Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

 

Ishsizlikning tabiiy darajasidan yuqori bo’lishi natijasida jamiyat tomonidan 

ma’lum miqdordagi mahsulotning ishlab chiqarilmasligini quyidagicha 

ifodalash mumkin: 

Ishlab chiqarilmagan 

mahsulot 

=

 

Potentsial YaMM 

(YaIM) 

- 

Haqiqiy YaMM 

(YaIM) 

 

Ingliz  iqtisodchisi  A.U.  Fillips  Buyuk  Britaniya  iqtisodiyotining  1861-1956 

yillardagi  rivojlanishini  tavsiflovchi  statistik  ma‘lumotlardan  foydalanib, 

inflyatsiya bilan  ishsizlik o‘rtasidagi  mustahkam  bog‘liqlik  mavjudligini qayd qil-

gan.  U  bu  davrda  Angliyada  ish  haqi  sekin  sur‘atlar  bilan  o‘sganda  ishsizlikning 

yuqori darajada bo‘lganligini  va  ish haqi tez o‘sganda esa ishsizlik pasayganligini 

ko‘rsatib  berdi.  Buni  quyidagicha  izohlash  mumkin,  ishchi  kuchiga  talab  yuqori 

bo‘lganda  tadbirkorlar  yangi  ishlovchilarni  ishga  jalb  qilish  uchun  yoki 

ishlayotganlarni ish joylarida ushlab turish uchun ish haqi stavkasini oshiradi. Ish-

sizlik  ortganda  esa,  ya‘ni  ishchi  kuchining  taklifi  talabdan  ancha  oshib 

ketganda,ish  haqi  stavkalari  kamayadi.  Ishsizlikning  kamayishi  narxlar  va  ish 

haqining  ortishi  bilan  birga  boradi.  Boshqacha  aytganda,  inflyatsiya  sur‘atini 

tezlashtirish hisobiga ishsizlik darajasini pasaytirish mumkin. 

Keyinchalik  Fillips  egri  chizig‘iga  amerikalik  iqtisodchilar  P.Samuelson  va 

R.Solou  o‘zgartirishlar  kiritib,  ish  haqi  stavkasini  narxlarning  o‘sish  sur‘ati  bilan 

almashtirdi.  Agar  davlat  ishsizlik  darajasini  juda  yuqori  deb  xisoblasa,  o‘zining 

fiskal va byudjet-pul siyosati orqali yangi talabni qondirish zaruratini hisobga olib 

---

362 

ishlab chiqarishni rivojlantirishga va yangi ish joylarini vujudga keltirishga harakat 

qiladi.