Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish

10 – MA’RUZA. 
SIMSIZ SENSOR TARMOQLAR. 
 
Reja. 
1.
 
Sensor tarmoqlarning turlari. 
2.
 
Simsiz sensor tarmoqlar. 
3.
 
Simsiz sensor tarmoqlarni qurishda qo’llaniladigan texnologiyalar. 
 
SENSOR TARMOQLARNING TURLARI. 
Sensor tarmog'i – bu fazoviy taqsimlangan sensor tugunlari tizimi, bir-biri bilan va 
qo'llanilishiga qarab AKT (axborot-kommunikatsiya texnologiyalari) infratuzilmasi bilan qabul 
qilish, qayta ishlash, real sharoitlar to'g'risida ma'lumot berish va kerak bo'lsa, bunday 
ma'lumotlarga javob berishni o’z zimmasiga oladi. Belgilangan "simsiz sensor tarmog'i" (WSN – 
Wireless Sensor Network) (yoki Sensorli aloqa tarmog‘i) simsiz tizimlarning yangi sinfini 
anglatadi, ular tarqatilgan, o'z-o'zidan tashkil topgan va avtonom quvvat manbalari bilan 
jihozlangan miniatyurali elektron qurilmalar tarmog'ining alohida elementlarining ishdan 
chiqishiga chidamlidir. Bunday tarmoqning aqlli tugunlari xabarlarni zanjir bo'ylab uzatishga 
qodir, bu tizimni past o'tkazuvchan quvvat bilan ta'minlaydi va shuning uchun tizimning yuqori 
energiya samaradorligini ta'minlaydi.
So’nggi yillarda simsiz sensorli tarmoqlarni samarali loyihalash 
tadqiqotning yetakchi sohasiga aylandi. Sensor biror jismoniy yoki muhit 
sharoitlaridan kelayotgan signallarni aniqlash va ularga javob berish vazifasini 
bajaradigan qurilmadir.
Sensorning javob beruvchi signali odatda elektr signal hisoblanadi, o’z 
navbatida bunday javob signallari kontrollerga navbatdagi ishlov berishlar uchun 
yuboriladi. Simsiz sensor tarmog'i radiokanal orqali bir-biriga ulangan ko’plab 
sensorlar va bajaruvchi qurilmalar tarqmog’i bo’lib, bunday tarmoq o’z-o’zini 
tashkillashtiradi. Bunday tarmoqlar bir nechta metrdan bir necha kilometrgacha 
bo’lgan sohani qamrab oladi mumkin, bunda xabarlar bir tugundan ikkinchisiga 
manzilga yetgunga qadar qayta yuboriladi [1][2]. Boshqacha aytganda, simsiz 
sensorli tarmoq simsiz ulanish yordamida kuzatuv ostidagi maydondan olingan 
ma’lumotni yetkaza oladigan qurilmalar tarmog'i sifatida aniqlanishi mumkin. 

---

89 
Simsiz sensor tarmog'i simsiz tarmoq bo’lib, tayanch stantsiyalar va ko’plab 
tugunlardan iborat. Ushbu tarmoqlar jismoniy yoki atrof-muhit sharoitlarini 
tovush, bosim, harorat yordamida kuzatib borish uchun foydalaniladi va birgalikda 
tarmoq ichidagi ma’lumotlarni tarmoq orqali asosiy manzilga yetkazadi (1-rasm) 
1.33-rasm. Simsiz sensorli tarmoq