Бухгалтерия ҳисоби назарияси

8.2-расм. Ҳисоб сиёсати ва уни бухгалтерия ҳисобини юритишдаги 
ўрни 
Халқаро алоқаларнинг ривожланиши Ўзбекистон Республикаси 
иқтисодиётига хорижий инвестицияларнинг кўплаб кириб келиши ҳисоб ва 
аудит тизимининг ривожлантиришни талаб этади. 
Бухгалтерия ҳисобидан фойдаланувчилар доирасининг кенгайиб 
бораётганлиги, интеграция жараёнлари чуқурлашаётганлиги, қўшма 
жамиятлар 
барпо 
этилаётганлиги, 
жаҳон 
молия 
марказларига 
чиқилаётганлиги инвестициялар, ишчи кучи ва валюта айрим давлатлар 
ўртасида эркин ҳаракатланиши зарурлиги, ҳисоб тизимини жаҳон 
стандартларига мослаштиришни тақозо этади. 
Демак, бухгалтерия ҳисоби ахбороти мустақил, ҳаққоний, ички ва ташқи 
фойдаланувчиларга тушунарли бўлиши керак, бунинг учун қонунлар ва 

---

113 
меъёрий ҳужжатлар чуқур ўрганилиши, хўжалик фаолиятини баҳолашга 
беғараз ёндашилиши керак. 
 
8.4. Бухгалтерия (молиявий) ҳисоботининг таркиби ва турлари 
Ҳисоботдан корхона раҳбари, хўжаликни ички бошқаришнинг барча 
бўлимлари ва ташқи фойдаланувчилар (банк, солиқ, суғурта ташкилотлари 
ва мол етказиб берувчилар, таъсисчилар, инвесторлар, акциянерлар) 
томонидан тўғри фойдаланилиши учун у қуйидаги асосий талабларга жавоб 
бериши керак: 
1. Корхона фаолиятини аниқ, тўғри ва оддий қилиб акс эттириш. 
2. Ўз вақтида тузиш ва тегишли ташкилотларга кечиктирмасдан 
топшириш. 
3. Ҳисобот кўрсаткичларининг режа кўрсаткичларига мослашганлигини 
акс эттириш ва уларни таққослаш. 
Режа ва ҳисоб маълумотлари ўз иқтисодий мазмуни ҳамда ҳажмига кўра 
бир хил бўлиши керак. Бундай таққослиликни таъминлаш учун қуйидаги 
шароитлар зарур: 
а) ўтган давр хронологик даврнинг мос келиши ҳисоботда ва ҳисоб 
маълумотлари маълум бир даврни ёки маълум бир вақтни акс эттириши 
лозим; 
б) ўтган давр ва жорий давр объектларининг бир хил гуруҳланиши; 
в) ўтган давр ва жорий давр ҳисоб гуруҳларининг бир хил усулда 
аниқланиши; 
д) баҳонинг бир хиллиги. 
4. Ўтган давр кўрсаткичлари билан ҳисобот даври кўрсаткичларини 
таққослаш. 
Ҳозирда ҳисобот шакллари унификация қилиниб, улар сони 
қисқартилди. Йиллик ҳисобот шакллари қуйидагилардан иборат: