Bulutli texnalogiyalarning ahamiyatlari

BULUTLI TEXNALOGIYALARNING AHAMIYATLARI
REJA:
1.Bulutli texnalogiya nima ?
2.Bulutli texnalogiyalarning avzalliklari.
3.Bulutli hisoblash.
Bulutli dasturlar - bu turli xil Internet xizmatlarini bajarish. Bunday vazifalarga misol qilib, ma'lumotlarni saqlash, serverlar, ma'lumotlar bazalari, dasturlar va ijtimoiy tarmoqlar kiradi. Bulutli dasturlar ma'lumotlarni saqlashni kompyuter fayllariga yoki qattiq diskka emas, balki markaziy tarmoqqa saqlashga imkon beradi. Ko'p sabablarga ko'ra, Cloud Computing - bu jismoniy shaxslar va kompaniyalar uchun mashhur variant, jumladan vaqtni tejash, samaradorlikni oshirish, tezlik va himoya.

Bulut texnologiyasi nima?
Bulut texnologiyasi bu ommabop texnologiya bo'lib, unda foydalanuvchilar Internet-platformada IT-resurslarda ma'lumot kiritish yoki olish uchun ishlatadilar. Bu texnologiya ma'lumotlar va resurslarni onlayn-serverda saqlaydigan va foydalanuvchi to'g'ridan-to'g'ri kompyuterning qattiq diskida saqlash o'rniga xavfsiz foydalanish uchun ishlatiladi. Bulutli texnologiyalarining yana bir yaxshi tarafi bu online serverlardan dunyonining xohlagan nuqtasida turib ma'lumotlarni kiritish yoki qabul qilish mumkin. Bulutli texnologiyalarning turli xil xizmatlari mavjud bo'lib, ular juda mashhur va bugungi kunda dunyoda keng qo'llanilayotgan katta hajmdagi saqlash va uni zaxiralash, dasturlarni sinash va texnik xizmat ko'rsatish, ma'lumotlarni tahlil qilish va kerakli dasturlarni yetkazib berish mumkin.
Nima uchun biz uni ishlatamiz?
Bulutli dasturlar texnologiyasi - bu Internetga asoslangan platforma, bu resurslar serverdan mijozga tarmoqlar kanallari orqali ma'lumot yetkazadi. Shu sababli, texnologiya yorug'lik tezligida yangilanayotgan hozirgi dunyoda qaysi texnologiyaga o'tish kerakligini va texnologiyadan to'g'ri foydalanishni bilish juda muhimdir. Shunday qilib, bulutli texnologiyalarning mashhurligi va Internetning salbiy ta'siriga qaramay, u eng tezkor texnologiya bo'lib qoladi va u bugungi bozorning so'nggi tendentsiyasiga aylandi. Demak, undan foydalanishning maqsadi butun dunyo bo'ylab xaridorlarni bir-biriga bog'lash orqali resurslarni diversifikatsiya qilish va o'z vaqtida kerakli resurslardan foydalangan holda ushbu sohadagi mijozlarini saqlab qolish orqali biznes foydalanuvchilariga o'z bozorlarini kengaytirishga imkon berishdir. Mening fikrimcha, hamma bulutli dasturlarni nima uchun ishlatadi, bu bizga har qanday hajmdagi fayllarni zaxira qilishning eng zo'r tizimini taqdim etadi. Axborot texnologiyalari mutaxassislari uchun bu dunyodagi istalgan joydan resurslarga kirish va ishlash imkoniyatiga ega bo'lgan so'nggi texnologiya tendentsiyasining ulkan o'sishi bo'ldi va mijozlar bilan ishlash va ishlashni yanada moslashuvchan qildi.
Xulosa:
Shunday qilib, bulutli texnologiyalar har bir foydalanuvchi uchun hayotni osonlashtiradigan eng tez rivojlanayotgan va tezkor daromad keltiradigan texnologiyalarning yorqin misolidir. Internet yoki bulutli dasturlar bizni o'z tarmoqlarini yuklash tizimi orqali bog'laydi, bu bizning hayotimizni qulay qiladi va xavfsiz amalga oshadi.
Bulutli texnologiyalar bugungi kunda mashhurlikka erishmoqda. Natijada, yangi texnologiyalar ko'pchilik foydalanuvchilar va kompaniyalar tomonidan ehtiyotkorlik bilan qabul qilinadi.
Mutaxassislarning ta'kidlashicha, yaqinda bulutli texnologiyalar keng tarqaladi, ko'pchilik saytlar shu erda joylashadi va barcha yirik kompaniyalar tez orada o'z xizmatlarini "bulutlarga" topshirishadi.
Hozircha, bunday texnologiyalarni hamma joyda joriy etishga shoshilishning hojati yo'q, ammo foyda allaqachon salbiy omillardan sezilarli darajada oshib bormoqda. Ushbu xizmatning yangi xususiyatlari ta'siri ostida "bulutlar" haqidagi afsonalar tobora kuchayib bormoqda.
Bulutli xizmatlar xavfli. Bulutlarda siz fayllarga masofadan kirishingiz mumkin. Bu shuni anglatadiki, ushbu ma'lumotlarni mahalliy kompyuterdan o'g'irlab bo'lmaydi. Xizmat shartnomasi ushbu xizmat taqdim etadigan biznesning xavfsizlik darajasini belgilaydi. Bulutlar xakerlardan 100% xavfsiz deb o'ylamang. Ko'proq kompaniyalar o'z ma'lumotlarini u erga ko'chirgan sari, ushbu xizmatlarga qiziqish shunchalik ko'payadi. Qiziqarli statistika mavjud - hujumlarning 98 foizi tashqi agentlar tomonidan amalga oshiriladi, yana 4 foizi kompaniya xodimlarining o'zlari tomonidan amalga oshiriladi.
Bulutli texnologiyalar - yirik kompaniyalar uchun. O'rtacha Internet foydalanuvchisi, bulutlar faqat ish uchun yaratilgan deb o'ylashadi. Aslida, har birimiz ushbu xizmatlardan hatto o'ylamasdan ham foydalanamiz. Siz misollar uchun uzoqqa borishingiz shart emas - bu Microsoft Office 365 yoki Dropbox, lekin moda Facebook va VKontakte-da kim bor? Ushbu vositalar bizga tanish bo'lgani uchun, bulutli texnologiyalar allaqachon bizning hayotimizga kirgan.
Bulutli texnologiyalar umuman ma'no bermaydi. Siz har doim berilgan chegaralar va normalar doirasida ishlaydigan tizimni tanlashingiz mumkin. Shu bilan birga, boshqaruv soddalashtiriladi, bulutga o'tish esa biznesning tarkibiy o'zgarishlariga olib kelmaydi. Jarayonning boshida siz faqat ehtiyojlaringizni belgilashingiz kerak. Keyin, bulut doirasida to'g'ri ishlaydigan va kerakli muvozanatni saqlaydigan tizim yaratiladi.
Bulutli texnologiyalar faqat pulni tejash uchun kerak. Pul haqiqatan ham muhim omil, ammo bunday xizmatning afzalliklarini belgilovchi yagona narsa emas. Bu biznes uchun kengaytirilishi, turli xil qurilmalardan masofadan turib foydalanish va ishonchlilik nuqtai nazaridan juda muhimdir.
Bulutga o'tish muhim dasturlardan foydalanish imkoniyatini yo'q qiladi. Aslida, agar siz bulutga o'tish bosqichlarida maqsadlaringiz va zarur vositalarni aniqlasangiz, bu amalga oshmaydi. Mijoz nimaga muhtojligini bilib, bulutli xizmatni ishlab chiquvchilar vazifalarga muvofiq ishlaydigan tizimni yaratishi mumkin. Shunday qilib, o'zingizni kelajakdagi qiyinchiliklardan va funktsionallik bilan bog'liq muammolardan himoya qilish qiyin emas - bu haqda oldindan o'ylashingiz kerak.
Umumiy bulutdan foydalanish yaxshiroq. Ushbu model juda sodda va keng tarqalgan. Unda foydalanuvchilar foydalanganlari uchun pul to'laydilar. Ammo, agar siz to'satdan ba'zi manbalarni ko'paytirishingiz kerak bo'lsa, bu eng yaxshi variant emas. Shunday qilib, bu holda, yanada foydali va eng muhimi qulay variant - shaxsiy bulut. Biznesning asosiy talablariga qarab, bu ko'pincha afzal qilingan variant.
Bulut virtual dasturda ishlaydigan dasturlar va tarmoq xizmatlari bilan bir xil. Serverda virtual mashinaning mavjudligi ishlaydigan bulutli hisoblash muhitini bildirmaydi. Aslida, bu ulardan foydalanishning birinchi qadamidir, ammo barcha imtiyozlarga to'liq egalik qilish haqida gapirish juda erta. Bulutli xizmatlar bilan taqqoslanishi mumkin bo'lgan barcha xizmatlarni taqdim etish uchun virtual mashina hisoblash resurslarini, shuningdek saqlashni tez oshirishi yoki kamaytirishi kerak.
Bulutga o'tishdan oldin, avval virtual echimlarni sinab ko'rish yaxshidir. Virtualizatsiya haqiqatdan ham mavjud manbalardan foydalanish uchun asosli bo'lishi mumkin. Oxir oqibat, agar bulutga o'tishning strategik maqsadi oldinda bo'lsa, shunchaki vaqtni behuda sarflash mumkin. Ko'pgina kompaniyalar uchun bulutga o'tish haqiqatan ham og'riqli bo'lishi mumkin, ammo virtualizatsiya kabi vaqtinchalik echimlardan foydalanib, siz ijobiy va salbiy tomonlarini baholab, qarorni kechiktirmasligingiz kerak.
Bulutli xizmatlar sukut bo'yicha himoyalangan. Hamma uchun bir xil xavfsizlik darajasi talab qilinmaydi. Biznes uchun eng muhim bo'lgan narsani tushunish va ushbu ma'lumotlarni himoya qilishga alohida e'tibor berish kerak. Xavflarni tahlil qilib, xavfsizlikka bo'lgan ehtiyojingizni baholashga arziydi. Shunda nihoyatda zarur bo'lgan juda xavfsiz arxitektura tug'iladi. Xizmat ushbu barcha masalalarni hal qiladi deb o'ylamang, masala faqat tavsiyalar bilan cheklanib qolishi mumkin.
Bulutli ilovalar yilning har kuni kun bo'yi ishlaydi. Bulutli texnologiyalar sutkasiga 24 soat davomida kirishni ta'minlaydi deb aytish uchun hali erta. Xizmat ko'rsatuvchi provayder boshqacha da'vo qilsa ham, ishlamay qolish ehtimoli hali ham mumkin. Shuning uchun, taklif qilinadigan xizmat shartnomasining barcha shartlarini o'qish juda muhimdir. Agar kirish juda muhim bo'lsa, unda siz huquqshunos bilan kelishuvni to'ldirishingiz mumkin, unda barcha mumkin bo'lgan xavf-xatarlar va ularning yo'qolgan foydalarga ta'siri ko'rsatilgan.
Bulutli texnologiyalar tufayli samaradorlik pasayadi. Buni aytish mumkin emas, chunki biznes egalari ulkan omborxonaga va o'z korxonalarini boshqarishga kirishlari mumkin. Va bir zumda kengaytirilishi ko'p holatlarda faqat narsalarni tezlashtiradi.
Bulutli xizmatlar yangi ish joylarini ta'minlamaydi. Google va Amazon kabi gigantlar bulutli echimlarning xususiyatlarini tushunadigan mutaxassislarga doimiy ehtiyojga ega. Tarmoq va ma'lumotlar bazalari ma'murlari, axborot va tizim tahlilchilari, dasturiy ta'minot ishlab chiquvchilari va veb-dizaynerlar ularda o'zlarini topadilar.
Bulut vaqtinchalik va moda xiralikdir. Yirik kompaniyalar ushbu yo'nalishda qiziqarli istiqbollarni ko'rishadi. Shunday qilib, Microsoft har yili yangi tadqiqotlar uchun 8,6 milliard dollar ajratadi. Ushbu ta'sirli miqdorning 90 foizi bulutli texnologiyalarni takomillashtirish va ularning xavfsizligini ta'minlashga sarflanadi.
Tashkilot faqat bitta etkazib beruvchi bilan ishlashi mumkin va ma'lumotlar bulutga uzatilganda, uni boshqarish yo'qoladi. Bunday xizmatlardan foydalanishda asosiy qiyinchilik moslashuvchanlikni ta'minlashdir. Ilovalar turli xil bulutli xizmatlardagi boshqa dasturlarga yaxshi qo'ng'iroq qilishlari mumkin va umuman ma'lumotlar har qanday joyda, shu jumladan korporativ tarmoq ichida saqlanishi mumkin. Bulutli ilovalar uchun ularga kirish huquqini berishingiz kerak. Hech qanday bulutli xizmat ko'rsatuvchi provayder foydalanuvchi muhitidan mutlaqo mustaqil bo'lgan xizmatni taqdim etmaydi. Eng yaxshi echimlar - bu mahalliy va tashqi joylashuvlarni birlashtirgan echimlar. Tanlangan xizmat provayderidan qat'i nazar, eng muhimi, ma'lumotlaringiz xavfsizligi. Shunday qilib, dastlab korxona haqidagi ma'lumotni o'ziga tegishli deb hisoblaydigan bunday bulutdan voz kechishga arziydi.
O'zingizning shaxsiy qurilmangizda "shaxsiy" bulutni yaratib, bulut texnologiyalarining barcha afzalliklariga ega bo'lishingiz mumkin. Yuqorida aytib o'tilganidek, xususiy bulutlar kompaniyaga haqiqatan ham foyda keltirishi mumkin. Oxir oqibat, siz barcha komponentlar - asbob-uskunalar, dasturlar va hatto ishlamay qolishni hisobga olgan holda maksimal nazoratni saqlab qolasiz. Biroq, shaxsiy, mahalliy shaxsiy bulut kapital xarajatlarning yo'nalishi bo'lib qolaveradi. Bu uchinchi tomon xizmatlarini etkazib beruvchilar tomonidan saqlanadigan aktivlardan muhim farq. Xususiy bulutning barcha afzalliklarini anglash uchun, unga xizmat ko'rsatadigan infratuzilmani ishlatishdan tejash bulutni yaratish xarajatlaridan oshib ketishi kerak. Uskunalarga xizmat ko'rsatuvchi provayder tomonidan xizmat ko'rsatilishi mumkin bo'lgan variant ham mavjud. Shunday qilib, kapital xarajatlar operatsion xarajatlarga aylanadi.
Bulutli xizmatning barcha "zavqlari" ni to'liq his qilish uchun kompaniya barcha dasturlarini u erga ko'chirishi kerak. Shunga qaramay, butun ma'lumot markazini bulutlarga ko'chirish shunchaki mumkin emas. Va bulut etkazib beruvchilarning o'zlari buni qilishni tavsiya etmaydi. Birinchi qadam bulutga o'tadigan ilovalar tez qo'shilgan qiymatni ta'minlashdir. Keyin oy davomida qisqa vaqt ichida intensiv resurslardan qaysi biri foydalanayotganligini aniqlashga to'g'ri keladi, qolgan vaqt esa bo'sh turadi, o'rtacha manbalardan doimiy foydalanadigan ilovalarni aniqlang va ularning eng yuqori faollik davrlarini aniqlang. Ushbu dasturlar bulutga ko'chib o'tish uchun ham mos keladi, chunki uning manbalari keyinchalik kengayishi mumkin.
Bulutli texnologiyalar – bu model istemolchiga ATni servis sifatida internet 
orqali namoyon qiladi. Bulutli xisoblashlarning yuzaga kelishida «virtualizatsiya» 
texnologiyalarining axamiyati juda katta hisoblanadi. Birinchi bo’lib 1960 yilda 
virtualizatsiya texnologiyalari IBM taklif qilingan ammo qimmat meynfreym 
kompyuter texnologiyalarini arzon x86 protsesorli kompyuter serverlariga 
o’tgandan so’ng virtualizatsiya termini ancha vaqtgacha esdan chiqarildi. 2000 
yildan boshlanib holat o’zgara boshladi, shu yillarga qadar WMware x86 razryadli 
virtualizatsiyada monopoliyani qo’lga kiritdi. 
Bulut – AT - infratuzilma tashkilotlarining innavatsion modeli (konsepsiya) 
xisoblanib, u aloxida ajratilgan va taqsimlangan konfiguratsiyalangan apparat va 
tarmoq resurslaridan, dasturiy ta’minotdan tashkil topgan va ular masofadagi 
provayderlarni ma’lumotlar markazida yotadi. 
Model yagona puldagi tarmoqdan qulay va bir vaqtning o’zida 
konfiguratsiyalangan xisoblash resurslaridan birgalikda foydalanish imkoniyatini 
yaratadi (misol uchun, tarmoqlar, serverlar, ma’lumotlar bazasi, ilovalar va 
servislar) shu bilan birga minimal boshqarishda xam oparativ va erkin ishlash 
imkoniyatini taqdim etadi. Bulutning bu modeli 5 ta asosiy xarakteristika, 3 ta servis 
model va 4 ta taqdimlash modellaridan iborat. 
1-rasm. Bulutli xisoblash 

Bulut texnologiyalari modellarini aytadigan bo’lsak ularning boshqa turdagi 

hisoblashlardan farqlarini keltirish o’rinli hisoblanadi. 
1. Talab bo’yicha o’z-o’ziga xizmat ko’rsatish modeli. Bunda - foydalanuvchi 
server vaqtini, ma’lumotlar saqlash ombori xajmini, zarur bo’lganda avtomatik 
turda, xizmat ko’rsatayotgan provayder bilan o’zaro aloqada bo’lmagan holda, 
xisoblash kuchini mustaqil turda aniqlash va o’zgartirish mumkin. 
2. Tarmoqdan keng holda foydalana olish modeli. Bunda - hisoblash kuchi 
imkoniyatlari yani tarmoqda standart mexanizimlar orqali katta masofada foydalana 
olish imkoniyatin beradi. Xar - hil turdagi (yupqa - qalin) mijoz platformasidan 
(terminal qurilmalar) keng qamrovda foydalanish mumkinchiligini beradi. 
Resurslarni birlashtirish modeli. Konfiguratsiyalangan provayder xisoblash 
resurslarini yagona xovuzga birlashtirish orqali ko’p sonli foydalanuvchilar 
resurslardan birgalikda foydalanish imkoniyatiga ega bo’ladilar. 
Resurslarni tezkor elastikligi modeli. Foydalanuvchilarning talabiga qarab bulut 
xizmatlari kengayishi, tez taqdim etilishi, qisqartirilishi mumkin. 
O’lchangan servis modeli. Bulutli tizimlar servis turiga qarab abstraksiyaning 
bazi bir darajalarida o’lchashni amalga oshirish orqali resurslardan foydalanishni 
optimallashtiradi va ular ustidan avtomatik nazorat qiladi. 
2- rasm. Asosiy xarakteristik modellar 

Tarqatish modellari haqida aytadigan bo’lsak ular o’z navbatida 4 ta modeldan 

iborat va quyidagilardan iborat: 
Xususiy bulut (Private cloud) – bu infratuzilma bulutli xisoblashni tadbiq etishda 
yagona tashkilot doirasida foydalaniladi; 
Jamoaviy bulut (Community cloud) – bu infratuzilmada bulutli xisoblashdan 
faqatgina tashkilotning alohida bir jamoasi yoki bo’limi foydalanishi mumkin; 
Ommaviy bulut (Public cloud) - bu infratuzilma bulutli xisoblash xizmatlaridan 
keng omma foydalanish imkoniyatiga ega; 
Gibrid bulut (Hybrid cloud) – bu infratuzilma tarqatish modellarini barchasini 
o’z ichiga oladi yani xususiy, jamoaviy va ommaviy. 
Servis modellari va asosiy yetkazib beruvchi provayderlari ham o’z navbatida 
uch toifaga bo’linadi. 
Software as a Service (SaaS) – xizmat sifatida dasturiy ta’minot. Istemolchi 
ushbu modeldan provayder tomonidan bulutli infratuzilmasida ishga tushurilgan 
dasturdan foydalanadi. Interfeys (veb-brovzer) yoki dastur interfeysi orqali mijoz 
foydalana olishi mumkin istemolchi bulutli infratuzilma asosini boshqarish va 
nazorat qilish xuquqiga ega, shuningdek, tarmoqni, serverni, operatsion tizimni, 
ma’lumotlar bazasini xatto programmalar parameterlarini o’zgartirish imkoniyati 
berilmaydi. 
Platform as a Service (PaaS) – xizmat sifatida platforma. Bulutli xisoblash 
istemolchiga dasturiy platformadan foydalanish uchun ruxsat berilgan model 
xisoblanadi, bunda quydagi imkoniyatlardan foydala olishi mumkin: operatsion 
sistema, ma’lumotlar bazasi, amaliy dasturiy ta’minot, ishlab chiqish vositalari va 
dasturiy ta’minot analizi. 
Istemolchi uchun, kompyuter platformasiga o’rnatilgan operatsion tizim, web – 
saytlarni ishlab chiqish, tarqatish va boshqarish uchun maxsus vositalar ijaraga 
beriladi. Istemolchi bulut infratuzilma asosini boshqarish xuquqiga ega emas, shu 
jumladan: tarmoq, serverlar, operatsion tizimlar yoki ma’lumotlar bazasini xam 
lekin tarqatilgan ilovalar va ish olib borayotgan muhit konfiguratsiya parametlarni 
sozlash imkoniyati mavjud. 
Infrastructure as a Service (IaaS) – xizmat sifatida infrastruktura. Istemolchi 
ushbu bulutli xisoblash modelida ishlov berish vositalarini boshqarish va saqlash, 
fundamental hisoblash resurslari (virtual serverlar va tarmoq infrastrukturalar) 
nazorat qilish xuquqiga ega. Bunda istemolchi o’zining xohishiga ko’ra operatsion 
tizimlar va dasturlarni mustaqil turda o’rnatish mumkin. Shunda istemolchi mavhum 
hisoblash kuchi (server vaqti, disk maydoni va tarmoq kanallarni o’tkazish qobilyati) 
yoki autsorsing IT - infratuzilmalardan foydalanish mumkin. Iste’molchi bulut 
infrasutrukturasini asosini boshqarmaydi, lekin operatsion tizim, saqlanayotgan va 
tarqalgan ilovalarni boshqarish imkoniyatiga ega bo’ladi. 
Bulutli ma’lumotlar markazi yoki ma’lumotlarga ishlov berish markazida 
quydagilar joylashtirilgan bo’ladi: fizik uzkunalar yoki hardware (serverlar, 
ma’lumotlar saqlash bazasi, ish stansiyalar), tizimli dasturiy ta’minot (OC, 
virtualizatsiya vositasi, avtomatizatsiya) instrumental va amaliy dasturiy ta’minot, 
uskunalarni boshqarish tizimi (Equipment management systems), tarmoq 
infratuzilmasi (Network infrastructure): marshutizator va kommutatorlar (routers 
and switches) fizik uskunalarni ulash va birlashtirish uchun. Shu jumladan tizim 
muxandisi ta’minoti ma’lumotlar markazi ishini normal ta’minlaydi (Systems of 
engineering support). 
SaaS sxemasi bo’yicha xar xil turdagi bulut dasturlari xizmat ko’rsatadi. 
Business Apps, Office Web Apps, Management Apps, Communications, Security 
va boshqalar. SaaS AQSh da keng tarqalgan model hisoblanadi. Eng ko’p tarqalgan 
bulutli ilovalarga quydagilar kiradi: 
CRM - mijozlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarni boshqarish tizimi; 
HRM - kadrlar va hodimlar bilan ishlash tizimi; 
ERP – resurslar va tashkillashtirish tizimi (misol uchun 1C); 
offis ilovalari; 
kommunikatsiya manbai. 
Dunyo miqyosida Salesforce.com kompaniyasi CRM bulutli ilovalarni 
tarqatishda yetakchi hisoblanadi. Kommunikatsiya vositalaridan biri elektron 
ro’yhat (misol uchun, Gmail), avdio va video chatlar (misol uchun, Microsoft Lync 
Online), bulut servisi (Mobile Device Manegement – mobil qurilmani boshqarish). 
Bulutli servisda MDM mobil qurilmasi orqali korparativ tizimlar bilan ishlash uchun 
mo’ljallangan. 
MDM bulutli tizimi boshqaruvida ishlaydigan xar – hil turdagi mobil 
qurilmalarga ilovalar yani agentlar o’rnatiladi. Bu ilovalar o’z o’rnida 
markazlashgan mobil qurilmalarni sozlashda bulut xizmatidagi SaaS korparativ 
tarmog’iga kirish imkoniyatini beradi. Bulut kommunikatsion vositalari boshqa 
SaaS bulutli xizmati orqali integratsiya qilinadi, misol uchun, CRM+MDM, Office 
Web Apps+Lync Online, Google Docs, Gmail, Hangouts va boshqalar. Saas ning 
asosiy istemolchilari kichik va o’rta biznes tashkilotlari xisoblanadi. Ko’pgina SaaS 
– ilovalar xodimlarni xamkorlikda faoliyat yurutishi va qo’llab quvatlashi uchun 
tadbiq etilib, ularni umum masalalarni birgalikda yechimini topishga undaydi. SaaS 
– ilova arxetekturasi yagona nusxali ilovalarni serverda ishga tushiriladi, koplab 
istemolchlarga multijara (Multi - tenant) sifatida xizmat qiladi. Xar bir 
bajarilayotgan ish jarayonida istemolchiga o’z virtual nusxa ilovasi taqdim etiladi. 
Bulutli xisoblashda SaaS – xizmatini boshqa hildagilari xam mavjud, Cisco 
WebEx – web – konferensiyalar o’tkazishdagi bulutli servis; CMS – SaaS modeliga 
an (SaaS – platform UMI.Cloud); E-Commerce B2B/B2C – SaaS modeliga an; 
Marketing SaaS ga asoslangan; «Antivirus Dr. Web» SaaS modeliga a-n; 
SugarCRM – CRM tijorat tizimi ochiq kodlar bilan; BPMonline CRM instrumentlari 
bilan biznes jarayoni modelashtirish va avtomatlashtirish uchun. 
Shuni aytib o’tish joizki, bulutli xisoblash konsepsiyasi istemolchilarga bir 
qancha qo’shimcha turdagi bulutli xizmatlarni taqdim etadi: Stroge-as-asService, 
Database-as-a-Service, Information-as-a-Service, Process-as-a-Service, Processasa-
Service, Integration-as-a-Service, Testing-as-a-Service va boshqalar, bundan 
tashqari Storage-as-a-Service ning ko’p sonli bulutli saqlash fayllari mavjud: 
Amazon Simple Stroge Service (Amazon S3), DropBox, Google Drive, Microsoft 
OneDrive va boshqalar. 
Bulutli texnologiyalarni va bulutli xisoblashlarni talim yurtlarida qanday tadbiq 
qilish mumkin? Google kompaniyasi talim yurtlariga Google Apps for education 
bulutli ilovani elektron talim sifatida taqdim etadi. Microsoft kompaniyasi esa oliy 
o’quv yurti talabalariga Office 365 for education (Windows Azure in education) 
bulut xizmatini tavsiya etadi. Bulutli xisoblashni (Cloud Computing) maktablarga, 
oliy o’quv yurtlariga tadbiq etish, o’quvchi va talabalarni bilim bilan yetarlicha 
taminlaydi. 
Bulutli xisoblash modelari talablari va internet - resurslari aynan shu modelga 
tegishli ekanligini aniqlash uchun, ularni xarakteristikalarini bulutli xisoblashni 
asosiy xarakteristikalari bilan tekshirish mumkin: National Institute of Standards and 
Technology (talab bo’yicha o’z – o’ziga xizmat ko’rsatish, resurslarda yagona pul 
bo’yicha xamjihatlikda foydalanish, bir vaqtning o’zida elastic va mashtablashgan, 
faqatgina real xizmatdan foydalanganda to’lash, universal tarmoq kirishi).