Buxgaletriya hisobining predmeti, metodi va uning elementlari

Zarur adabiyotlar va jihozlar:
1.
O’zbekiston Respublikasi BHMS 21-son O’zR Moliya Vazirligining 2002 
y. 9 -sentyabrda 103-sonli buyrug’i.
2.
O’zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobi to’g’risidagi Qonuni. 1996 
y. 30 avgust.
3.
Makarov B.C. Teoriya buxgalterskogo ucheta. MT.: «Statistika», 1974 g.
Ishning mazmuni: 
1.
 
Schyotlar to’g’risida tushuncha va ularni turkumlash 
2.
 
Asosiy schyotlar
3.
 
Kalkulyatsiya Schyotlari 
4.
 
Ikkiyoqlama yozuvning nazorat ahamiyati 
5.
 
Buxgalteriya hisobi schyotlarining rejasi 
1. Schyotlar to’g’risida tushuncha va ularni turkumlash 
 
Korxonaning xo’jalik muomalalari tegishli axborot tashuvchilar asosida 
schyotlarda aks ettiriladi hamda shu muomalalar ta’sir qiladigan mablag’lar 
mavjudligi qayd etiladi. Shunday qilib, schyotlar yordamida xo’jalik mablag’lari 
va xo’jalik muomalalarining joriy ettirilishi va shu bilan bir vaqtda yig’ma 
ko’rsatkichlarni olishni ta’minlovchi hisobning bir turdagi ob’ektlarini iqtisodiy 
guruhlash amalga oshiriladi. Undan tashqari, schyotlar xo’jalik faoliyatining 
borishi ustidan tezkor nazoratni yuritish imkonini beradi.
Demak, schyotlar - bu xo’jalik mablag’lari va xo’jalik muomalalarini joriy aks 
ettirish, iqtisodiy guruhlash va tezkor nazorat qilish usuli deb ta’riflasak bo’ladi.
Schyotlarning ko’rinishi hisob yozuvlar qilinadigan jadvalga o’xshaydi.
Schyotlardagi yozuvlar, hisobga olinayotgan ob’ektlarning xususiyatiga qarab 
har xil o’lchagichlarda - natura, mehnat va pul o’lchagichlarida olib boriladi. 
Lekin ma’lumotlarni natura va mehnat o’lchagichlarida ifodalash bilan birga 
schyotlardagi barcha ma’lumotlar albatta pul o’lchagichda ham ko’rsatiladi. Bu 
umumlashtirilgan, yakuniy ko’rsatkichlarni olish uchun zarurdir.
Xo’jalik mablag’larini harakati tegishli balans moddalarini ko’payishiga yoki 
kamayishiga olib keladi. Masalan, kassadagi naqd pullarni harakati ularning 
g’aznaga kelib tushishi («Kassa» moddasining ko’payishi) yoki undan berilishi 
(«Kassa» moddasining kamayishi) bilan tavsiflanadi; mol etkazib beruvchilar 
bilan hisob-kitoblarning harakati - bu korxonaning mol etkazib beruvchilarga 
bo’lgan qarzning ko’payishi («Mol etkazib beruvchilar» moddasining o’sishi) 

---

18 
yoki uning uzilishi «Mol etkazib beruvchilar» moddasaning kamayishiga olib 
keladi.
Schyotdagi umumiy summani hisoblab chiqishni osonlashtirish uchun 
mablag’larni ko’payishini, ularning kamayishidan alohida ajratib ko’rsatish 
qulayroq, shuning uchun schyot ikki qismga bo’linadi: chap va o’ng tomonga. 
Uning biri (chap tomoni)