|
Kortejning funksiya va metodlari
Count(x)-kortejdagi x elementi sonini qaytaradi.
Index(x)-kortejdagi x elementining indeksini qaytaradi.
Any()-agar kortej elementi mavjud bo`lsa True qiymat qaytaradi, aks holda (kortej bo`sh bo`lsa) False qiymat qaytaradi.
Max()-kortejning maksimal elementini qaytaradi.
Min()- kortejning minimal elementini qaytaradi. Len()-kortejning uzunligini qaytaradi.
Sorted()-kortej elementlaridan iborat yangi tartiblangan ro`yxatni qaytaradi.
Sum()-kortej elementlari yig`indisini qaytaradi.
Elementni kortejga tegishli ekanligini tekshirish uchun in kalit so`zidan foydalaniladi:
Ro'yxat funksiyalari va uslublari
royxat = list() # yoki []
# ro'yxat oxiriga element qo'shadi
royxat.append('olma')
print('append', royxat)
append ['olma']
# 2 ta ro'yxatni birlashtiradi
royxat.extend(['uzum', 'qulupnay'])
print('extend', royxat)
extend ['olma', 'uzum', 'qulupnay']
# Ro'yxatning birinchi elementiga 'behi' qiymatini kiriting
royxat.insert(1, 'behi')
print('insert', royxat)
insert ['olma', 'behi', 'uzum', 'qulupnay']
# Ro'yxatdagi 'olma' qiymatiga ega bo'lgan birinchi elementni o'chiradi.
# Agar bunday element mavjud bo'lmasa ValueError xatoligini qaytaradi
royxat.remove('olma')
print('remove', royxat)
remove ['behi', 'uzum', 'qulupnay']
# i-elementni olib tashlaydi va qaytaradi. Agar indeks ko'rsatilmagan
# bo'lsa, oxirgi element o'chiriladi
royxat.pop(0)
print('pop', royxat)
pop ['uzum', 'qulupnay']
# qiymati x bo'lgan elementlar sonini qaytaradi
print('count', royxat.count('uzum'))
count 1
# Ro'yxatni teskari joylashtiradi
royxat.reverse()
print('reverse', royxat)
reverse ['qulupnay', 'uzum']
# Ro'yxatni nusxalaydi
rc = royxat.copy()
royxat.extend(rc)
print('copy', royxat)
copy ['qulupnay', 'uzum', 'qulupnay', 'uzum']
# Ro'yxatni tozalaydi
royxat.clear()
print('clear', royxat)
clear []
alfabit = ['i', 'e', 'i', 'o', 'g', 'l', 'i', 'i', 'u', 'l']
index = alfabit.index('o')
print("birinchi o harfini ro'yxatdagi o'rni: ", index)
birinchi o harfini ro'yxatdagi o'rni: 3
index = alfabit.index('i', 3)
print("Ro'yxatdagi uchinchi i harfi joylashgan o'rni: ", index)
Ro'yxatdagi uchinchi i harfi joylashgan o'rni: 6
index = alfabit.index('i', 2, 8)
print("""Ro'yxatning iikinchi elementidan sakkizinchi elementigacha birinchi i harfi joylashgan o'rni: """, index)
Ro'yxatning ikkinchi elementidan sakkizinchi elementi oralig'idagi
birinchi i harfi joylashgan o'rni: 2
# Ro'yxatni funksiyaga qarab saralash
def funksiya(n):
return n['yili']
majburiy_ixtiyoriy = [
{'GM': 'Nexia', 'yili': 2016},
{'GM': 'Spark', 'yili': 2014},
{'GM': 'Damas', 'yili': 2011},
{'GM': 'Matiz', 'yili': 2015}
]
majburiy_ixtiyoriy.sort(key=funksiya)
print(majburiy_ixtiyoriy)
[{'GM': 'Damas', 'yili': 2011}, {'GM': 'Spark', 'yili': 2014},
{'GM': 'Matiz', 'yili': 2015}, {'GM': 'Nexia', 'yili': 2016}]
Kortejlar (tuple)
# Kortejlar bir nechta ob’yektlarni birgalikda saqlashga xizmat qiladi.
# tuple() funksiyasi, oddiy qavs yoki qavs ochmasdan kortejlarni tuzish mumkin.
tuple_funksiyasi = tuple(['mandarin', 'ananas'])
print(tuple_funksiyasi) # ('mandarin', 'ananas')
qavsli = ('nok', 'shaftoli')
print(qavsli) # ('nok', 'shaftoli')
qavssiz = 'olma', 'anor', 'kadi'
print(qavssiz) # ('olma', 'anor', 'kadi')
# Kortej elementlar orasini vergul bilan ajratish orqali hosil qilinadi.
var1 = ('@pythonuz')
print(type(var1)) #
var2 = ('@pythonuz',)
print(type(var2)) #
# Kortejning afzalliklari.
1) Kortej o`zgartirishlardan himoyalangan bo`ladi.
# Ro'yxatlarni o'zgartirish mumkin.
royxat = ['@pythonuz', '@phpuz']
royxat[1] = 'js_uz'
print(royxat) # ['@pythonuz', 'js_uz']
# Kortejni ro'yxatdan asosiy farqi korjejlarni o'zgartirib bo'lmaydi.
kortej = ('olma', 'anor')
kortej[1] = 'gilos'
print(kortej) # TypeError: 'tuple' object does not support item assignment
Kortej imkoniyatlari.
# 1) Kortejni ro'yxat turiga o'girib so'ng o'zgartirish kiritish mumkin.
kortej = ('olma', 'anor')
kortejdan_royxatga = list(kortej)
kortejdan_royxatga[1] = 'gilos'
print(kortejdan_royxatga) # ['olma', 'gilos']
royxatdan_kortejga = tuple(kortejdan_royxatga)
print(royxatdan_kortejga) # ('olma', 'gilos')
# 2) Kortej xotiradan kichik hajm band qiladi.
import sys
kortej = ('olma', 1, True)
print(sys.getsizeof(kortej)) # 64
royxat = ['gilos', 0, False]
print(sys.getsizeof(royxat)) # 80
# 3) Kortejdan lug`at kaliti sifatida foydalanish mumkin.
kortej = {(1, True, 'olma'): 7}
print(kortej[(1, True, 'olma')]) # 7
royxat= {[1, True, 'olma']: 7}
print(royxat[[1, True, 'olma']]) # TypeError: unhashable type: 'list'
# Kvadrat qavs ichidagi indeks raqamiga murojaat qilib kortej elementlarini tanlashingiz mumkin.
kortej = ('olma', 'uzum', 'gilos', 'behi', 'anor', "o'rik", 'apelsin', 'shaftoli', 'ananas', 'nok')
# Kortejdagi ikkinchi elelmentni chop qiling
print(kortej[1]) # uzum
# Kortejdagi oxirgi elelmentni chop qiling
print(kortej[-1]) # nok
# Kortejdagi to'rtinchi elelmentdan oltinchi elelmentgacha chop qiling
print(kortej[3:6]) # ('behi', 'anor', "o'rik")
# Kortejdagi beshinchi elelmentgacha chop qiling
print(kortej[:4]) # ('olma', 'uzum', 'gilos', 'behi')
# Kortejdagi iikinchi elelmentdan oxirgi elelmentgacha chop qiling
print(kortej[1:]) # ('uzum', 'gilos', 'behi', 'anor', "o'rik", 'apelsin', 'shaftoli', 'ananas', 'nok')
# Kortejalrni birlashtirish.
tuple1 = ("a", "b" , "c")
tuple2 = (1, 2, 3)
tuple3 = tuple1 + tuple2
print(tuple3) # ('a', 'b', 'c', 1, 2, 3)
# Kortejlarni ko'paytirish.
mevalar = ("olma", "banan")
kortej = mevalar * 2
print(kortej) # ('olma', 'banan', 'olma', 'banan')
Do'stlaringiz bilan baham: |
