“Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси

Masalaning sharti: 
«Alfa» korxonasining balansidagi qisqa muddatli moliyaviy quyilmalar moddasida 
31.11.2017 y sanasiga quyidagi summalardagi depozitni o‘z ichiga oladi. 
- qaytarish muddati 31.07.2017 y bo‘lgan 3 000 ming so‘mlik 
- qaytarish muddati 28.02.2017 y bo‘lgan 500 ming so‘mlik 
31.12.2017 y sanasida kompaniyaning umumiy summasi 1 500 ming so‘m bo‘lgan 
bankdagi pul mablag‘iga takiq mavjud. 
31.12.2017 y sanasiga pul mablag‘larida qo‘yilgan taqiq yechilmagan. 
Vazifa: Tegishli reklassifikatsiya yozuvlarini amalga oshiring 
 
5-mavzu. Zaxiralar (2-son MHXS). Qurilish shartnomalari (11-son MHXS). Asosiy 
vositalar (16-son MHXS). Ijara (17-son MHXS).
 
5.1-masala. Zaxiralar, qurilish shartnomalari, asosiy vositalar, ijara bo‘yicha 
«Spektor» kompaniyasining ma’lumotlari berilgan. 
Asosiy vositalarni aktiv sifatida tan olishda BXXS 16 da BXMS 5 dagi kabi qiymat 
mezoni mavjud emas.Shunga ko‘ra, ehtiyot qismlar, yordamchi va ta’mirlovchi jihozlar 
kabi moddalar asosiy vositalar ta’rifiga mos kelganida ushbu BHXS ga muvofiq asosiy 
vosita sifatida tan olinadi. Aks hollarda bunday moddalar tovar-moddiy zaxiralar 
tarkibiga kiritiladi. 
Shuning uchun, MXXS bo‘yicha hisobot tayyorlashda ushbu modda bo‘yicha farq 
chiqishi mumkin. 

---

405 
 
Masalaning sharti: 
2014 yilning yanvar oyida qiymati 3 mln so‘m va rejalashtirilgan xizmat qilish muddati 
3 yil bo‘lgan yirik extiyot qism sotib olindi. Shu oyning o‘zida u xarajatga chiqarildi. 
Vazifa:
MXXS maqsadlarida yirik extiyot qismni asosiy vosita tarkibiga tiklash va undan 1 va 2
yil davomida foydalanish bo‘yicha tegishli tuzatish yozuvlarini amalga oshirish. 
Yechim: 
 
1. Xarajatga chiqarilgan yirik extiyot qismni asosiy vositalar tarkibiga tiklash bo‘yicha 
buxgalteriya yozuvlari 
2. Foydalanishga berilgan asosiy vosita (yirik extiyotqism) ga 1 yil uchun eskirish 
hisoblash. 
3. 2- yil uchun MXXS bo‘yicha hisobot tayyorlashda tuzatish yozuvlarini amalga 
oshirish
Asosiy vositalarni qayta baholash operatsiyalarning amalga oshirish va aks ettirish 
bo‘yicha talablar 
Qayta baholash modeli
31 
Aktiv sifatida tan olinganidan so‘ng, haqqoniy qiymati ishonchli tarzda 
baholanishi mumkin bo‘lgan asosiy vosita ob’ekti qayta baholangan qiymati 
bo‘yicha hisobga olinishi kerak. Bunda uning qayta baholangan qiymati bo‘lib 
uni qayta baholash sanasiga bo‘lgan haqqoniy qiymatidan keyinchalik 
jamg‘arilgan eskirish summasi va keyinchalik yig‘ilgan qadrsizlanish bo‘yicha 
zararlar chegirilgan-dagi qiymati hisoblanadi.
Aktivning balans qiymati hisobot davri oxiridagi haqqoniy qiymati asosida 
aniqlanadigan qiymatidan muhim darajada farq qilmasligi uchun qayta 
baholashlar yetarlicha muntazam ravishda o‘tkazilishi kerak. 
35 
Asosiy vosita ob’ekti qayta baholanganida, qayta baholash sana-sigacha 
jamg‘arilgan har qanday eskirish summasi quyidagi usullarning biri yordamida 
tuzatiladi:
(a) 
aktivning yalpi balans qiymatidagi o‘zgarishga proporsional tarzda qayta 
hisoblanadiki, natijada qayta baholashdan so‘ng aktivning balans qiymati 
uning qayta baholangan qiymatiga teng bo‘ladi. Ushbu usuldan aktivning 
qayta tiklash qiymatini aniqlash uchun indeks qo‘llanilganida ko‘pincha 
foydalanila-di (MHXS 13 ga qarang). 
(b) 
jamg‘arilgan amortizatsiya aktivning yalpi balans qiymatidan chegirib 
tashlanadi va sof balans qiymati aktivning qayta baho-langan qiymati 
summasida aks ettiriladi. Ushbu usuldan ko‘pincha binolar uchun