|
“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР”
258
uslublari mukammallashib bormoqda. Agar avval faqat informatika darsi orqali elektron hisoblash mashinalari
haqida eshitgan bo‘lsak, hozirgi kunda har bir fanni mukammal o‘rganishda kompyuter texnikasidan
foydalanish joriy etilmoqda. Bu misollar turmushimizda axborot texnologiyalarining qanchalik o‘rin
tutayotganidan bir ko‘rinish, xolos. AKTning iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida: sanoat, boshqaruv, bank
ishi, savdo va boshqa sohalardagi ishtiroki so‘z bilan ta’riflab bo‘lmaydigan darajada ahamiyat kasb etib
bo‘lgan. Buni har qanday soha vakili, har bir xodim o‘z ish faoliyatidan kelib chiqib tahlil qilib ko‘rishi,
texnologiyalarning faoliyatidagi ko‘magini taroziga qo‘yib ko‘rishi mumkin. Ishonchim komil – tarozining shu
texnologiyalar foydasi jamlangan pallasi ancha tosh bosadi. Lekin…
Nur bor joyda soya bo‘lishi kabi foyda bor joyda zarar ham bo‘ladi. Olimlarning ta’kidlashicha,
zamonaviy texnologiyalarning, jumladan, axborot texnologiyalarining asosiy salbiy oqibati – inson salomatligi
bilan bog‘liq. Aytish mumkinki, bu zarardan texnologiyalarni cheklash orqali qutulish – iqtisodiy zararni
keltirib chiqaradi. Xullas, atrofimizni o‘rab turgan ekran va displeylarsiz bundan buyog‘iga hayotimizni
tasavvur eta olmaymiz. Taraqqiyot qonuni bu.
Xo‘sh, unda nima qilish kerak?
Eng avvalo, tartib va qoidalar, me’yorga amal qilishni o‘rganishimiz zarur. Xorijlik olimlar
televizorning inson, ayniqsa, bolalar organizmiga qanchalik salbiy ta’sir ko‘rsatishini o‘rganib chiqishgan.
Ularning ta’kidlashicha, TV oldida ko‘p o‘tirgan bolada kamharakatlilik oqibatida vaznning me’yoridan
ortishi, immunitetning susayishi, yurak va ko‘z kasalliklari, muddatidan avval balog‘atga etish, aqliy qoloqlik
kabi ko‘plab muammolar kelib chiqishi mumkin ekan. Muammoning echimi sifatida olimlar quyidagilarni
tavsiya etishadi – bolani ikki-uch yoshigacha TV oldiga umuman yaqinlashtirmaslik, uch yoshdan besh
yoshgacha bo‘lgan bolalar ota-ona nazorati ostida yarim soat sifatli bolalar ko‘rsatuvini ko‘rishi, 5 yoshdan 12
yoshgachalarga bir soat, to balog‘at yoshigacha esa 1,5 – 2 soat TV ko‘rishga ruxsat berilishi kerak.
Shuni e’tiborga olish lozimki, televizor deganda boshqa ekranlar ham shu jumlaga kiradi. Ya’ni,
kompyuter ekranida DVD ko‘rish, internet, o‘yinlar va hokazolarda ham shu kabi cheklovlarga amal qilinishi
zarur.
Agar TVning bola sog‘lig‘iga zarariga (yuqorida sanab o‘tilgan) e’tibor bersangiz – ularning aksariyati
harakatsizlik va organizm faoliyatining susayishiga bog‘liq. SHuning uchun ota-onalar birinchi navbatda
farzandlarining jismoniy mashqlar qilishiga, sport bilan muntazam shug‘ullanishiga jiddiy e’tibor berishlari
lozim.
Bolalar bilan bog‘liq muammoni ma’lum darajada cheklash orqali hal qilish mumkindir, lekin kattalar-
chi? Oramizda ish taqozosi bilan kunni kompyuter oldida o‘tkazadiganlar soni kam emas. Bunday sharoitda
birinchi navbatda ko‘zda muammolar paydo bo‘lishi ehtimoli katta. Insonning ko‘rish qobiliyati millonlab
yillar davomida tabiiy yorug‘liklarga va ranglarga moslashib, shakllanib kelgan, kompyuter displeylariga
emas! Monitordagi ranglar va tasvirlar hayotdagidan tubdan farq qiladi, shuning uchun ham ko‘zda
muammolar paydo bo‘lishi hech gap emas.
Ikkinchidan, kompyuter oldida ko‘p vaqtini o‘tkazadigan kishilarda mikrojarohatlar paydo bo‘lishi
mumkin. Uchinchidan, elektromagnit to‘lqinlar tarqatuvchi jihozlar – kompyuter, mobil telefon, mikroto‘lqinli
pechlar va hokazolar asab va yurak tizimlariga, miya faoliyatiga salbiy ta’sir o‘tkazadi. Doimiy ravishda bir
joyda o‘tirib ishlash, pult orqali kunbo‘yi TV tomosha qilish oqibatida kamharakatlilik, semirish, qonda
xolesterin miqdorining oshishi, mushaklardagi zaiflik va hokazolar xavf soladi.
Bu muammolardan to‘g‘ridan-to‘g‘ri qochib qutulish mushkul. Sababi – texnologiyalar ishimizni
engillashtirishga xizmat qilyapti. Qolaversa, mobil telefon yoki kompyuterga bog‘lanib qolganlardan bu
texnologiyalardan foydalanmaslikni talab qilish aqlga sig‘maydigan ish. SHunday ekan, muqobil yo‘lni
tanlashga to‘g‘ri keladi. Bu shunday yo‘lki, ishimizda, turmushimizda axborot texnologiyalaridan
foydalanishda davom etaveramiz. Zararli oqibatlarni esa sport orqali bartaraf etish mumkin. Xullas,
“texnologiyalar + sport = sog‘lom hayot” qoidasi yuzaga keladi. Kamharakatlilikka, organizmning
zaiflashuviga yo‘l qo‘ymaslikning bitta yo‘li – sport bilan muntazam shug‘ullanishdir. Sportning, jismoniy
tarbiyaning organizmimizga foydali jihatlarini sanab o‘tish shart bo‘lmasa kerak. Bu haqda ko‘p eshitganmiz.
Faqat bir jihatni esdan chiqarmaslik kerak: og‘ir jismoniy mehnat bilan shug‘ullanmaydigan o‘rta yoshli kishi
bir sutkada 2800-3200 kilokaloriya energiya sarflaydi. Ayollar ko‘rsatilgan kilokaloriyadan 15-20 foiz kam
energiya sarflashadi. YOsh o‘tishi bilan bu ko‘rsatkich kamayib boraveradi. Bir joyda o‘tirib ishlash,
kompyuter va televizor oldida kunni o‘tkazuvchilar bundan ham kam energiya sarflaydi. Natijada organizmda
ortiqcha kaloriyalar yig‘ila boshlaydi. Ulardan xalos bo‘lishning asosiy yo‘li ham jismoniy tarbiyaga bog‘liq.
Avvalo, sport bilan yoki oddiy jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanishni har bir kishi o‘zi uchun o‘zi hal qiladi.
Agar yoshlikdan sportga ko‘nikma bo‘lsa, yanayam oson (shuning uchun bolalarning sport bilan
shug‘ullanishiga bee’tibor qaramaslik kerak). Mashg‘ulotlar qiynab qo‘ymasligi va zo‘rma-zo‘raki o‘tmasligi
uchun har kim o‘ziga yoqqan sport turini tanlashi zarur. Sport bilan muntazam shug‘ullanishga sharoit va vaqt
Do'stlaringiz bilan baham: |
