AL va KHK darsligidan (A. Rafiyev):
Bog‘lovchisiz qo‘shma gaplar tarkibidagi gap qismlarining o‘zaro mazmun munosabati asosida quyidagi tinish belgilari qo‘yiladi:
1. Qo‘shma gap qismlari bir paytda yoki ketma-ket yuz beradigan voqea-hodisalarni ifodalab kelsa, ular orasiga vergul qo‘yiladi. Kuz keldi, terim ishlari boshlandi.
Qo‘shma gapning keyingi qismlari birinchi gapning biror bo‘lagini izohlasa, shu gapdan keyin ikki nuqta qo‘yiladi. Masalan: Yaxshisi shu: har kuni savob ish qilishga odatlan.
Qo‘shma gap qismlari o‘zaro o‘xshatish, zidlash, shart kabi munosabatlarni bildirsa, ular tire bilan ajratiladi. Masalan: Qo‘shning tinch – sen tinch.
Qo‘shma gap qismlari mazmunan unchalik yaqin bo‘lmagan voqea-hodisalarni ifodalagan va ular orasida bir necha tinish belgi (asosan vergul) qo‘llangan bo‘lsa, nuqtali vergul qo‘yiladi. Masalan: Adabiyot biron ijtimoiy hodisaning yaxshi yoki yomon ekanligini faktlar, raqamlar bilan isbot qilib, xulosa chiqarmaydi; uning yaxshi yoki yomon ekanligini ko‘rsatib, kishilarda shu hodisaga nisbatan muhabbat yoki nafrat hissi tug‘diradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |