Бухгалтерия ҳисоби назарияси

12.3. Асосий ва қўшимча иш ҳақи. 
Иш ҳақи саноат хўжалик субъекидаги ходимлар даромадларининг энг 
муҳим манбаидир. Лекин иш ҳақидан ташқари жамият аъзоларининг 
даромадлари жамият истеъмол фондлари, давлатнинг суғуртаси, нафақа 
таъминоти, маориф ва соғлиқни сақлаш, болалар муассасаларини сақлаш, 
санаторийлар, курортларга ва шу кабиларга қилинадиган харажатлари билан 
ҳам белгиланади. 
Иш ҳақи икки турга бўлинади
. 
Иш ҳақи 
Асосий иш ҳақи 
Қўшимча иш ҳақи 
Ишчи 
ва 
хизматчиларга 
ишлан-ган иш вақти ёки 
бажарилган 
ишларига 
ва 
меҳнаткашларнинг айбсиз иш 
тўхтаб 
қолган 
вақтга 
тўланадиган иш ҳақлари 
Ишчи ва хизматчиларга ишлама-
ган вақт учун бериладиган 
тўловларга айтилади. 
Меҳнат фонди 

---

144 
Асосий иш ҳақи
нинг таркибига қуйидагилар киради: 
- тариф ставкалари ва маошлар, ишбай нархлар учун тўланадиган ҳақ; 
- ишчиларнинг айби бўлмаган ва бекор туриб қолишлар учун 
тўланадиган ҳақ; 
- тунда ишлаганлик учун қўшимча ҳақ; 
- аккорд усулида тўланадиган ҳақ; 
- иш ҳақи фондидан тўланадиган мукофотлар; 
- дам олиш кунлари, байрам кунлари, иш вақтидан ташқари соатларда 
ишлаганлик учун одатдаги иш шарт-шароитидан четга чиққанлик ва 
бошқалар учун ишчиларга юқори нархлар бўйича тўланадиган қўшимча ҳақ. 
Қўшимча иш ҳақи
ходимларнинг ишламаган вақтлари учун тўланадиган 
ҳақ бўлиб, унинг таркибига қуйидагилар киради: 
- таътилларга тўланадиган асосий ва қўшимча ҳақ; 
- ўсмирларга имтиёзли соатлар учун тўланадиган ҳақ; 
- давлат ва жамоат бурчларини бажарганлик учун тўланадиган ҳақ; 
- текинга бериладиган квартиралар, коммунал хизматлар ва бошқалар 
қиймати. 
Асосий ва қўшимча иш ҳақлари билан биргаликда иш ҳақи фондини 
ташкил этади.