Bo’tananing ajralish og’irlik kuchi ta’sirida boruvchi dastgohlar

• 
  Quyultirish deb, bo’tana tarkibidagi qattiq zarrachalarni og’irlik kuchi yoki markazdan qochuvchi kuch ta’sirida cho’ktirib, suyuq fazani ajratib olishga aytiladi.
  
• 
  Quyultirish mahsulotning mineral va granulometrik tarkibiga, zarrachalarning shakliga, suyuqlikning qovushqoqligiga, bo’tananing haroratiga, muhitning pНi ga, bo’tananing tarkibida mahsus kiritiluvchi bor yo’qligiga va h.k. larga bog’liq. quyultirishdan maqsad, tarkibida 50-70% qattiq zarrachalarni saqlovchi quyultirilgan mahsulot olishdan iboratdir. Bunda tinitish va toza suyuq faza olish masalasi ham hal etiladi.
  

Quyultirishda quyidagi dastgohlar va moslamalar ishlatiladi

• 
  1. Bo’tananing ajralish og’irlik kuchi ta’sirida boruvchi dastgohlar:
  
• 
  a) uzluksiz ta’sirli – piramidal tindirgich, konusli quyultirgichlar, tsilindrlik quyultirgichlar.
  
• 
  b) davriy ta’sirli – tashqi tindirgichlar: bularga hovuzlar, havzalar, shlamli basseynlar.
  
• 
  2. Bo’tananing ajralishi markazdan qochuvchi kuch ta’sirida boruvchi dastgohlar:
  
• 
  - gidrotsiklonlar, cho’ktiruvchi tsentrifugalar.
  
• 
  - bo’tananing ajralish og’irlik kuchi ta’sirida boradigan dastgoh va moslamalar katta chan va hovuzlardan iborat bo’lib, ularga bo’tana uzluksiz yoki davriy ravishda beriladi.
  

• 
  Quyultirilgan mahsulotga 0,1-0,3 mm dan katta qattiq zarrachalar, quyulmaga esa, 0,1 mm gacha yiriklikdagi zarrachalarni saqlovchi unchalik tiniqmas suv ajraladi.
  
• 
  Piramidial tindirgichlar temir betonli hovuzdan iborat bo’lib, u bir-biri bilan piramidial taglik bilan bog’lanuvchi alohida kameralarga bo’lingan. Taglikning qiyaligi 65-70⁰.
  
• 
  Taglikka teshikchalar qilingan bo’lib, ularga quyulgan mahsulotni chiqarib olishuchun kranli patrubkalar o’rnatilgan. Kameralarning o’lchami tindirgich binosi ustunining qadamiga teng qilib qabul qilinadi.
  
• 
  Bo’tana tindirgichning yuqori qismiga beriladi va kameradan ikkinchisiga quyiladi. Bo’tananing harakatlanish yo’nalishida uning tarkibidagi qattiq zarrachalar cho’kadi va ma’lum miqdorda yig’ilgandan keyin kran orqali tushirib olinib, quyiltirilgan mahsulot to’plagichga jo’natiladi.
  

Tsilindrik quyultirgichlarda quyultirish

• 
  Tsilindrik quyultirgichlar boyitish fabrikalarida keng qo’llaniladi, sababi barcha turdagi bo’tana va suspenziyalarni, shuningdek shlamli suvlarni tindirish uchun ishlatiladi.