“Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси

E. DYeBITORLIK qARZLARI 
 
1. 31.12.2013 y sanasiga Kompaniya balansida ko‘rsatilgan debitorlik qarzlari ichida
- «A» xususiy korxonasining 8 000 sh.b. teng muddati o‘tgan qarzi
- «S» MChJ ning 36 000 ming sh.b. qiymatidagi to‘lov muddati o‘tmagan qarzi 
Ham ko‘rsatilgan. 
- To‘lov muddati o‘tgan boshqa debitorlar- 120 000 sh.b 
- To‘lov muddati o‘tmagan boshqa debitorlar- 76 000 sh.b. 
2. Kompaniya muddati o‘tgan debitorlar bo‘yicha rezerv Hisoblashning «Kreditga sof 
sotish» usulidan foydalanadi.
2013 yil sof sotish xajmiga asoslangan xolda kompaniya 7 000 sh.b. miqdorida rezevr 
Hisoblagan. 
Lekin bu summaga buxgalteriya yozuvi rasmiylashtirilmay ketilganligi aniqlandi. 
01.01.2013 yil sanasiga «Muddati o‘tgan debitorlik qarzlari bo‘yicha Rezerv» scheti-
dagi qoldiq 4 000 sh.b. ni tashkil qilgan. 
2013 yil mobaynida Rezerv Hisobidan debitorlik qarzlarini Hisobdan chiqarish amalga 
oshirilmagan. 
3. «A» xususiy korxonasi bilan 31.12.2013 y sanasiga solishtirish dalolatno-masi tuzish 
imkoniyati bo‘lmagan edi.
2014 yilning 12 fevralida kompaniya raxbariyatiga «A» kompaniyasi 2013 yilning
sentabr oyida tanazzulga uchragani to‘\risida xabar yetdi. 
4. Jamiyat raxbariyatining malumotnomasiga ko‘ra «S» MChJ da 2014 yilning yanvar 
oyida yon\in chiqish natijasida korxonaning jami mulkiga tiklab bo‘lmas darajada ziyon 
yetgan.
Uning chetlatilgan mabla\lari MChJ kreditorlik qarzlarini to‘liq so‘ndirish imkonini 

---

430 
 
bermaydi.
«Alfa» kompaniyasi xodimlarini murojaatlariga javoban «S» MChJ bankdagi pul 
mabla\lari va debitorlari Hisobidan jami qarzdorlikning 70% foizinigina to‘lay olishligi 
to‘\risida yozma javob bergan.
F. PUL MABLAG‘LARI 
1. Sud ijrochilari tomonidan kompaniyaning 1 000 sh.b. qiymatidagi pul mabla\-lariga 
qo‘ygan taqiqi Hisobot davrining 31.12.2013 y sanasiga Hali yechilgan emas 
2. Kompaniya 01.01.2013 y sanasiga tez rivojlanib borayotgan «V» kompaniyasining 
200 000 sh.b. qiymatidagi yuqori likvidli qimmatli qo\ozlarini sotib olgan. 
Bu qimmatli qo\ozlar balansning «qisqa muddatli investitsiyalar» moddasida aks 
ettirilgan 
J. RYeZYeRVLAR 
1. 2013 yilning dekabr oyida kompaniya asbob-uskunalarni 2014 yili amalga oshi-
riladigan tamirlash ishlari uchun BXMS asosida 75 000 sh.b. qiymatida rezerv tashkil 
qilgan. 
2. Kompaniya 2014 yili maxalliy xokimiyat bilan 200 km uzunlikdagi avtomobil 
yo‘lini qurish uchun shartnoma imzoladi. 
Shartnoma qiymati 40 000 ming sh.b.ni tashkil qiladi. 
Ushbu shartnomani bajarish uchun Smetada nazarda tutilgan xarajatlar summasi 51 000 
ming sh.b. ga teng. 
Kompaniya bosh Hisobchisi ushbu masalani buxgalteriya Hisobi va Hisobotida aks etti-
rish maqsadida MHXS bilan tanishib chiqmoqda. 
3. Kompaniya barcha sotilgan maxsulotlariga 3 yil davomida bepul tamirlashni amalga 
oshirishni kafolatlaydi.
Taxlil, maxsulot sotilgach, kafolatli tamirlash uchun o‘rtacha 1- yili xaridorlar-ning 
10%, 2 - yili esa 5 % , 3- yili 3% murojaat qilayotganligini ko‘rsatgan. 
Xisob-kitoblarga ko‘ra Har bir sotilgan maxsulot uchun tamirlash xarajati 2 sh.b. va 
extiyot qismlar sarfi 3 sh.b.ni tashkil qiladi. 
Sotish xajmi to‘\risidagi malumotlar quyida keltirilgan 
2011 yil - 800 dona 
2012 yil - 1 000 dona 
2013 yil - 1 200 dona 
2014 yil - 1 500 dona 
Bosh Hisobchi MXXS ga o‘tish munosabati bilan ushbu bo‘yicha rezerv tashkil qilishni 
rejalashtirilmoqda.