Бурун, бурун ёндош бўшлиқларининг клиник анатомияси, физиологияси ва текшириш усуллари

Kasallikni sub`ektiv belgilari peshona bo`shlig’ini o`tkir yallig’lanishiga nisbatan kamroq namoyon bo`ladi. Bemorlarni bosh o-ri-i, peshona suyagi bo`shligi soxasidagi ogriq, burundan nafas olishni qiyinligi, burundan xidli yiringli ajralma kelishi va xid bilishni pasayishi bezovta qiladi. Kasallikga xos belgilardan, boshni pastga egilganda bo`shliq soxasidagi ogriq kuchayadi. Bosh ogrigi ko`proq peshona soxasida bo`ladi. YAlliglangan bo`shliq tomondan ko`zni ichki yuqori devorini bosib ko`rilganda ogrik kuchayadi (YUinga simptomi).

Rinoskopiyada (oldingi va orqangi rinoskopiya) burun bo`shligi shilliq qavatlari, burun chiganoqlari (ayniqsa o`rta chiganoi) qizarib shishgan bo`ladi. Kasallikni surunkali kechishida o`rta burun yo`li va chiganogini shilliq qavatlarda polipli o`zgarishlari kuzatilishi mumkin. Umumiy va o`rta burun yo`lida kasallikni klinik shakliga binoan shilimshiq yoki yiringli ajralma bo`ladi. erta bilan bemor joyida yotgan xolda ko`rilsa o`rta burun yo`lida oz miqdorda ajralma kuzatiladi, keyinchalik bemor tik xolda turganda (agar bo`shliqni chiqaruv teshigi ochiq bo`lsa) yiring chiqishi kshpayib o`rta va umumiy burun yo`llarida ko`p mikdorda yiring paydo bo`ladi.

Surunkali yallig’lanish uzoq muddatga cho`zilsa va ajralmani chiqishi qiyinlik bilan davom etsa, yallig’lanish jarayoni suyak usti pardasini, keyinchalik suyakning emirilishiga va bo`shlik devorlarida oqma yaralar paydo bo`lishiga olib keladi. Bunday oqma yaralar bo`shliqni oldingi devorini teri ostiga o`tib, subperiostal abstsessga, ayrim xollarda esa ochik empiemaga sabab bo`ladi. Ko`p xollarda yiringli jarayon peshona bo`shligining pastki devorini emirib, ko`zga asoratlar(qovoqlar reaktiv shishi,subperiostal va retrobulbar abstsesslar,flegmona) beradi. Ayrim xollarda bo`shliqni orqa devori emirilib yiring bosh miya ichi asoratlarini ya`ni ekstra,subdural abstsessni yoki yiringli meningitni rivojlanishiga sabab bo`ladi.

Tashxis: Kasallik tashxisi bemorni shikoyatlari, kasallik tarixi, rinoskopik ma`lumotlar xamda qo`shimcha tekshirish (diafanoskopiya, rentgengrafiya, tomografiya, peshona suyagi bo`shligiga zond yuborib yoki punktsiya qilib tekshirish) natijalarga asosan qo`yiladi. Agar ko`zga asorat berilgan bo`lsa,burun bo`shligni o`rta burun yo`liga 5% kokain eritmasi shimdrilgan tamponni 2 soatga qo`yilsa ko`rish qobilyati yaxshilinadi bu rinogen frontal asoratdan darak beradi.