Bozorning turlari va tuzilishi Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

tovar ishlab chiqaruvchilar unga amal qilishlari
zarurdir. Keragidan ortiqcha mehnat sarflari
qiymat yaratmaydi, ya`ni jamiyat tomonidan e`tirof
etilmaydi, rad etiladi. Bozorda muayyan turdagi
tovarlarning asosiy massasini ishlab chiqarish
uchun zarur bwlganidan amaldagi ortiqcha mehnat
sarflariga hech kim haq twlamaydi.
Qiymatning mehnat nazariyasi tarafdorlari
tushuntiradiki, tovar qiymatida oddiy mehnat
ifodalanadi. Oddiy mehnat deganda maxsus
tayyorgarlik talab qilmaydigan mehnat tushuniladi.
Oddiy mehnat darajasi turli mamlakatlarda va turli
davrlarda bir xil bwlmay, turlicha va wzgaruvchan
bwladi. Lekin qiymat namoyon bwladigan har bir
muayyan bozorda (u xoh ichki, xoh tashqi bozor
bwlsin) oddiy mehnat ma`lum bir darajadagi
mavjud mehnatdir. U shunday boshlang`ich negizki,
malakasi jihatidan unga tenglashtiriladi. Binobarin,
murakkab va malakali mehnat kwpaytirilgan oddiy
mehnat sifatida namoyon bwladi. Murakkab
mehnatni oddiy mehnatga tenglashtirish bozorda
individual sarflarni ijtimoiy zarur sarflariga
tenglashtirish bilan birga sodir bwladi.
Qiymatning mehnat nazariyasi tarafdorlari tovar
ishlab chiqarish sharoitda tovar ishlab
chiqaruvchilar wrtasidagi aloqalarni, ijtimoiy
mehnatni taqsimlash va rag`batlantirishni tartibga
soluvchi, ob`ektiv qiymat qonunini mavjud
bwlishini tan oladi. Ular fikriga kwra, bu qonunga
binoan tovar ishlab chiqarish va ayirboshlash
ularning qiymati asosida amalga oshiriladi.
Ijtimoiy zaruriy sarflarning yuqorida keltirilgan
ta`riflaridan kelib chiqsak, qiymat qonuni
individual mehnat sarfi ijtimoiy zarur mehnat
sarfidan ozroq bwlgan ishlab chiqaruvchilarni,