Burjua sport harakati

Ritsarlik  tarbiya  tizimining  barham  topishi. 
Poroxning  va  o`q  otadigan  qurolning 
paydo bo`lishi  qurolli kuchlar tarkibining tubdan o`zgarishiga olib keldi. Piyoda askarlar va 
artilleriya  og`ir  qurollar  bilan  qurollangan  otliq  askarlarni  siqib  chiqardi  va  ritsarlarning 
harbiy  jismoniy  tayyorgarlik  sistemasining  hammasini  foydasizqilib  qo`ydi.  Lekin  ritsarlar 
o`zlarining  imtiyozli  hisoblangan,  ularning  obro`yini  saqlab  turgan  va  boshqa  sinflardan 
ajratib  turgan  narsalardan  darhol  voz  kechmadi.  Butun  XV  asr  davomida  hali  turnirlar 
o`tkazib  turildi,  lekin  endi  kishilarning  e’tibori  turnir  ishtirokchilarining  texnikasi  va  harbiy 
ta’lim  ko`rganligiga emas, balki kiyimlarining  yaltirashiga hamda qurollarining chiroyligiga 
qaratilar  edi.  1487  yili  Vormsda  so`nggi  umumgerman  turniri,  1512  yili  esa  oxirgi  mahalliy 
turnir  bo`lib  o`tdi.  Jangchi  ritsarni  tarbiyalashning  qattiq  tizimi  asta-sekin  unutib  borildi. 
Ritsarlik tarbiya tizimi o`rnida jentlmenlar tayyorlash  tizimi vujudga keldi. 
 
      Ritsarlik  qal’alaridan  shaharlarning  iqtisodiy  jihatdan  ustunligi  holida  qimmatbaho 
o`q  otuvchi  qurollar  zodagonlarning  va  unga  tayanadigan  qirol  hokimiyatining  mulki  bo`lib 
qoldi.  Zodagonlar  boyligining  o`sib  borishi  ularga  yollanma  qo`shinlar-landsknextlar 
saqlashga imkon berdi.  Bular nayza, oybolta, qilich va o`q otuvchi aslaha bilan qurollangan 
professional jangchilarning guruhlari edi. Ular urushlarga yollanib borishar va shuning uchun 
keskin  janglardan  o`zlarini  olib  qochar  edi.  Landsknextlar  o`q  otadigan  qurolni  ishlatish 
usullarinigina emas, balki boshqa qurolni ishlatish usulini ham o`rganar, qurolsiz kurashishga, 
suvda suzishga o`rganar va o`zlarida chidamlilik xususiyatlarini tarbiyalar edilar. 
 Landsknextlar  qimmatga  tushar  edi,  ular  intizomsiz,  jangda  unchalik  ishonchli  emas, 
tinchlik  davrlarida  esa  davlat  uchun  xavfli  kishilar  edi.  Bu  hol  asta-sekin  doimiy  armiyaga 
o`tishga  sabab  bo`ldi:  bu  armiyaning  oddiy  ommasi  shahar  kambag`allari  va  yersiz 
dehqonlardan  tarkib  topar  edi.  Armiyaga  olinganlarning  hammasiga  ta’lim  berish  ishiga 
qattiqqo’llik munosabatida bo`linar edi. Safda yurish tayyorgarligi va bir xil standart harakat 
va  usullarni  sinchiklab  o`rganib  borish  jangchilarning  individual  xususiyatlarini  yo`q  qilar 
edi.  Komandirlar  tarkibi  maxsus  tashkil  etilgan  harbiy  maktablarda  ta’lim  olar  edi.  Bu 
maktablarda  otda  yurish,  qilichbozlik,  pistoletdan  o`q  otish,  suzish,  ov  qilish,  raqs  tushish, 
soldatlarni qo`pol mashq qildirish bilan shug`ullanar edilar.  

---

 
21