Boshqaruv tamoyillari

Boshqaruv tamoyillari

Boshqaruv tamoyillari faniga kirish

Fanning asosiy vazifasi

• Talabalarga boshqaruvning zamonaviy usullarini, rahbarlik sa’nati sirlarini o’rgatishdan iborat.
• Boshqaruv fani bu: boshqarish to’g’risidagi bilimlar majmuasidir , u ijtimoiy, iqtisodiy, social, huquqiy va boshqa fanlar bilan uzviy bog’liqdir.

Fanni o’rganishdan maqsad:

• Boshqarish muammolariga va amaliy tashkilotchilik faoliyatlariga qiziqish uyg’otishdan iborat.

Menejmentni rejalashtirish kabi

kitoblardan o'rganish mumkin emas.

Mintzberg

Menejment va boshqaruv

Menejment

• Inglizcha so’z bo’lib, “boshqaruv hokimiyat va sa’nati”, resurslarni boshqarish bo’yicha alohida mohirlik va ma’muriy ko’nikmalar tushuniladi.
• Boshqacha so’z bilan aytganda, menejment bu boshqaruv ya’ni resurslarni ,odamlarni boshqarish, samarali faoliyat olib borish va foyda olishni bilish ,uni ko’paytirish jarayonidir.

Boshqaruv

• Bu tanlov ,qaror qabul qilish jarayonini nazorat qilishdir.

Korotkovning so'zlariga ko'ra, menejment - bu maqsadli ta'sir, birgalikdagi faoliyatni muvofiqlashtirish. Uning fikricha, boshqaruv - bu nazorat harakatlarini ishlab chiqish va amalga oshirish jarayoni.

Bundan tashqari, boshqaruv -

• bu maqsadlarga erishish uchun tajriba, malaka, bilim, aql ishlatish qobiliyati;
• bu boshqaruv ko'nikmalarini egallashga hissa qo'shadigan insoniy bilimlar sohasi;
• bu ma'lum bir toifadagi odamlarni boshqaruv ishlarini bajarishga tayyorlash.

Menejment nazariyasi va amaliyoti

50-60 yillarda boshqaruvning diqqat markazida korxonani tashkiliy tarkibi turgan.
60-70 yillarda strategic rejalashtirish vujudga keldi
80- yillardan boshlab esa ilg’or G’arb firmalarida strategic rejalashtirishdan strategic boshqaruvga o’tgan.

Menejmentning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

• mavjud resurslar asosida iste'molchilarning talabini hisobga olgan holda tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishni tashkil etish;
• yuqori malakaga ega bo'lgan xodimlardan foydalanishga o'tish;
• ular uchun tegishli mehnat sharoitlari va uni to'lash tizimini yaratish orqali tashkilot xodimlarini rag'batlantirish;
• zarur resurslar va ularni ta'minlash manbalarini aniqlash;
• tashkilotni rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish;
• tashkilotning rivojlanish maqsadlarini aniqlash;
• belgilangan maqsadlarga erishish uchun chora-tadbirlar tizimini ishlab chiqish;
• tashkilot faoliyati samaradorligi, belgilangan vazifalar bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish.

Menejmentning ob’ekti va sub’yekti

Ob’yekti

• Boshqaruv ob'ektlari - har qanday maqsadli (ustaxonalar, bo'limlar, bo'limlar, tarmoqlar, laboratoriyalar va boshqalar) o'zaro bog'liq bo'lgan tarkibiy bo'linmalarning butun tarkibi.

Sub’yekti

• Boshqaruv sub'ektlari - menejerlar - tashkilotning muayyan sohalarida qaror qabul qilish sohasida vakolatlarga ega bo'lgan turli darajadagi rahbarlar.
• Boshqaruv sub'ektining o'ziga xos xususiyati shundaki, uning rolini faqat odamlar (jonlanuvchi ob'ektlar) bajarishi mumkin, bu esa boshqaruv predmetini ob'ektdan sifat jihatdan ajratib turadi.

Menejment turlari
Axborot menejment
Risk menejment
Vaziyatli menejment
Tizimli menejment
Strategik menejment
Operativ ( tezkor ) menejment
Moliyaviy menejment
Innovastion menejment
Investitsion menejment
Joriy menejment
Ekologik menejment

Menejment turlarini turkumlanishi

• Мескон, М., Альберт, М., Хедоури, Ф. Основы менеджмента: пер. с англ. / М. Мескон, М. Альберт, Ф. Хедоури. – М.: Дело, 2012. – 704 с.
• N.K. Yo‘ldoshev, g.E. Zaxidov “Menejment”, Toshkent 2018.