  Kelgan  har  bir  fayl  ichki  nazoratdan  o„tkaziladi 
Tekshiruvdan muvaffaqiyatli o„tgan fayl hisob-kitoblar markazida qayta 
ishlashga  ruxsat  etiladi.  Kelib  tushgan  to„lov  turiga  qarab  XKMda 
buxgalteriya provodkalari amalga oshiriladi. Lekin tekshiruv jarayonida 
biror bir yozuvida xato chiqsa ham fayl to„lig„icha bankka qaytariladi.  
Ilgari  Hisob-kitob  markazida  banklararo  aylanmalarni  o„tkazish 
uchun  bir  qator  hisobvaraqlar  yuritilar  edi.  2003-yil  sentabr  oyidan 
boshlab  turli  tipdagi  bosh  banklar  o„rtasidagi  banklararo  hisob-kitoblar 
Toshkent  shahar  hisob-kitob  markazi  orqali  o„tkazila  boshladi,  boshqa 
viloyatlardagi hisob-kitob markazlarining faoliyati to„xtatildi. Bir bank-
ka  qarashli  filiallar  o„rtasidagi  hisob-kitoblar  bosh  bank  tomonidan 
tashkil  etila  boshladi.  Biz  turli  tipdagi  banklar  o„rtasidagi  banklararo 
hisob-kitoblarni o„tkazish tartibi bilan tanishib chiqamiz.