Boshlang‘ich ta’lim va jismoniy madaniyat fakulteti Boshlang‘ich ta’lim

bilan  jiyanlarini  erkalatib,  soy  bo‘ylarida  aylandi.  (J.Abdullaxonov).  Biz  dam  olish  kuni  shahardan 

tashqariga, Bo‘zsuv bo‘yiga chiqdik. (O.Yoqubov). 

Payt  holi  harakatning  bajarilish  paytini  bildiradi:  Shunday  diqqat  bo‘lgan  kunlarning  birida 

Tolibjon  kechasi  xontaxtaga  bag‘rini  berib...  xat  yozdi.  (S.Ahmad).  Temirjonning  ongi  hech  qachon 

bunchalik yangiliklar bilan boyimagan edi. (J.Abdullaxonov). 

Payt  holi  harakatning  bajarilishidagi  chegarani  bildiradi:  Yangi  yilgacha  yog‘ingarchilik  kam 

bo‘ldi...  (J.Abdullaxonov).  Ertalabdan  to  qorong‘i  tushgunga  qadar  barcha  qatori  dala  qoshidan  nari 

ketmasdi.  (J.Abdullaxonov).  Temirjon  allamahalgacha  uyqusi  qochib,  Usmonali  otaning  Hilol  aka 

haqidagi  gaplarini  eslab  yotdi.  (J.Abdullaxonov).  Men  yigirma  besh  yildan  beri  paxta  ekaman. 

(J.Abdullaxonov).  

3. O‘rin holi ish-harakatning bo‘lish, boshlanish, yo‘nalish o‘rnini bildirib, qayerda? qayerdan? 

qayerga?  qayergacha?  kabi  so‘roqlarning  biriga javob  bo‘ladi.  O‘rin  holi  o‘rin ravishi, jo‘nalish,  o‘rin-

payt,  chiqish  kelishigidagi  otlar  hamda  ko‘makchili  ishlatilgan  otlar,  so‘z  birikmasi  bilan  ifodalanadi. 

Masalan:  Unda  yuqoridan shitob  bilan  quyilib kelayotgan tiniq suv toshlarga  urilib,  qirg‘oqqa  sapchib 

oqardi.  (S.Ahmad).  Afsus,  oyoqlar  ostida  tuzoqlar  ko‘p.  (T.Malik).  Osmoni  falakka  burgut  qanotini 

tarang yozib uchadi. (S.Ahmad).  

O‘rin holi ma’nosiga ko‘ra uch xil: 

1)  ish-harakatning  bo‘lish  o‘rnini  bildirib,  qayerda?  so‘rog‘iga  javob  bo‘ladi.  U  o‘rin  ravishi, 

o‘rin-payt  kelishigidagi  so‘zlar  hamda  ko‘makchili  ishlatilgan  so‘zlar  bilan  ifodalanadi:  Bostirmada 

g‘ildiraklari  olingan...  «Volga»  mashinasi  turibdi.  (P.Qodirov).  Yuqorida  ...  bola  shitirlashni  eshitgan 

zahoti bu tomonga qarab chopgan edi. (P.Qodirov). Ular yuqoridan shildirab tushayotgan suv bo‘yida 

archa bilan ayqashib o‘sgan zirk tagida o‘tirib ovqatlanishadi. (P.Qodirov). 

2)  ish-harakatning  yo‘nalish  o‘rnini  yoki  harakatning  bo‘lishidagi  eng  so‘nggi  chegarani 

bildirib,    qayerga?  qayergacha?  so‘rog‘idan  biriga  javob  bo‘ladi:  U  Tolibjonga  ro‘para  kelishdan 

qo‘rqib,  so‘qmoqdan  o‘ngga  burildi...  (S.Ahmad).  Ishkomlar  tunnel  singari  bir  tekis  olis-olislarga 

cho‘zilgan. (J.Abdullaxonov). Qo‘rg‘oshindek qora bulutlar Oyqor tog‘lari tomon o‘tib ketdi. (S.Ahmad). 

– Kelib turing, xola,- eshikkacha kuzatib qo‘ymoqchi bo‘ldi Qunduz. (J.Abdullaxonov). 

3)  ish-harakatning  boshlanish  o‘rnini  ifodalab,  qayerdan?  so‘rog‘iga    javob  bo‘ladi: