“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР”
255
Integrativ ta’limning tasniflanishini yana universal yoki bir necha asosiy o’quv predmetlarini
almashtiruvchi umumiy deb ham atash mumkin. Masalan, o’qish
,
tabiat, rasm darslarini bitta umumiy darsga
birlashtirish.
Odatda, bunday darslarni tashkil etishda o’qituvchilar tabiiy fanlar materiallarini birlashtirib, ularni bir
ma’lum tizimga keltirishadi va o’z mashg’ulotlarini integrativ yoki kompleks (umumiy) deb ataydilar. Ko’rinib
turibdiki, boshlang’ich ta’lim tizimidagi tabiiy fanlar materiallarini berishda to’g’ri ketma-ketlikka faqat
darslar tuzilishini saqlab qolibgina erishish mumkin. Ba’zi olimlarning ta’kidlashlaricha, bunday mashg’ulotlar
an’anaviy maktablarda ham tabiiy fanlarni ketma-ket o’rganish yo’li bilan hal qilinmoqda. Bir qator olimlar
boshlang’ich ta’limga ham darslarga ajratib o’qitish an’analari tarqalgan deb hisoblaydilar.
Mantiqiy mushohada yuritib, anglash qiyin emaski, ta’lim jarayonida fanlar va ularni o’quvchilaga
taqdim etadigan o’quv predmetlari orasidagi o’zaro aloqani ta’minlash ta’limning dastlabki bosqichi sanalgan
boshlang’ich ta’limdan boshlash maqsadga muvofiqdir.
Jismoniy tarbiya ta’lim va tarbiyasini integratsiyalash muammosi nazariya uchun ham, amaliyot uchun
ham muhim va dolzarbdir. Boshlang’ich talimni integratsiyalish masalasiga keyingi paytda bir qancha
yondoshishlar bo’ldi: darsni ikki fan o’qituvchisi olib borishi yoki ikki fanni bir darsga birlashtirib, uni bir
o’qituvchi tomonidan o’tilishidan to integratsiyalashgan kurslar tashkil etish, boshlang’ich ta’lim mazmunini
tubdan o’zgartirishgacha. Bunga maktab ham, didaktika va metodika ham tayyor emas.
Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida o’quv-biluv faoliyatini takomillashtirishda predmetlararo aloqa
vositasidan faydalanish masalasini echishga kirishishdan oldin kichik maktab yoshi davrining o’ziga xos
psixologik-pedagogik xususiyatlarini tahlil qilish maqsadga muvofiqdir. Binobarin, boshlang’ich sinf
o’quvchisining yosh xususiyatlarini puxta bilmasdan turib, ta’lim vositalari, metodlari va shakllarini tanlash
ishning samarasiz bo’lishiga sabab bo’ladi. O’quvchilarning biluv faoliyati predmeti o’quvchi uchun
(sub’ektiv) yangi bilimlar hisoblanadi. Olimlarning biluv faoliyati predmeti esa ob’ektiv, ijtimoiy-tarixiy yangi
bilimlar sanaladi. O’quvchi bilib olgan bilim bola shaxsini, olim kashf qilgan bilim jamiyatni rivojlantirishga
xizmat qiladi. Hozirgi didaktika oldidagi dolzarb muammolardan biri ta’lim jarayonida bolalarning bilishini
olimlar bilishiga yaqinlashtirishdir.
Har bir dars mazmuni belgilanayotganda predmet ichidagi va predmetlararo aloqalar hisobga olinadi.
Darsning mazmunini belgilangach o’qituvchi qanday tasavvur va tushunchalar unda o’z rivojini topishini,
o’quvchi qanday bilim va ko’nikmalarga ega bo’lishini aniqlaydi. Darsning maqsadi va mazmuniga mos
ravishda o’qituvchi ta’lim metodlarini tanlaydi. Darsda o’qituvchi va o’quvchining faoliyatlari bir-biri bilan
uzviy bog’liq bo’lganligi sababli, bu faoliyatlarning aniq bosqichlarini belgilab olish kerak. Butun dars
davomida sinfning faol ishlashi uchun, usul va vositalarning to’g’ri almashinuvini aniqlab olish kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: