Buxgalteriya hisobi, tahlil va audit

15-MAVZU: DAROMAD VA XARAJATLAR HAMDA MOLIYAVIY NATIJALAR AUDITI (amaliy mashg`ulotlar uchun tarqatma materiallar)
Masala. Yagona soliq to‘lovi to‘lovchisi bo‘lgan korxona o‘zi ishlab chiqargan mahsulotini 25 645,4 ming so‘mga 100 foizli oldindan to‘lov sharti bilan sotgan. Ushbu sotilgan mahsulotning tannarxi 27 535,6 ming so‘mni tashkil qilgan. Yuqoridagi muomalalar korxona buxgalteri tomonidan quyidagicha buxgalteriyada hisobga olingan:

T/r	Xo‘jalik operatsiyasi mazmuni	So‘mma, ming so‘mda	Schotlar Korresponden- siyasi		Yozuvlarni tasdiqlovchi hujjatlar
			Debet	Kredit
1	Mahsulot uchun oldindan to‘lov kelib tushdi	25 645,4	6310	5110	Hisobraqamdan ko‘chirma
2	Sotilgan mahsulotning haqiqiy narxi hisobdan chiqarildi	27 535,6	2810	9110	Yukxati, hisobvaraq-faktura
3	Mahsulot sotilishidan tushgan daromad aks ettiriladi	25 645,4	9010	4010	Buxgalteriya hisob-kitob-ma’lumotnomasi
4	Avans to‘lovini hisobga olinishi aks ettiriladi	25 645,4	4010	6310	Olingan bo‘naklar hisobining qaydnomasi
5	Realizatsiya bo‘yicha moliyaviy natija aks ettiriladi (9110 va 9010 schotlarining yopilishi)	27 535,6 25 645,4	9110 9910	9910 9010	Olingan bo‘naklar hisobining qaydnomasi
6	YAST hisoblandi	1 376,78	6410	9820	Buxgalteriya hisob-kitobi

Talab qilinadi:
1. Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim?
2. Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim?
3. Korxona buxgalteri tomonidan yuqoridagi muomalalar to‘g‘ri hisobga olinganligini tekshirib auditorlik hisoboti uchun ma’lumot tayyorlang.


Masala. “ALSCOM” kompaniyasida 2012 - yil bo‘yicha quyidagi moliyaviy natija aniqlangan. Kompaniyaning soliqqa tortilgunga qadar foydasi 2500 000$ ni tashkil etgan. Buxgalteriya hisoboti bo‘yicha hisoblangan amartizatsiya miqdori 100 000$, soliq hisoboti bo‘yicha hisoblangan amartizatsiya miqdori esa 120 000$ ni tashkil etadi. Kompaniya bank kreditidan foydalanganligi uchun, bankka 50 000$ miqdorida foiz to‘lovlarini to‘lagan. Markaziy bank tomonidan o‘rnatilgan foiz stavkasi bo‘yicha foiz xarajatlari 40 000$ ni tashkil etadi Soliq stavkasi 10% Kompaniya 2008 - yil uchun budjetga 25 000$ daromad solig‘i to‘lagan .
Talab qilinadi:

1. 
   Korxona buxgalteri tomonidan yuqorida keltirilgan muomalalar to‘g‘ri hisobga olinganligini tekshirib, auditorlik hisoboti uchun ma’lumot tayyorlang.
   
2. 
   Ushbu holatda auditor qanday audit usullaridan foydalanishi lozim
   

Masala. OAJ umumbelgilangan tartibdagi soliq to‘lovchi hisoblanadi. Jamiyat tarkibida mustaqil balansga va alohida hisobraqamiga ega bo‘lgan yuridik shaxs hisoblanuvchi 8 ta sho‘ba korxona mavjud. Auditorlik tekshiruvi jarayonida mijoz-korxona tomonidan auditorlarga quyidagi masalalar bo‘yicha amaliy maslahatlar berish talab etildi.
Shu’ba korxonalar yil yakuni bo‘yicha jamiyatga topshirgan balanslari yig‘ilgan holda aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishida olingan sof foyda taqsimlanadi. Sof foydaning dividend uchun yo‘naltirilgan qismi aksiyadorlarga (yuridik va jismoniy shaxslarga ) egalik qilayotgan aksiyasiga qarab taqsimlanadi, taqsimlangan dividend uchun dividend solig‘i kim tomonidan, qanday tartibda to‘lanadi?
Quyidagi qayd etilgan ko‘rsatkichlar moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotning (2-son shaklning) qaysi satrlarida aks ettiriladi:
a) jamiyatni saqlash uchun sho’ba korxonalaridan kelib tushgan to‘lovlar (daromadlar);
b) sho’ba korxonalarimiz tomonidan bizning hisobraqamga o‘tkazilgan dividendlar;
v) sho’ba korxonalarimiz tomonidan korxonamiz hisobiga o‘tkazib berilgan to‘lovlar hisobidan amalga oshiriladigan korxonani boshqarish va boshqa maqsadlardagi xarajatlar.