Bugungi kunda dunyo miqiyosida oziq-ovqatga bo‘lgan ehtiyojning ortib borishi, ichki suv havzalari biologik potensialidan, jumladan, baliq resurslaridan oqilona foydalanishni taqozo etmoqda

2-jadval. O‘zbekiston suv havzalari ixtiofaunasining hozirgi tarkibi.

№	Lotincha nomi	O‘zbekcha nomi	Izoh
	Acipenseridae	Osetrsimonlar oilasi
1	Acipenser nudiventris	Ship	R
2	Pseudoscaphirhynchus fedtschenkoi	Sirdaryo qilquyrug‘i	E R –
3	Pseudoscaphirhynchus hermanni	Amudaryo kichik qilquyrug‘i	E R
4	Pseudoscaphirhynchus kaufmanni	Amudaryo katta qilquyrug‘i	E R
	Clupeidae	Seldsimonlar oilasi
5	Clupea harengus membras	Salaka	A
	Salmonidae	Losossimonlar oilasi
6	Oncorhynchus mykiss	Gulmoyi	A
7	Salmo ischchan	Sevan gulmoyi	A
8	Salmo trutta oxianus	Amudaryo gulmoyisi	Ss
9	Salmo trutta aralensis	Orol lososi	–
	Coregonidae	Siglar oilasi
10	Coregonus lavaretus	Ludoga	I
11	Coregonus peled	Pelyad	A
12	Coregonus sardinella	Sibir ryapushkasi	I
	Esocidae	Cho‘rtansimonlar oilasi
13	Esox lucius	Cho‘rtan	+
	Cyprinidae	Karpsimonlar oilasi
14	Abbottina rivularis	Daryo abbottinasi	I
15	Abramis brama orientalis	Sharq oqchasi	+
16	Abramis sapa aralensis	Orol oqko‘zi	Ss
17	Alburnoides bipunctatus eichwaldi	Sharq tezsuzari	+
18	Alburnoides oblongus	Toshkent yuzasuzari	E
19	Alburnoides taeniatus	Yo‘l-yo‘l tezsuzari	+
20	Aristichthys nobilis	Ola-chipor do‘ngpeshona	A
21	Aspiolucius esocinus	Jerex	E R
22	Aspius aspius taeniatus	Orol qizillab jerexi	Ss
23	Barbus brachycephalus	Orol mo‘ylovdori	E R –
24	Barbus capito conocephalus	Turkiston mo‘ylovdori	Ss
25	Capoetobrama kuschakewitschi	O‘tkir parrak	E R
26	Carassius auratus gibelio	Kumush karas	+
27	Chalcalburnus chalcoides aralensis	Orol moybalig‘i	Ss
28	Ctenopharyngodon idella	Oq amur	A
29	Cyprinus carpio	Sazan	+
30	Diptychus dybowskii	Yalang‘och osman	+
31	Diptychus maculatus	Tangachali osman	+
32	Diptychus sewerzowi	Seversov osmani	+
33	Gobio gobio lepidolaemus	Turkiston peskari	Ss
34	Hemiculter leucisculus	Qirraqorin	I
35	Hypophthalmichthys molitrix	Oq do‘ngpeshona	A
36	Leuciscus idus oxianus	Turkiston ko‘kbo‘yini	Ss
37	Leuciscus lehmanni	Zarafshon oq chebagi	E
38	Leuciscus squalisculus	Sirdaryo oq chebagi	E
39	Mylopharyngodon piceus	Qora amur	I
40	Opsariichthys uncirostris	Amur uchlabi	I
41	Parabramis pekinensis	Amur oqchasi	I
42	Pelecus cultratus	Qilich baliq	+
43	Pseudorasbora parva	Amur chebakchasi	I
44	Rhodeus ocellatus ocellatus	Ko‘zli taxirbaliq	I
45	Rutilus rutilus aralensis	Orol qizilko‘zi	Ss
46	Scardinius erythrophthalmus	Qizilparra	+
47	Schizothorax intermedius	Qora baliq	+
48	Varicorhynus capoeta heratensis	Samarqand xramulyasi	Ss
	Sobitidae	Eshvoylar oilasi
49	Sabanejewia aurata	Orol tikanagi	Ss
50	Nemacheilus amudarjensis	Buxoro yalangbalig‘i	E
51	Nemacheilus dorsalis	Kulrang yalangbaliq	+
52	Nemacheilus kuschakewitschi	Kushakevich yalangbalig‘i	E
53	Nemacheilus labiatus	Qo‘ng‘ir gubach	I
54	Nemacheilus malapterurus	SHarq tojli yalangbalig‘i	+
55	Nemacheilus oxianus	Amudaryo yalangbalig‘i	E
56	Nemacheilus stoliczkai	Tibet yalangbalig‘i	+
57	Nemacheilus strauchi	Dog‘li gubach	I
	Siluridae	Laqqalar oilasi
58	Silurus glanis	Laqqa	+
	Ictaluridae	Mushuksimon laqqalar oilasi
59	Ictalurus punctatus	Kanal laqqasi	A
	Sisoridae	Tog‘ laqqalar oilasi
60	Glyptosternum reticulatum	Turkiston laqqasi	+
	Oryziatidae	Oriziyalar oilasi
61	Oryzias latipes sinensis	Xitoy medakasi	I
	Poeciliidae	Petsiliyalar oilasi
62	Gambusia affinis	Gambuziya	A
	Atherinidae	Aterinalar oilasi
63	Atherina boyeri	Oddiy aterina	I
	Gasterosteidae	Tikanbaliqlar oilasi
64	Pungitius pungitius aralensis	Orol sanchari	Ss
	Percidae	Olabug‘alar oilasi
65	Gymnocephalus cernua	Toshbosh	+
66	Perca fluviatilis	Olabug‘a	+
67	Perca schrenki	Balxash olabug‘asi	I
68	Stizostedion lucioperca	Oq sla	+
	Eleotrididae	Goloveshkalar oilasi
69	Micropercops cinctus	Mikroperkops	I
	Gobiidae	Eshvoylar oilasi
70	Rhinogobius bruneus	Amur buqabalig‘i	I
	Channidae	Ilonboshlar oilasi
71	Channa argus	Ilonbosh	A I
	Cottidae	Toshbuqabaliqlar oilasi
72	Cottus gobio jaxartensis	CHotqol toshbuqasi	E
73	Cottus spinulosus	Turkiston toshbuqasi	E
	Pleuronectidae	Kambalasimonlar oilasi
74	Plathichtys flesus luscus	Glossa	A

Izoh:
+ - Aborigen turlar.

– - Deyarli yo‘qolib ketgan aborigen turlar.
E – Endemik turlar.
Ss – Lokal kenja turlar.
R – O‘zbekiston Qizil kitobiga kiritilgan turlar.
A – Iqlimlashtirilgan turlar.
I – Tasodifan kelib qolgan turlar.
Orol fojeasi nafaqat baliq turlari sonining kamayishiga, balki ovlanadigan baliqlar miqdorining kamayib ketishiga ham olib keldi. Masalan, 1960-yillarda Orol dengizining o‘zidan o‘rtacha 25 ming tonna baliq ovlangan bo‘lsa, 1985-yillardan boshlab ushbu suv havzasining baliqchilikdagi ahamiyati butunlay yo‘qoldi. Orol dengizi baliqchilik ahamiyatini yo‘qotgandan keyin asosiy e’tibor ichki suv havzalari ya’ni suv omborlari, ko‘llar va daryolardan baliq ovlashga hamda baliqchilik xo‘jaliklarida baliq yetishtirishni kuchaytirishga qaratildi. 1990-yillarning boshida respublikamizning barcha tabiiy va sun’iy suv havzalaridan yiliga 26 ming tonna atrofida baliq yetishtirilgan va ovlangan bo‘lsa, 2003-2004 yillarga kelib ushbu ko‘rsatkich 4-5 ming tonnaga tushib qoldi. 2006-yillardan boshlab esa bu ko‘rsatkich asta-sekin ko‘tarila boshladi. Respublikamizda baliqlarni intensiv yetishtirish texnologiyalariga o‘tish natijasida keyingi yillarda baliq mahsulotlarini yetishtirishni keskin ko‘paytirishga erishildi. Agar respublikamiz suv havzalarida 2009 yilgacha har yili 6,5 ming tonna baliq mahsulotlari yetishtirilgan bo‘lsa, ushbu ko‘rsatkich 2013 yilda 38 ming tonnaga va 2014 yilga kelib esa 46,5 ming tonnaga etkazildi. Shundan 30,5 ming tonnasi sun’iy suv havzalarida yetishtirilgan bo‘lsa, 16 ming tonnasi tabiiy suv havzalaridan ovlangan. 2017 yilga kelib 100 ming tonna va 2018 yil 120 ming tonna baliq yetishtirilganligiga guvoh bo‘lamiz.
Suv havzalaridan ratsional foydalanish muammosi hozirgi kunda nafaqat O‘zbekistonda balki butun Markaziy Osiyoda ham keskinligicha turibdi. So‘nggi yillarda regionda suv havzalaridan kompleks foydalanish muammosini hal qilish uchun irrigatsiya maqsadida ko‘plab ishlar qilinmoqdaki bu boshqa sohalarga, xususan baliqchilik sohasiga ham ma’lum darajada salbiy ta’sir ko‘rsatib kelmoqda. Aynan yo‘q bo‘lib ketgan hamda ov ahamiyatiga ega baliq turlarining o‘rnini qoplash, respublikamiz hovuz xo‘jaliklarini yangi baliq ob’ektlari bilan ta’minlash va shu orqali baliq yetishtirishni kuchaytirish maqsadida boshqa regionlardan bir qancha baliq turlari suv havzalarimizga iqlimlashtirila boshlandi. Dastlab XX asrning 30-yillarida bezgak chivinining lichinkasini yo‘qotish maqsadida gambuziya balig‘i suv havzalarimizga iqlimlashtirilgan bo‘lsa, keyinchalik Uzoq Sharq daryolaridan olib kelingan oq amur, oq do‘ngpeshona baliqlari nafaqat baliqchilik xo‘jaliklarining asosiy boqiladigan baliq ob’ektlariga, balki boshqa suv havzalaridagi asosiy ov ahamiyatiga ega baliq turlari bo‘lib ham ulgurishdi. Bulardan tashqari oq amur va oq do‘ngpeshona baliqlari bilan birga tasodifan kelib qolgan ilonbosh baliq turi hozirgi vaqtda ixtiofaunamiz tarkibidan mustahkam o‘rin olib ulgurdi.