Бухоро мусиқа фольклорининг тарихий- назарий ва амалий масалалари

Mumtoz kuy va ashula san’ati 
(ma’ruza darslari mavzulari) 
1. Mumtoz (klassik) musiqa va uning o‘ziga xos janriy xususiyatlari
2. Milliy mumtoz kuylar 
3. Milliy mumtoz ashulalar 
4. Mumtoz kuy va ashulalarning pedagogik ahamiyati va dolzarbligi 
5. Mumtoz kuy va ashulalarning uzluksiz musiqa ta’limidagi o‘rni 
6. Bastakorlar ijodida mumtoz kuy va ashulalar 
7. Farg‘ona-Toshkent vohasining mumtoz musiqasi

---

123 
8. Xorazm vohasining mumtoz musiqasi
9. Buxoro va Samarqand mumtoz musiqasi 
10. Surxondaryo va Qashqadaryo mumtoz musiqasi 
11. Sharq xalqlari mumtoz musiqasi (Sharq taronalari festivali) 
12. Yu.Rajabiy tuzgan ”O’zbek xalq muzikasi” to’plamlari haqida 
13. Mumtoz kuy va ashulalar targ‘iboti (ommaviy axborot vositalarida) 
Amaliy darslarda talabalar mumtoz (klassik) kuy va ashulalardan
“Dilxiroj”, “Lazgi” “Cho‘li Iroq”, kabi kuylar, Shuningdek, “Samarqand ushshog‘i”, 
“Ey Sabo”, “Munojot”, “Tanovar”kabi xalq va bastakorlik mumtoz ashulalar bilan 
tanishib, parchalar yodlab kuylaydilar.
Hozirgi kunda o‘zbek xalq musiqa ijodi fani faqat xalq qo‘shiq va kuylari, musiqiy 
folklor va maqom bilan chegaralanib qolgan. An’anviy kasbiy musiqiy merosning 
doston, mumtoz kuy va ashula, katta ashula va yovvoyi maqom kabi janrlari 20 yil ilgari 
maktab musiqa madaniyati darslari dasturi va darsliklariga kiritilganligi, barkamol avlod 
tarbiyasidagi pedagogik ta’siri, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning sohadagi sa’y-
harakatlari ila Xalqaro anjuman va festivallarning o‘tkazilayotganligi mohiyatini 
anglamay, talabalarni bu musiqiy qadriyatlarimizdan bahramand etmasdan, “Mulla 
bilganini o‘qiydi” qabilida ish tutish bilan xatoga yo‘l qo‘yib kelinmoqda. Hatolarni 
tuzatish uchun zudlik bilan fanning hozirgacha tuzilgan o‘quv dasturlarini qayta ko‘rib 
chiqib, takomillashtirish va uning barcha tarkibiy qismlarini yaxlit qamrab oladigan
mukammal dasturini tuzish zarur.
Milliy mumtoz kuy va ashulalardan tashqari, 6 – sinf darsligida yaqin Sharq va o‘rta 
Osiyo xalqlari mumtoz musiqasi (tojik, turk, turkman, ozorbayjon, qozoq, Qirg‘iz, eron, 
hind, arab, avg‘on, xitoy, yapon va b.) bo‘yicha mavzular va muxtasar ma’lumotlar
berilgan. Bu materiallar mantiqan musiqa tarixi fani dasturiga kiritilishi zarur. Ammo bu 
masala hozirgacha hal etilmagan. Binobarin, biz fanlarning e’tibordan chetda qolgan 
tarkibiy qismlari bo‘yicha ma’ruza mavzulari va amaliy darslar materialiga oid qisqacha 
fikrlarimizni yozib, musiqiy ta’lim kafedrasi yig‘ilishida ko‘rib chiqish uchun topshirdik. 
agar kafera yig‘ilishi ma’qullasa, dasturlarni to‘liq shakllantirib, yana bir marta kefedra
muhokamasiga qo‘yamiz.
Adabiyotlar:
1. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Xaqaro 
baxshichilik san’ati festivali ochilishiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqi.
O’zbekiston ovozi 2019-yil, 8- aprel. № 28-29 ( 32. 519). 
3. S.Begmatov, D.Karimova, Q.Mamirov. Musiqa,6-sinf uchun darslik.T.2008 
4. O.Ibrohimov, J.Sadirov. Musiqa, 7-sinf uchun darslik. Toshkent. 2001