Бурун, бурун ёндош бўшлиқларининг клиник анатомияси, физиологияси ва текшириш усуллари

Kasallikni patogenezi:

Kasallikni boshlanishida burun bo`shligi shilliq qavatida chegaralangan yallig’lanish jarayoni yuzaga keladi, bunday xolat kam klinik belgilari bilan uzok muddat davom etadi. Keyinchalik burun bo`shligidagi xosil bo`lgan ajralma qo`yiqlashib quriydi va qasmoklar xosil bo`ladi. Yallig’lanish jarayoni kuchayib,keng tarqaladi va shilliq ostidagi shilimshiq ishlab chiqaruvchi bezlarni atrofiyaga olib keladi, bu xolat esa sekin-asta ajralmani qurishini tezlashtiradi, burun bo`shligiida quruq qasmoqlar miqdori yanada ko`payadi va to`planib burun yo`llarini berkitib qo`yadi, natijada burunda xavo almashinuvi (aeratsiyasi) buziladi.

SHilliq qavatni tsilindrik epiteliysi ayrim joylarda saqlanib qoladi,asosiy qismi metaplaziyaga uchrab yassi epiteliyga aylanadi, ko`chib tushayotgan epiteliy qasmoqlarini asosini tashkil etadi. Kasallikni boshlangich davrida epiteliy osti qismida xujayralar (limfotsit,neytrofil) infil’tratsiyasi kuzatiladi. Bu infil’tratsiyalar ayniqsa qon tomirlar va bezlar atrofida keskin namoyon bo`ladi. Atrofik jarayon kuchayib borishi xisobiga, infil’tratlar o`rnini qalin fibroz to`qimalar egallaydi,bir vaqtni o`zida, govak to`qima va bezlar atrofiyaga uchrab, yog to`qimalariga almashadi, shilliq qavat zichlashib, yupqalashadi. Xosil bo`lgan qalin fibroz to`qimalar tomirlar va bezlarni siqib, ularda endoarterit va endoflebitlar chaqiradi. Burun chiganoqlarini suyak to`qimasi osteoklastlar ko`payishi xisobiga atrofiyaga uchraydi va joylarda qo`shuvchi to`qimaga almashinadi. Burun yondosh bo`shliqlarida, asosan yuqori jag va galvirsimon suyak bo`shliqlari shilliq qavatlarida tsilindrik epiteliy saqlanib qoladi,ammo shilliq osti qismida xujayralar infil’tratsiyasi va qo`shuvchi to`qima o`sishi kuzatiladi.