Бухоро мусиқа фольклорининг тарихий- назарий ва амалий масалалари

Buhârâ 
Cumhuriyeti’nde 
İlk Müzesini Açma 
Teşebbüsleri
Müzeler, tarih boyunca her ulusun kendine ait kültürün aktarılmasını sağlayan,
ülkelerin geçmişlerini görselleştiren harika birer okuldur. Buhara Cumhuriyeti 
hükümetinin ilk günlerinden itibaren, tarihi değer taşıyan kitap ve eserleri
toplayarak, ülkeden çıkışlarını önlemek üzere birtakım emirler çıkarılmıştır. Milli 
Kültür Bakanlığı himayesinde bu eserlerin toplanması için ‘
’ Tarih Eserler- Antika 
Şubesi’’ 
kurulmuştur. Şube yaklaşık iki sene boyunca özverili bir şekilde çalışma 
sürdürmüştür. 8 Kasım 1922’de Buhara Cumhuriyeti hükümetinin eski binasında, 
Buhara Müzesi’nin resmi açılışına katılan Ata Hocayev
‘’ Buhara’da bir müzenin 
açılışını görmek arzularımın arasındaydı. Bugün bu kutsal dileğin gerçekleştiğini 
görmek bizi çok mutlu etti.’’ 
diyerek görüşlerini dile getirmiştir. Müze içerisinde yer 
alan Feyzullah Hocayev adlı okuma odasına Rus elçisi Sokolov tarafından bazı kitaplar 
bağışlanmıştır.6 
Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti Döneminde Müzik 
Faaliyetleri
Feyzullah Hocayev, kendi döneminde Buhara’da sanatın ve medeniyetin gelişmesi için 
büyük çaba göstermiştir. F. Hocayev okul dönemlerinde halkın yaşam şartlarının 
gelişmesi için sadece ekonomik alanda değil, medeni yönden de ıslahatların yapılması 
gerektiğini düşünmüştür. Feyzullah Hocayev, annesi Reyhan Banu’nun etkisiyle küçük 
yaştan itibaren müzik dersleri almaya başlamıştır. Mirza Abdülkadir, Hafız Sheraziy, 
Shay Sadiy, Abdurrahman Jomiy gibi 
2 Aynur Öz, ‘’Özbek Edebiyatında Tiyatro Türü Üzerinde,’’ 
Türkler
, C.19, s.703-704. 
3 Buhara Ahbar Gazetesi, ‘’Karakul Şehrinde ki Tiyatro,’’ 27 Ocak 1921, S.21. 
4 Buhara Ahbar Gazetesi, ‘’ Karki Şehrinde Tiyatro ve Sahnesi,’’18 Kasım 1921, S.55. 
5 N. Mustafayeva, a.g.e. s, 140. 
6 SH. A. Hayıtov ve K.J. Rahmonov, a.g.e., s.83-86.hocalardan doğu klasikleri alanında 
eğitim almıştır. Küçük yaşta aldığı eğitim neticesiyle Feyzullah Hocayev, Buhara halk 
koşuklarını halk mirası olarak görmüş ve gelecek nesle aktarılması için çalışmalar 
yapmıştır. Bu alanda yapılacakların program haline getirilmesi Buhara Halk Nazırları 
sorumluluğuna verilmiştir. 1921 yılında Buhara Cumhuriyeti’nin birinci Buhara Şark 
(Doğu) Müzik Mektebi açılmıştır. Bu okulda milli müzikler de ders olarak 
okutulmuştur. 
Müzikal ve Buhara Yahudiler Tiyatrosu da Feyzullah Hocayev tarafından kurulmuştur. 
Hocayev, sonraki yıllarda Moskova’ya gitmiş ve burada müzik alanında usta
hoca V.A. Uspenskıy ile görüşmüş, eserlerini temin ederek, kendisine Buhara’da 
hocalık yapmasını teklif etmiştir. 1923 yılında V.A. Uspenskıy Buhara’ya gelmiş
ve burada ki müzik ustalarıyla görüşerek, eğitim vermeye başlamıştır. Buhara’da 
açılan bu müzik okulundan sonra Semerkant’ta da müzik ve koreografi Enstitüsü 
açılmıştır.7 

---

147 
SONUÇ
Özbek ulusal bağımsızlık savaşçılarından olan Feyzullah Hocayev verilerden 
anlaşıldığı üzere sadece siyasi olarak bir devlet başkanı değil, aynı zamanda birçok 
alanda aktif olan bir yönetici olmuştur. Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti’nin 
kurulmasından sonra siyasi, ekonomik, hukuk, eğitim alanında ıslahatlar yapıldıktan 
sonra bizzat Feyzullah Hocayev tarafından sanat alanlarında adımlar atılmıştır. 
Özellikle dönemin en önemli sanatlarından olan tiyatro, sadece bir gösteri olmamış aynı 
zamanda ülkenin siyasi- sosyal sorunları üzerinde durulan oyunların sahnelenmesiyle 
adeta bir okul haline getirilmiştir. Buhara Hanlığı döneminde tarım alanında özellikle 
çiftçilerin yaşadıkları sorunları da sahnelemiştir. Daha sonra bu sorunların çözümleri 
için gerekli ıslahat yapılmaya çalışılmıştır. 
Buhara Hükümeti, dört yıllık kısa bir tarihi olsa da toplumun gelişmesinin sadece 
ekonomik kalkınma ile mümkün olmadığını, bunun aynı zamanda eğitim ve sanat ile 
yapılabileceği üzerinde durmuştur. Sanat dalları arasında özellikle tiyatro ve milli 
Özbek koşuklarına daha fazla önem verilmiştir. Tiyatrolar aynı zamanda bir okul bir 
dershane olmuş ve halkın aydınlanması için bir araç olarak kullanılmıştır. Özetle 
Buhara hükümeti sanatı sanat için değil, toplum için benimsenmiş ve bu yönde 
etkinlikler yürütmüşlerdir.