“Budjet hisobi” kafedrasi

2. Budjet tashkilotlari va budjetdan mablag’ oluvchilarni moliyalashtirish 

tartibi 

Budjetning  barcha  xarajatlari  joriy  xarajatlar  va  kapital  xarakteridagi 

xarajatlardan iborat bo’ladi. Mablag’ning asosiy qismi joriy xarajatlarga to’g’ri 

keladi,  qolgan  qismi  kapital  xarajatlarga  to’g’ri  keladi.  Shu  o’rinda  budjet 

xarajatlari tasnifini ko’rib chiqish lozim.  

Budjet  tizimi  budjetlari  xarajatlarining  tasnifi  budjet  tizimi  budjetlari 

xarajatlarini kodlashdan iborat bo’ladi va ularning yo’nalishini aks ettiradi. 

Budjet  tizimi  budjetlari  xarajatlari  tasnifining  tuzilmasi  quyidagilardan 

iborat: 

budjet tizimi budjetlari mablag’larining manbalari va darajalari tasnifi; 

vazifa jihatidan tasnif; 

tashkiliy tasnif; 

iqtisodiy tasnif; 

hududiy tasnif

 

Budjet  tizimi  budjetlari  mablag’larining  manbalari  va  darajalari  tasnifi 

amalga  oshirilayotgan  xarajatlarning  tegishli  mablag’lar  manbalari  va  budjetlar 

darajalariga mansubligini aniqlash uchun qo’llaniladi. 

                                                           

22

 

O’zbekiston Respublikasi Budjet kodeksining 120-moddasiga asosan

 

---

Xarajatlarning vazifa jihatidan tasnifi

 davlat funktsiyalarini bajarish uchun 

mablag’lar yo’nalishini aks ettiruvchi xarajatlarni guruhlashdir.  

Xarajatlarning  tashkiliy  tasnifi

  budjet  tizimi  budjetlarining  mablag’larini 

taqsimlovchilar bo’yicha kodlashdan iborat bo’ladi.  

Xarajatlarning  iqtisodiy  tasnifi

  xarajatlarni  iqtisodiy  yo’nalishiga  ko’ra 

kodlashdan iborat bo’ladi.  

Hududiy  tasnif

  budjet  tashkilotlari  va  budjet  mablag’lari  oluvchilarning 

tegishli  ma’muriy-hududiy  birlikka  mansubligini  aniqlash  maqsadida 

qo’llaniladi. 

Budjet tizimi budjetlarining 

iqtisodiy belgilar bo’yicha xarajatlari 

quyidagi 

xarajatlar guruhlarini o’z ichiga oladi: 

birinchi  guruh,  –  ish    haqi,  pensiyalar,  nafaqalar,  stipendiyalar, 

kompensatsiya to’lovlari va kam ta’minlangan oilalarga moddiy yordam; 

ikkinchi guruh, – ijtimoiy ehtiyojlarga ajratmalar;  

uchinchi  guruh,  –  kapital  qo’yilmalar  (Davlat  investitsiya  dasturlarida 

nazarda tutilgan aniq yo’naltirilgan ro’yxatlarga muvofiq); 

to’rtinchi guruh, – boshqa xarajatlar.  

Xarajatlar  guruhlari  bo’yicha  aniq  moddalar  budjet  tasnifiga  muvofiq 

belgilanadi. 

Xarajatlar  smetasi

  –  budjet  tashkilotining  unga  ajratilgan  budjet 

mablag’larining  hajmi,  maqsadli  yo’nalishi  va  yil  choraklari  (har  bir 

chorakning oylari) bo’yicha taqsimlanishini belgilab beruvchi asosiy moliyaviy 

hujjati. 

Budjet tashkilotlarida smetalarning quyidagi 

turlari 

amalda qo’llaniladi:  

–

 

yakka (individual) smetalar; 

–

 

jamlanma smetalar; 

–

 

budjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha smetalar;  

–

 

markazlashgan tadbirlar uchun smetalar. 

Xarajatlar  smetasi  va  budjetdan  tashqari  mablag’lar  bo’yicha  smeta  bir 

yillik  muddatga  -  1  yanvardan  31  dekabrgacha  bo’lgan  davrga  tuziladi 

(mavsumiy  tadbirlar  uchun  yoki  joriy  moliya  yilida  ishga  tushiriladigan 

tashkilotlar  bo’yicha  esa  ularning  mazkur  yildagi  faoliyat  ko’rsatish  oylariga 

tuziladi va amal qiladi).