Boshqaruv personali mehnatni tashkil etishning xususyatlari

BOSHQARUV PERSONALI MEHNATNI TASHKIL ETISHNING XUSUSYATLARI

“Boshqaruv mehnati” tushunchasi ma’lum darajada obyekt yoki uning ilovasi sifatida “boshqarma” tushunchasi bilan bog’liq. Agar har qanday mehnatni jismoniy va aqliy shakldan iborat deb olsak, boshqaruv ishi aqliy mehnat turidir.

Boshqaruv ishi ijtimoiy mehnatning alohida turiga kiradi. U ishning turiga ko’ra darajaga bo’linadi hamda har qanday hamkorlikdagi mehnatga mansub bo’lgan kasbiy faoliyat turi sifatida “boshqaruv” tushunchasiga asoslanadi. Agar ish jarayonida bir guruh shaxslar ishtirok etayotgan bo’lsa, albatta, ularning ishini muvofiqlashtirish zaruriyati tug’iladi.
Boshqaruv ishi jamoatchilik mehnatining bir turi bo’lib, asosiy vazifasi hamkorlikdagi mehnatning ayrim ishtirokchilari va ayni paytda, butun mehnat jamoasining maqsadli, muvofiqlashtirilgan faoliyatini ta’minlashdan iborat. Mohiyatan bu ma’muriy boshqaruv xodimlarining rejali faoliyatidir. U tashkilot xodimlari ishini tashkil etish, boshqarish, dalillash va nazorat qilishga qaratilgan. Boshqaruv ishining mazmuni uning obyektiga bog’liq va ishlab chiqarish jarayonlari tuzilmasi, ish usullari, texnik ta’minoti, shuningdek, boshqaruv vazifalarini bajarish jarayonida yuz beradigan o’zaro munosabatlar bilan belgilanadi.
Boshqaruv mehnati o’ziga xos xususiyatlarga ega:
1. U moddiy boyliklar yaratishda to’g’ridan- to’g’ri emas, balki boshqa shaxslar mehnati orqali ishtirok etadi.
2. Boshqaruv mehnatining predmeti sifatida rahbarga kerakli axborot, boshqaruvda ishtirok etuvchi odamlar va boshqaruv jarayoni ishtirok etadi.
3. Rahbar tomonidan boshqaruv qarorining qabul qilinishi uning natijasi hisoblanadi.
4. Tashkiliy tizim va hisoblash texnikasi mehnat vositasi bo’lib xizmat qiladi.
5. Boshqaruv aqliy mehnat, shu bois uning unumdorligini faqat texnik ijrochilar va ayrim mutaxassislarga nisbatangina baholash mumkin.
Bozor munosabatlari rivojlanishi, mehnatni taqsimlash va kooperatsiyalash jarayonining chuqurlashuvi boshqaruv ishini mustaqil sohaga nisbatan ajratib qo’yadi va tashkilotning avtonom boshqaruv tizimi majmuida yuzaga keluvchi ma’lum tashkiliy shakllar bilan mustahkamlanadi. Tashkilotning nafaqat tashqi, balki ichki strategik zaxiralaridan foydalanish ham boshqaruv mehnati darajasiga bog’liqdir.
Mehnat faoliyatining ushbu turiga xos asosiy xususiyati shundaki, rahbar tashkilotni rivojlantirish va takomillashtirish vazifasini ushbu vazifani bevosita hal qilishi kerak bo’lgan xodimlarga ta’sir ko’rsatgan holda tashkiliy aspektda hal qiladi.