Budjet hisobi

 
4.  Budjet xarajatlari tasniflanishining xorij tajribalari. 
Rivojlangan mamlakatlar, masalan, Fransiya budjet tizimida daromadlar 
yuridik shaxslar bo‘yicha tasniflanadi. Soliqli daromadlar –  to‘g‘ri va egri 
soliqlar va soliqsiz daromadlarga bo‘linadi. Budjet xarajatlari esa idoralar va 
boblar bo‘yicha tasniflanadi. Fransiyada xarajatlar tasnifi – Davlat qarzi, davlat 
xokimiyati organlari, davlat xizmati mablag‘lari, iqtisodiy faoliyat, to‘g‘ri 
investitsiyalar va investitsiyalarga subsidiyalar kabilarga bo‘linadi. 
Rossiya Federatsiyasida budjet tasniflanishi xususan, davlat budjeti 
xarajatlarining tasniflanishiga o‘ziga xosdir. Ma’lumki, Rossiyada Federativ 
boshqaruv tizimi bo‘lib, avtonom va mustaqil holdagi Respublikalar mavjud, 
ushbu tuzilmaga asosan, budjet tasniflanishi ichida hududiy budjet tasnifi ham 
kiritib o‘tilgan. Ushbu tasnif har bir hududning ijtimoiy-iqtisodiy, ma’muriy 
joylashuvidan kelib chiqqan holda tuzilishi ko‘zda tutiladi. Mahalliy budjetlarda 
qo‘llaniladigan bunday tasnif ko‘rsatkichlari, albatta, Rossiya Federatsiyasining 
“Budjet tasnifi” kodeksida ham nazarda tutiladi. 
Yaponiyada budjet tasnifi ularning ikki bo‘g‘inli budjeti “Asosiy budjet 
hisobi” va “Maxsus budjet hisobi”ga asosan farqlanadi. Asosiy budjetda xususan 
xarajatlar bo‘yicha olinganda, hukumatning asosiy dastur bo‘yicha tadbirlarga 
xarajatlari ko‘zda tutilsa, ya’ni bunda, ijtimoiy ta’minot, ta’lim, milliy mudofaa, 
iqtisodiy rivojlanish va boshqalar xarajatlar bo‘yicha tasniflansa, maxsus xisob 

---

 
98 
bo‘yicha esa xukumatning asosiy budjetdan tashqari, ya’ni maxsus 
jamg‘armalarni tuzishga bo‘lgan xarajatlari kiritiladi.