Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Daraja 7. Ilovalar darajasi.
Daraja 1 ni apparatli ta’minotdan ajratib bo‘lmaydi, garchi aslida apparatli ta’minot 
bunga taaluqli emas. 
Huddi shunga o‘xshab daraja 7 o‘zida tugadi, faqat amaliy dasturlarga aks etadi. 
Bu darajani vazifasi oddiy bayon qilish emas, chunki har xil ilovalarga mutloqo har xil 
funksiyalar ishlatiladi. 
Ilovalar  darajasi  (ingl.  Application  Layer)  tez-tez  ishlatiladigan  ilovalar  iхtiyorigа 
protokollarni taqdim etadi va har xil tizimlarda ilovalarni kutiladigan axvolini ta’minlaydi. 
Protokol degan tushuncha bu yerda hal qiluvchi rol o‘ynaydi. 
Masalan, davlat vizit protokoli ertalabki birinchi uchrashuvdan boshlab va ujin bilan 
tamom bo‘ladigan harakatlar qanday tаrtibdа bo‘lib o‘tishini aniq ifodalaydi. o‘xshash 
protokollarni biz pastroq bo‘lgan darajalarda ham uchratganmiz, lekin unda ular faqatgina 

---

47
ma’lumotlar paketlarini uzatish kafolatiga javob berardi. Ilovalar darajasida bizlarni 
alohida ma’lumotlar paketlari qiziqtirmaydi. Bu yerda gap katta birlik xajmlari to‘g‘risida 
ketyapti, ular ilovaga qarab o‘zgarishi mumkin. Taqqoslash uchun davlat vizitiga qaytamiz: 
xukumatining yuqori vakilini uchrashuv vaqtida qo‘lini qisiladi, ikki davlat bayroqlari 
shamolda xilpillab turadi. Agar biz boshqa kompyuterda qabul qilayotganda “Xush kelibsiz” 
xabarni olsak va bu bizning terminalda xushmuomala va informativ shaklida yozilgan 
bo‘lsa yomon bo‘lmas edi. O‘zidan-o‘zi ma’lumki, begona tizim shu momenta qanday 
terminal turini biz ishlatishimizni bila olmaydi, ular esa minglab bor! Va har bir terminal 
boshqaradigan simvollarining o‘zining shaxsiy paketlarini ishlatadi. ”Xush kelibsiz” degan 
xabar bizning ekranda to‘la tartibsizlikni keltirib chiqaradi, agar u faqat bizning terminal 
uchun maxsus hisoblangan bo‘lmasa.
Bu ilovalar darajasining masalalariga ham taaluqli.
Davlat viziti vaqtida muhim muommolar muhokama qilinadi. Ma’lum bir axborotni 
so‘rab olish kerak, boshqasi bilan bo‘lishish kerak. Masalan, elektron xat xam ma’lum 
bir axborotga ega, u siz E – Mail to‘liq bo‘lmaydi, masalan, mavzu, jo‘natuvchi va qabul 
qiluvchini  adreslari,  shuningdek  oxirini  belgisi,  u  siz  mаtn  qayerda  tamom  bo‘lishini 
tushinib bo‘lmaydi. Ilovadan ilovaga erkin o‘zgarishi mumkin bo‘lgan protokol qismlari 
daraja 7. bilan o‘rnatiladi.