Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Tashkilot 
statusi
qisqartril-
gan nom
i
To‘liq nomi
Inglizcha
O’zbekcha
Xalqaro
CCITT/
MKKTT ITU 
(1993 yildan)
International 
Telegrap and 
Telephone. 
Consultative 
Commitell 
International 
Telecommunication 
Union-Telecom
Telefon va 
telegraf bo‘yicha 
Xalqaro maslaxatchi 
qo‘mitalar. Xalqaro 
Telekommunikatsiyalar 
birlashmasi – Telekom
Xalqaro
ISO MOS
International 
Organization for 
Standartization
Xalqaro 
standartlashtirish tashkiloti
Xalqaro
ESMA
European 
Computer 
Manufactures 
Association
Yevropa ishlab 
chiqaruvchilar 
assotsiatsiyasi
Xalqaro
ETSI
European 
Telecommunications 
Standard Institute
Telekommunikatsiyalar 
sohasidagi Yevropa 
standartlar instituti
Milliy (AQSH)
IEEE
Institute of 
Electronic and 
Electrical Engineers
Elektronika va 
radioelektronika 
muhandislar instituti
Milliy (AQSH)
EIA
AHSI
Electronic 
Industries Associatin
Elektron sanoati 
assotsiatsiyasi
Milliy (AQSH)
American National 
Standards Institute
Standartlar Amerika 
Milliy instituti
Milliy (AQSH)
TIA
Telecommunica-
tion Industry of 
America
Amerikaning 
telekommunikat-sion 
industriyasi

---

49
Tashkilot
Belgilash 
misollari
Standartlar mazmunini 
qisqacha ta’riflash
Tegishli 
standartlar
CCIT
T//ITU-T
V.34
Umumiy foydalanadigan 
ulash tarmoqlarida va ikki 
nuqtali ikki simli ajratilgan 
telefon turidagi kanallarda 
ishlatish uchun uzatish 
ma’lumotlarini 28800 gacha 
(33600) bit/s bo‘lganini 
ta’minlaydigan modem.
X.25
Ma’lumotlarini uzatish 
appa-raturasi (APD) va oxirgi 
uskuna ma’lumotlarining 
o‘rtasidagi (OOD) 
interfeys bo‘lib paketli 
rejimda ishlaydigan va 
umumiy foydalaniladigan 
ma’lumotlarni uzatish 
tarmoqlariga ulanadigan 
terminlar uchun.
ECMA – 40 ISO 
6526
ISO
ISO 646
Axborotlarni qayta Ishlash 
tizimlarda ma’lumotlarni 
almashuvi uchun 7 turkumli 
simvollarning yig‘indisi
CCITT V.3;
ANSI x 3.4
ESMA
ESMA-40
Kаdr tuzulmasi HDLC
CCITT.25,X.75; 
ANSI X3. 66; ISO 
3309
ESMA-82
Lokal hisoblash 
tarmoqlari. Kanalli daraja. 
CSMA/CD ishlatib asosiy 
polosa chastotasida uzatish
IEEE 802.3
EIA
RS-232C
Ma’lumotlarni uzatish 
apparaturasi (APD) va oxirgi 
uskuna ma’lumotlarining 
o‘rtasidagi (OOD) interfeys, 
ikkilik ma’-lumotlarida ketma-
ketlik almashuvni ishlatilishi.
CCITT V.24, 
V.28; ISO 2110

---

50
Rasmiy gaplar (so‘zlar) tuzilganda bir qator qo‘shimcha atamalar ishlatish o‘ziga xos, 
lekin bu atamalarning o‘ziga aniqlik kiritish kerak. 
Shuning uchun unga аniq bo‘lmagan ta’riflashlar ishlatilishiga huquqlidir, shu sharti 
bilan, agar ular bir ma’noda va to‘g‘ri foydalanadiganlar orasida tushunilsa. 
Misol uchun RS – 232 S ni ko‘pincha surunkali interfeys de-yiladi va bu haqiqatga 
yaqin, “surunkali port” esa to‘g‘ri keladi deb bo‘lmaydi, chunki bu rасmiy ta’riflashdan 
ancha uzoq. 7-jadvalda keltiritgan ko‘p misollar protokollar (ISO 646 dan tashqari), to‘g‘ri, 
nisbatan oddiy bo‘ladi. 
Ba’zan boshqa tasnif qo‘llaniladi, bunda protokollar quyidаgi guruhlarga bo‘linadi:
• Novell (Novell firmasidan, o‘zining OC tarmoqlari bilan ma’lum); 
• SNA (IBM firmasidan); 
• DEC net (DEC firmasidan); 
• TCP/ IP (lokal tarmoqdagi kommunikatsiya uchun katta guruh protokollari yoki bir 
birovi bilan bog‘liq bo‘lgan tarmoqlar yig‘indisida, shu bilan birga Internet tарmоg‘idа 
keng qo‘llaniladigan). 
• Banyan (Banyan Systems firmasida) 
• Apple (Apple Computems firmasidan)
• Shunday qilib, protokollarni belgilash – huddi shunday sohaki, ko‘p stаndаrtlar “dе 
fakto” harakatda.