Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР” 
173 
kishlarining g’amxo’rliglarini va qo’llab-quvvatlashlarini his etib turadi. Oylada unga sport rejimini, o’qish 
yoki mehnat faoliytini va dam olishni to’g’ri tashkil etish uchun zaryur bo’lgan shart-sharoitlar yaratib beriladi. 
Shu bilan birga kurashchi-qizlar o’ziga nisbatan g’oyat yuksak talablar qo’yilishni ham yaxshi biladi. Zarur 
hallarda uning atrofidagi kishilar kurashchi yo’l qo’ygan noto’g’ri xatti harakatlarini qattiq qoralashlari kerak. 
Bunday psixologik mikroiqlim kurashchi-qizlarni to’g’ri tarbialashga, unga beboho va iradaviy fazilatlarni 
shakllantirishga yordam beradi. Bunda tayanchi va harakatlarni oldini oladi, sportchining yaxshi damolishga 
va organizimga kuch quvvatning qayta tiklanishga yordam beradi. 
Bular bari manaviy va irodaviy sifatlarni keskin ravishda pasayib, sport foliyatining tushib ketishga olib 
keladi.
Amaliy tajriba kuzatishlarimiz ko’p hollarda sportchi-qizlarning noto’g’ri xatti-harakatilariga va ular 
tomanidan kun tartibining buzilishga subektiv omillar emas, balki namuvofiq mikro muhit va sportchi 
tevaragidagi obekitiv shart-sharoitlar asosi sabab bo’layotgani, bu sportchiga salbiy ta’sir o’tgazayotganligini 
ko’rsatmoqda.Trener-murabbiylar kurashchi-qizlarning mikro muhit bilan bog’liq bo’lgan ijtimoiy-psixologik 
omillar axvaloni yaxshi bilishlarini va doimiy ravishda nazorat qilib turishlari, shuningdek uni yaxshilash 
uchun butun choralarni ishga solishlari kerak. Sportchi tevaragidagi oqilona psixologik muhit buzulgan 
hollarda turli pedagogik vositalar, metotlarni ishga solib va boshqa tasir etish choralardan foydalanib ahvolni 
normallashtirish uchun o’z vaqdida keskin chora-tadbirlar ko’rmoq lozim. Kundalik turmushdagi eng qulay 
mayishiy shart-sharoitlar ham sportchilarning ish qobilyatini oshiriashga va ularni kuch quvatini tezroq 
tiklashga mal’um darajada ta’sir ko’rsatadi.Turar joy honalari toza-ozoda bo’lish ham sportchiga uning yaxshi 
dam olishga shaxsiy gigena qoydalarini bajarish ham kuch quvatni tiklovchi gidro tadbirlar vanadush o’tgazish 
uchun zarur shat-sharoitlarni taminlaydigan darajada bo’lmog’i kerak. Mashg’ulat jarayoni barcha turlarini 
rejalashtirlayotganda sportchining o’quv va mehnat faoliyatga xos bo’lgan xususiyatlarini hisobga olmog’i 
kerak. O’quv mehnat faliyati avjolgan davirda trenerofkalaridagi yuklamalar darajasi bir oz kamaytirish lozim 
bir hafta mobaynida mikro sekilni eng qulay ravishda rejalashtiriga ham kun tartibibni ishlab chiqishga alohida 
etibor berish kerak. Bu butun hafta maboynida va ayrim kunlarda o’quv mehnat faoliyatini trenofka 
mashg’ulatlarini dam olish va kuch quvvatni tiklash tadbirlari bilan to’g’ri almashib turishini taninlash uchun 
zarurdir.Ilmiy tadqiqotlar va amaliy kuzatishlar shundan dalolat bermoqdaki, sportchilarni tayorlashda 
ijtimoiy-psixologik omillardan maqsadga yo’naltirigan tarizda foydalanilish kurashchi-qizlarni salomatligi va 
ishqobilyati yuksak darajada bo’lishni, ularning sport maharatlari musaqil ravishda yuksalib borishni sport 
tayyorgarlik darajasi formasi stabilligini, har sharoitlarga tez moslashib ketish qobilyatini tamin etmoqda.