Boyitish jarayonlarining klassifikatsiyasi

Rudalarni boyitish — foydali minerallarni keraksiz togʻ jinslari (qum, ohaktosh va boshqalar)dan tozalash. Maxsus sexlar va boyitish fabrikalarida bajariladi. Tabiiy rudalardan bevosita foydali komponentlarni ajratib olish koʻpincha iqtisodiy samara bermaydi va aksari hollarda texnik jixatdan mumkin emas. Shuning uchun metallurgiya, kimyo va boshqa sanoat jarayonlari foydali komponentlar bilan boyitilgan maxsus mahsulotlar — konsentratlar ni qayta ishlashga asoslangan. Mas, qoʻrgʻoshin rudasidagi qoʻrgʻoshin 1,5% ni tashkil etishi mumkin, metallurgiya sharoitida eritish uchun esa rudadagi qoʻrgʻoshin miqdori 3070% boʻlishi zarur va h. k. Rudalarni boyitish natijasida ruda konsentrat va deyarli keraksiz togʻ jinslaridan iborat chiqindiga ajraladi. Rudalarni boyitish foydali komponentlar miqdori (konsentratsiyasi) undan bir necha yuz barobargacha ortadi. Mas, tarkibida 0,1% molibden boʻlgan ruda boyitilib, 50 foizli konsentrat olinadi.
Rudalarni boyitishda avval ruda maʼlum darajada maydalanadi, saralanadi, fizik-kimyoviy jihatdan boyitiladi. Fizikkimyoviy boyitishning gravitatsion, magnit, elektrostatik, qizdirish, flotatsion hamda maydayirikligi, shakli boʻyicha saralash va boshqa usullari bor.^[1]
Oltinni konsentratsion stollarda boyitish.

Cho’ktirish mashinasidan olingan graviokonsentrat qo’shimcha boyitish uchun yuvish jarayoniga jonatiladi(перечистке). Bu vazifani bajarishda konsentratsion stollardan foydalaniladi.

Stollarda boyitish – mineral zarralarning suvli oqimda zichliklar farqi evaziga ajralishiga asoslangan.

Chizma-8. Konsentratsion stol SKM-1. 1-tayanch plastinkasi; 2- rolikli tayanch; 3- maxovik qurulmasi; 4- vint; 5- rifli; 6- deka; 7- suv berilishini nazorat qiluvchi harakatlanuvchi plankasi; 8- yuvilgan suv hovuzchasi; 9- yuklash bo’lmasi.

SKM-1A konsentratsion stoli sosna daraxtidan tayyorlangan doska va uning ustidan qoplangan rezinadan iborat tekislikdir. Qiya tekislik deka deyiladi. Stolning tebranish chastotasi 275-300 ayl/min, deka qadami 15-20mm. Bo‘tana stolning yuklanish qismiga beriladi va dekaning qiyalik burchagiga bog‘liq tezlik bilan oqib tushadi. Suspenziya oqimining harakatlanishi natijasida og‘ir minerallar riflilar yordamida ushlab qolinadi, yengil zarrachalar esa o‘z harakatini davom etiradi. Boyitish stollari gravitatsiya usulida boyitishning asosiy dastgohlarida biridir. Boyitish stoli qo‘yidagi qismlardan iborat.

1. Forma yoki stanina - stolining tayanch tagligi bo‘lib xizmat qiladi.

2. Deka - boyitish stolining qiya tekisligi - ishchi organ.

3. Yassi - qobirg‘alar ( narifleniya ).

4. Harakatga keltiruvchi mexanizm.

5. Xom ashyo bo‘tana qabul qilish qutisi eng tepada joylashadi.

6. Romb shaklidagi suv taqsimlagich.

Stol dekasining ma'lum burchak ostida burila oladi. Uning usti taxta, rezina, linolium bilan qoplangan bo‘lishi mumkin. Qovurg‘alar tepadan pastga bir-biridan uzun ma'lum oraliqda joylashadi. Uning balandligi2mm bo‘ladi.

Stol ilgarilama bo‘ylama harakat bilan tebranadi. Suv bilan bo‘tana yuvib turiladi. O‘lchami 0-2mm bo‘lgan ruda zarralari, bunday stollarda yaxshi sarflanadi. Zichligi katta bo‘lgan zarralari, qobirg‘alar orasidan, stol chetiga surilib pastga to‘kilib og‘ir material boyitmani tashkil etadi. Yengil qum zarralari suv bilan tez ko‘tarilib , yuvilib, stol boshi va o‘rta qismida pastga tushib to‘planib chiqit va oraliq mahsulot sifatida to‘planadi. Stol oxirida eng og‘ir, o‘rta og‘ir va og‘irroq zarralar ilonizsimon birin ketin oqim bilan ajratilib chiqish kuzatiladi. Stoldagi har bir zarracha bo‘ylama kuch, og‘irlik kuchi, enlama kuch, suv yuvish kuchi ta'sir etadi. Natijaviy kuch rombning diagonalini

Boyitish stollari GMZ-1, GMZ-2 kabi zavodlarda cho‘ktirish mashinasidan keyin qo‘yiladi. Boyitish stoli katta samara bilan ishlaydigan gravitatsiya usulida boyitish dastgohlaridan biri. Boyitmalar qayta-qayta o‘tkazilib talabga javob beradigan holga keltiriladi. Bundan chiqqan boyitmalar amalgamatsiya yoki affinaj sexiga jo‘natilib oltin eritib olinadi.