Boshqaruv psixologiyasi

Uqu
vn
in
g u
m
u
m
iy i
sh
 
h
aj
m
iga n
isb
at
i, % 
h
isob
id
a
 
50
Kontseptual
Ijtimoiy
-
psixologik 
Texnik
kompetentsiya
0 
Instruktor 
O„rta 
darajadagi 
boshqaruv 
Yuqori 
darajadagi 
boshqaruv 
Boshqaruv darajalari 
4.3-rasm.
 Ma‟muriy boshqaruv darajalariga xos professional uquvlilik 
Ijtimoiy-psixologik kompetentsiya nafaqat rahbar tomonidan o„zini o„zi 
anglashi (bilishi), balki autopsixologik kompetentsiya bilan ham bog„liq. 
(4) Autopsixologik kompetentsiya – bu rahbardagi shunday malakalar 
majmuiki, 
ular 
boshqaruvchini 
o„z kasbiy hamda shaxsiy sifatlarini 
diagnostikalash, ya‟ni o„zini o„zi diagnostika qilish, o„zini o„zi tuzata olish 
(korrektsiyalash), o„zini o„zi takomillashtira olish, o„ziga-o„zi motivatsiya bera 
olish, har qanday ma‟lumotdan samarali foydalana olish, psixolingvistik 
kompetentsiyalar bilan bog„liq qobiliyatdir. 
(5) Ijtimoiy-informatsion 
kompetentsiya 
– bu rahbardagi axborot 
texnologiyalari bilan ishlay bilish hamda ijtimoiy informasiyalarga nisbatan 
tanqidiy munosatda bo„la olishga egaligi. 
(6) Kommunikativ kompetentsiya – bu boshqaruvchining turli tildagi 
og„zaki va yozma muomala texnologiyalarini o„zlashtirganligi hamda kompyuterda 
dasturlash va Internet orqali munosabatga kirisha olish qobiliyati. Ayrim 
mutaxassislar tomonidan ijtimoiy-psixologik kompetentsiya tushunchasi ko„pincha 

---

61 
OAVda “kommunikativ kompetentsiya” tushunchasi bilan sinonim sifatida ham 
ishlatiladi. Bevosita kommunikativ kompetentsiyani aniqlash uchun “Muloqotga 
kirishuvchanlik darajasi”, “Fikrni bayon eta olish” kabi qator metodikalar hamda 
o„zini qanchalik nazorat qila olishini bilishda M. Snayderning maxsus testi 
qo„llaniladi. 
(7) Kognitiv kompetentsiya – bu rahbarning ma‟lumot darajasini oshirishga 
tayyorligi, o„zining shaxsiy imkoniyatlarini faollashtirishga ehtiyojmandligi, yangi 
malaka va bilimlarni mustaqil ravishda yaratish hamda o„zini o„zi rivojlantirish 
qobiliyati demakdir. 
(8) Maxsus kompetentsiya – bu boshqaruvchining professional xatti-
harakatlarni mustaqil tarzda bajarishga tayyorlanish va o„z mehnati natijalarini 
baholay olish qobiliyati. 
(9) Madaniy kompetentsiya – bu menejerning tashkilot normalari va 
qadriyatlari orqali xulq-atvorini boshqa-rishga tayyorlik qobiliyatiga egaligi. 
Shuningdek, munosib bo„lmagan vaziyatlardagi xatti-harakatlarda maqsadga 
erishish uchun standart vaziyatlarni saqlab qolish va zarur bo„lganda ularni 
yangilari bilan almashtira olish savodxonligi. Bu kompetentsiya menejerning 
tanlash imkoniyati mavjud bo„lmagan hollarda, har xil madaniy uzilishlarda 
muvaffaqiyatli ishlash imkonini beradi. Madaniy kompetentsiya tashkilot 
menejerining boshqaruv madaniyati malakalarini o„zlashtirish darajasini aniqlaydi. 
Professional faoliyat shaxsdan juda ko„p bilimlarni hamda malakalarni talab 
qiladi. Nima uchun u yoki bu kasbni tanlaganini anglab yetgan shaxs (motivlar 
muammosi), endi o„z faoliyati va qobiliyatlarini boshqara bilishi va o„z ustida 
muttasil ishlab, malakalarini orttirib borishi shart. Professional 
kompetentsiya
shu 
nuqtai nazardan shaxs umumiy madaniyatining shunday yo„nalishiki, unga faqat 
kasbiga taalluqli bo„lgan bilimlardan tashqari, shu bilimlarning hosil bo„lish 
yo„llari va malakalarning takomillashuvini ta‟minlovchi psixologik jarayonlar va 
ho-latlarni bilishni ham taqozo etadi. Bu psixologiyada bi-lish jarayonlari, ularning 
mohiyati va kechishini anglash demakdir. 

---

62 
4.4-rasm.