Botanika indd

Ildizning o‘sishi. 
0 ‘simliklar turiga va o‘sish mut  tiga qa- 
rab,  ildizlar  turlicha  tezlikda  o‘sadi.  Masalan,  g‘o‘za  niholla- 
rining  ildizi bir kecha-kunduzda 2-3  sm  o‘sadi.  Bunda  o‘sish 
ildiz uchidagi hujayralaming bo‘linishi hisobiga sodir bo‘ladi.
Yantoq  bor  joyda  suv  bor,  deyishadi.  Haqiqatan  ham, 
uning ildizi yerga 30 m gacha chuqur kirib boradi va yerosti 
suvlaridan  foydalanadi.
Ildizlar  bo‘linish  qismidagi  hujay- 
ralarning  bo‘linib  ko‘payishi  hisobiga 
bo‘yiga o‘sadi.
0 ‘simliklaming  boshqa  organlari 
singari  ildizi  ham  nafas  oladi.  Tup- 
roqdagi  havo  tirik  hujayralarga  kirib 
boradi.  0 ‘simliklar  ildizi  yetarli  dara- 
jada havo olishi uchun urug‘  yumshoq 
yerga  ekiladi.  Hosil  yetilguncha  yer 
bir necha marta yumshatiladi.  G‘o‘za, 
sabzavot va poliz ekinlarini chopiq qi-  : 
lishning  sababi ham  shunda.
Qatqaloq  tuproqda  havo  kam  bo‘- 
ladi.  Shuning  uchun  barcha  daraxt  va 
butalaming  tagini  vaqti-vaqti  bilan 
yumshatib  turish tavsiya  etiladi.
Ildizning  uchki  qismi  shikastlan- 
sa,  uning  bo‘yiga  o‘sishi  to‘xtaydi  va 
20-rasm.
25

---

yon  ildizlaming  hosil  bo‘lishi  kuchayadi.  Natijada  ildiz  ti­
zimi  tuproqning  unumdor  yuza  qismida  yon  tomonga  ba- 
quwat  bo‘lib  o‘sa  boshlaydi.  0 ‘simliklaming  bu  xususi- 
yatidan  dehqonchilikda  foydalaniladi.  Dehqonlar  pomidor, 
karam,  bulg‘or  qalampiri  kabi  o‘simliklardan  mo‘l  hosil 
olishda  o‘simliklami  umg‘dan  o‘stirib,  keyin  boshqa joyga 
ko‘chirib  o‘tqazishdan  awal  ildizning uchki  qismini  chilpib 
tashlaydilar  (20-rasm.  A  -   chilpish.  В  -   tuproq  tortilganda 
qo‘shimcha  ildiz  hosil  bo‘lishi).