Boshlang‘ich ta’lim pedagogikasi” fanidan savolnoma pri-31, pri- 32,pri-33, pri-36, prie-31, prie-32 “Qanday”, “Insert”, “Qor bo‘roni”, “Nima uchun” bular «Pedagogika»
Download 56,01 Kb.
|
Final savollari Boshlangich talim pedasgogikasi fanidan.
|
“Boshlang‘ch talim ” yo‘nalishi “Boshlang‘ich ta’lim pedagogikasi” fanidan savolnoma PRI-31, PRI- 32,PRI-33, PRI-36, PRIE-31, PRIE-32 “Qanday”, “Insert”, “Qor bo‘roni”, “Nima uchun” bular ... «Pedagogika» atamasining ma’nosi nima Boshlang’ich ta’limda “Tabiatshunoslik” fani qaysi sinflarda o‘qitiladi Boshlang’ich ta’limda “Tabiiy fan” (Science) fani qaysi sinflarda o‘qitiladi Chex olimi Yan Amos Komenskiy boshlang‘ich maktab va gimnaziya o‘quvchilarni necha soatdan o‘qitishni taklif etadi O‘quv jarayonining zaruriy qismi va o‘qitishning eng muhim vositasi nima Pedagogik kvalimetriyaning fan sifatida shakllanishi hamda rivojlanish tarixini shartli ravishda necha davrga bo‘lib o‘rganish mumkin Qaysi o‘qitishning asosida “Tafakkur- muammoli vaziyatdan boshlanadi”-degan g’oya yotadi "Bozor infrastrukturasi qoidalariga amal qilish, ichki bozorni to‘ldirish, kichik va o‘rta biznesni yaratish borasidagi faoliyat jarayonida ishtirok etish, ko‘nikma va malakalarni hosil qilish, inson mehnati bilan bunyod etilgan moddiy boyliklarni asrash, ularni ko‘paytirish borasidagi qayg'urish tuyg'ularini qaror toptirish.Bu qaysi tarbiya turi " "Ijtimoiy ong shakllaridan biri bo‘lib, ijtimoiy munosabatlar hamda shaxs "Organizmning morfologik va funksional rivojlanishini jamiyat talablari darajasida amalga oshirish, jismoniy sifatlarni, qobiliyatlarni rivojlantirish, jismoniy madaniyat va sport sohasiga taalluqli maxsus bilimlarni o‘zlashtirib "Yosh avlodda mehnat qilish istagini qaror toptirish va ularni zamonaviy ishlab chiqarishning turli sohalarida faoliyat yuritishga tayyorlash bu…" ...- malakali, raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi bo‘lib, ta’limning barcha turlarini, davlat ta’lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimining tuzilmasi va uning faoliyat ko‘rsatish muhitini o‘z ichiga oladi “...sezgi orqali bilish, bu qisman bilim bo‘lsa, mantiqiy bayon, aqliy bilish esa haqiqiy bilishning muhim tomonini namoyon etadi”. Bu qaysi allomaning pedagogik qarashi “Aql kuchi rivojlanmasa, inson umr bo‘yi Arastuning kitoblarini o‘qisa ham, ularda ifodalangan fanlarning birontasini o‘zlashtira olmaydi. Bunday odam har qancha urinsada, faqat boshqalarning gaplarini takrorlab bera oladigan bo‘ladi. U hech narsaning mohiyatini tushunmaydi va o‘zlashtira olmaydi”. Bu qaysi allomaning pedagogik qarashi “Askar-askar” va “Dengizchi (matroschi)” o‘yini bu Y.A. Arkin qaysi o‘yin turlarining tarkibiy qismi “Bizga foydali bo‘lgan ishlarda o‘zimiz hukm yurita bilishimiz uchun bizga hayvonotga nisbatan ustunlik aql bilan berilgandir. Aql orqali o‘zimizni ulug’lovchi, ziynatlovchi va hayotimizni hayrli qiluvchi hamma narsani bila olamiz. Aql bilan biz o‘z xohish maqsadlarimizga yetamiz...” Bu qaysi allomaning pedagogik qarashi “Boshlang‘ich ta’limning integratsiyalashgan pedagogikasi” kimlarning metodik qo‘llanmasi “Buyuk Didaktika”va “Onalar maktabi” kitobi muallifi kim “Creato” bu… “Darslikning qaysi vazifasi o‘quvchilarga ma’naviy-axloqiy ta’sir ko‘rsatishi, kitoblar bilan ishlash jarayonida ulardan mehnatsevarlik, faol fikrlash, ijodiy qobiliyat kabi sifatlarni shakllantirishdan iborat “Ekologiya” tushunchasini ilk bor qaysi olim tomonidan qo‘llanilgan “Kelajagimiz poydevori bilim dargohlarida yaratiladi, boshqacha aytganda, xalqimizning ertangi kuni qanday bo‘lishi farzandlarimizning bugun qanday ta’lim va tarbiya olishiga bog‘liq”. Bu kimning pedagogik qarashi “Ko‘rsatmali o‘qitishga zo‘r qiziqish bilan qarab, inson dastlabki o‘quv mashg’ulotlarida buyumning tashqi xossasini o‘rgansa, o‘sha buyumni va uning tasvirini ko‘rib chiqsa, o‘zi mustaqil holda bilimlarni o‘zlashtira oladi” Bu qaysi allomaning pedagogik qarashi “Namunali ta’lim” risolasida ta’lim oluvchilar o‘zlashtirishi lozim bo‘lgan materialni yaxshi yo‘sinda bayon qilish masalasiga alohida to‘xtalib, o‘qitishning ikkita turini, yangi prinsipini tavsiya etgan: ularning biri bevosita sezgi, ikkinchisi aql bilan bog’liqdir. Kimning pedagogik qarashi va asaridir “O‘qituvchi va o‘quvchi birgalikda rivojlanadi”. Bu kimning pedagogik qarashi “Tasavvur — bilimdan muhim” bu kimni kreativlikka oid fikri “Tazaurus” so‘zining ma’nosi “Toifalash”, “BBB”, “Qanday” “Konseptual jadval” bular .. “Yomon o‘qituvchi haqiqatni taqdim etadi, yaxshi o‘qituvchi uni topishni o‘rgatadi”. Bu kimning pedagogik qarashi “Yomon o‘qituvchi haqiqatni taqdim etadi, yaxshi o‘qituvchi uni topishni o‘rgatadi”. Bu kimning pedagogik qarashi «Bizning maqsadimiz o`quvchini toliqtirib qo`ymaslikdir. Hadeb bir narsani o`qib berish zerikarli bo`ladi. Agar o`quvchi bir masaladan boshqa bir masalaga o`tib tursa, u xuddi turli-tuman bog`larda sayr qilgandek bo`ladi, bu bog`dan o`tar-o`tmas boshqa bir bog` boshlanadi». Bu qaysi allomaning pedagogik qarashidir «Innovatsion pedagogika» termini va unga xos bo‘lgan tadqiqotlar XX asrning nechanchi yillarida Gʼarbiy Yevropa va АQShda paydo bo‘lgan. «Pedagogik texnologiya — rejalashtirilgan o‘qitish natijalariga erishish jarayoni tavsifi»Bu qaysi olimning pedagogik qarashi «Tarbiya hayotning eng muhim tirgagi, tayanchi bo`lib hisoblanishi lozim. Har bir yoshni shunday tarbiyalash lozimki, u avvalo yaxshi o`qishni, keyin esa yozishni o`rganish bilan eng yuksak pog`onaga ko`tarilsin». Qaysi asardan olingan parcha «Texnologiya — ishlov berish, holatni o‘zgartirish san'ati, mahorati, malakasi va metodlar yig‘indisi». Bu qaysi olimning pedagogik qarashi «Turkiy Guliston yoxud axloq» asarida badan tarbiyasiga e’tiborni qaratar ekan, shunday deydi: «Badanning salomat va quvvatli bo`lmog`i insonga eng kerakli narsadir. Bu kimning pedagogik qarashi «Zamonaviy texnologiya ta’limni modernizasiyalashda harakatlantiruvchi kuch». Bu kimning pedagogik qarashi 1-sinfda o‘quv yilining 1-2-choraklarida haftasiga necha soat “Alifbe”ga ajratilgan 1-sinfda o‘quv yilining 1-2-choraklarida haftasiga necha soat “Yozuv”ga ajratilgan 1-sinfda o‘quv yilining 3-4-choraklarida haftasiga necha soat “Ona tili va o‘qish savodxonligi”ga ajratilgan 1997 yil 29 avgustda qabul qilingan “Ta’lim to‘g‘risida” dagi qonun nechta bob va moddan iborat 1-sinfda sinfdan tashqari o‘qishga necha daqiqa ajratiladi 2-sinfda “Tabiiy fan” (Science) fani haftasiga nechi soatdan o‘qitiladi 2-sinfda sinfdan tashqari o‘qish necha haftada bir marta o‘tkaziladi va o‘qish uchun ajratilgan 17 soatdan foydalaniladi 2-sinfda sinfdan tashqari o‘qish uchun necha betli hajmdagi bolalarbop badiiy, ilmiy-adabiy kitoblar tanlanadi 2020 yil 23 sentabrda qabul qilingan “Ta’lim to‘g‘risida” dagi qonun nechta bob va moddan iborat 2-sinf o‘quvchilarning ta’lim sifatini nazorat qilishda necha so‘zli diktant yoza oladilar sinfda sinfdan tashqari o‘qish necha haftada bir marta o‘tkaziladi va o‘qish uchun ajratilgan 17 soatdan foydalaniladi sinflarda haftalik yuklama necha soatni tashlik qiladi sinflarda nechta fan o‘qitiladi 3-4 sinflarda “O‘qish” fani haftasiga nechi soatdan o‘qitiladi 3-4 sinflarda “Ona tili” fani haftasiga nechi soatdan o‘qitiladi 3-4 sinflarda “Tabiatshunoslik” fani haftasiga nechi soatdan o‘qitiladi 4-sinfda sinfdan tashqari o‘qish necha haftada bir marta o‘tkaziladi va o‘qish uchun ajratilgan 17 soatdan foydalaniladi 4-sinflarda haftalik yuklama necha soatni tashlik qiladi 4- sinflarda nechta fan o‘qitiladi 4-sinfda nazorat ishidan keyin xatolar ustida ishlashga necha soat ajratiladi Alisher Navoiyning didaktikaga oid asosiy asarini belgilang Amerikalik U.Kelpatrik XX asrning 20-yillarida ta’limning qaysi tizimini ishlab chiqqan Aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy, oilaviy, kasbiy va iqtisodiy rejalarni tuza olish, kundalik faoliyatda turli diagramma, chizma va modellarni o‘qiy olish, inson mehnatini yengillashtiradigan, mehnat unumdorligini oshiradigan, qulay shart-sharoitga olib keladigan fan va texnika yangiliklaridan foydalana olish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi. Bu qaysi kompetensiyadir Aralash darslar,yangi ma’lumotlarni berish darslari, bilimlarini mustahkamlash va takrorlash darslari va o‘rganilganlarni umumlashtirish va tizimlashtirish darslari bu... Aralash,yangi bilimlarni bayon qilish,o‘rganilganlarini takrorlash va mustahkamlash va o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilish darslari bu... Asoslangan yangilikni amaliyotga qo‘llanilishi bu pedagogik innovatsiyaning nechanchi bosqichidir Avval xulq-atvor, so‘ng bilim!!! Qaysi mamlakatning ta’lim tizimidagi asosiy shiori B.Blum o‘quv maqsadlar taksonomiyasini ketma-ketligini to‘g‘ri ko‘rsating Bir xil yosh va taxminan bir xil tayyorgarlik darajasiga ega bo‘lgan o‘quvchilardan tarkib topadi va bu tarkib ta’limning umumiy davrida doimiy tarkibini saqlaydi.O‘quv faoliyati yagona yillik reja va dasturga ko‘ra turg‘un dars jadvali bo‘yicha tashkil etiladigan jarayon to‘g'ri berilgan qatorni toping Bir xil yosh va taxminan bir xil tayyorgarlik darajasiga ega bо‘lgan о‘quvchilardan tarkib topadi.O‘quv faoliyati yagona yillik reja va dasturga kо‘ra turg‘un dars jadvali bо‘yicha tashkil etiladigan jarayon to‘g'ri berilgan qatorni toping Birinchi universitetlar paydo bo‘lishi bilan ta’limning qaysi shakli yuzaga kela boshlaydi Bola rivojlanishiga doir o‘zgarishlarni, yosh davrlariga xos xususiyatlarni bilish nima uchun kerak Bolalar shakl, rang, his qilish va tovush orqali fikr yuritishlarini bilish qoidasi. O‘quvchilarning, kishi nimaiki narsani tasavvuriga keltirish mumkin bo‘lsa, ko‘ra olsa, sinab ko‘rilsa, eshita olsa tafakkur qilinadi degan oltin qoidasini bilish. Qaysi tamoyilga ta’rif berilgan Bolalarning barcha o‘yinlari o‘zining mazmuni, xususiyati va tashkil etilishiga ko‘ra nechta katta turkumga bo`linadi Bolalarning harakatiga o‘ynashiga bir joyda o‘tirib qolmasilikni hamisha harakatda bo‘lishni tavsiya etagan pedagog olim kim Boshlang`ich ma’lumot beruvchi «Usuli jadid» maktablari dastlab qayerlarda ketma-ket tashkil etila boshlandi. Boshlang‘ich ta’limda – o‘quvchilarning savodxonligini ta’minlash, ularni og‘zaki va yozma nutqida adabiy nutq me’yorlariga rioya qilishga o‘rgatishdan iborat. Mazkur ona tili o‘quv dasturi nechta bo‘limlarni o‘z ichiga oladi Boshlang’ich ta’limda go‘zallik, did, nafosat,orzu, baholash va nafosat qonunlari asosida qayta yaratishga qodir bo‘lgan inson shaxsini shakllantirishga mo‘ljallangan tarbiya turi to‘gri berilgan qatorni toping Boshlang’ich sinf o‘quvchilarini intellekti, bilish imkoniyatlarini, iqtidor va qobilyatlarini rivojlantirishga yo‘naltirilgan tarbiya turi to‘g’ri berilgan qatorni toping Boshlang’ich sinf o‘qituvchi o‘quvchilarga materialning ma’lum bir hajmi bo‘yicha savol beradi, o‘quvchilar unga qisqa javob qaytaradigan nazorat shakli Boshlang’ich sinf o‘qituvchining suhbati ta’limning qaysi metodiga kiritiladi Boshlang’ich sinf o‘quvchilari 4-5 sahifali matnni nechi daqiqada o‘qib, qayta so‘zlab bera olishlari kerak Boshlang’ich sinf o‘quvchilari fikrni yozma shaklda nechta gap orqali bayon etib matn yozishlari kerak Boshlang’ich sinf o‘quvchilari miqdoriy ko‘rsatkich bo‘yicha nechta so‘z o‘qiy olishlari kerak Boshlang’ich sinf o‘quvchilarning ma’lum bir qismi nazorat qilinadi, o‘qituvchi tomonidan o‘quvchilar guruhiga vazifa beriladi va uni shu guruh bajaradigan nazorat shakli Boshlang’ich sinf o‘quvchilarini fuqarolik madaniyati, ularni xalq, Vatan, jamiyat manfaatlari yo‘lida kurashuvchi fuqarolar etib tarbiyalashga yo‘naltirilgan tarbiya turi to‘g’ri berilgan qatorni toping Boshlang’ich sinfda o‘qitishning qaysi vazifasi o‘quvchi nutqining, fikrlashi, shaxsning sensorli va harakatlanish sohalari, emotsional- irodaviy, intellektual sohalarini rivojlantirishda o‘z aksini topadi Boshlang’ich sinfda diktant, insho, masala, bayon va misol qaysi mashqlar sirasiga kiradi Boshlang’ich sinfda har bir o‘quvchining bilim, ko‘nikma va malakasi bilan mukammal tanishish uchun foydalaniladigan nazorat shakli to‘g’ri berilgan qatorni toping Boshlang’ich sinflarda “Chet tili ” fani haftasiga necha soatdan o‘qitiladi Boshlang’ich sinflarda “Jismoniy tarbiya” fani haftasiga necha soatdan o‘qitiladi Boshlang’ich sinflarda “Musiqa madaniyati ” fani haftasiga necha soatdan o‘qitiladi Boshlang’ich sinflarda “Rus tili ” fani haftasiga necha soatdan o‘qitiladi Boshlang’ich sinflarda “Tarbiya” fani haftasiga necha soatdan o‘qitiladi Boshlang’ich sinflarda “Tasviriy san’at” fani haftasiga necha soatdan o‘qitiladi Boshlang’ich sinflarda “Texnologiya ” fani haftasiga necha soatdan o‘qitiladi Boshlang’ich sinflarda ijtimoiy vaziyatlarda ona tilida hamda birorta xorijiy tilda o‘zaro muloqotga kirisha olishni, muloqotda muomala madaniyatiga amal qilishni, ijtimoiy moslashuvchanlikni, hamkorlikda jamoada samarali ishlay olish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi. Bu qaysi kompetensiyadir Boshlang’ich sinflarda matematika fani haftasiga necha soatdan o‘qitiladi Boshlang’ich sinflarda o‘quvchilarning o‘qish fanidan og’zaki nutqini, o‘qish malakalarini baholovchi modelni ko‘rsating Boshlang’ich ta’lim jarayonining funksiyasini to‘g‘ri keltirlgan tushunchalarni toping Boshlang’ich ta’lim pedagogikasi fani qaysi fanlar bilan aloqador Boshlang’ich ta’lim samaradorligini ta’minlovchi subyektiv va obyektiv omillar bu... Boshlang’ich ta’lim yakunida oq’uvchilar kami bilan nechta kichik hajmdagi she’rlarni yoddan aytib berishlari shart Boshlang’ich ta’limda “Chet tili” fani qaysi sinflarda o‘qitiladi Boshlang’ich ta’limda “Rus tili” fani qaysi sinflarda o‘qitiladi Boshlang’ich ta’limda bevosita o‘qituvchi rahbarligida muayyan o‘quvchilar guruhi bilan olib boriladigan ta’lim jarayonining asosiy shakli bu... Boshlang’ich ta’limda hamkorlikda o‘qitish g’oyasini Amerikadagi J.Xopkins universiteti professori – kim tomonidan 1990yilda yanada takomillashtirilgan Boshlang’ich ta’limda syujetli-rolli, sahnalashtirilgan hamda qurish va yasashga doir o‘yinlar qaysi o‘yin turining tarkibiy qismlari Boshlang’ich ta’limda tashxis turlari to‘gri berilgan qatorni toping Boshlang’ich ta’limning jismoniy tarbiya fanida nechta faniga oid kompetensiyalar bor Boshlang’ich ta’limning tasviriy san’at fanida nechta fanga oid kompetensiya bor Boshlang’ich ta’limning musiqa madaniyati fanida nechta faniga oid kompetensiyalar bor Boshlang’ich ta’limning tarbiya fanida nechta faniga oid kompetensiyalar bor Boshlang’ich ta’limning matematika fanida nechta faniga oid kompetensiyalar bor Boshlang’ich ta’limning ona tili fanida nechta faniga oid kompetensiyalar bor Boshlangich sinf o‘quvchilarida bilim, ko‘nikma hamda malakalarini o‘quv dasturida ko‘rsatilgan etalon (ko‘rstakich, qolip, o‘lchagich)lar bilan solishtirish bu... Boshlangich ta’lim pedagogikaning milliy asosi nima Boshlangich ta’lim pedagogikasi qanday fan Boshlangich ta’limda xususiy didaktikaga to‘g‘ri berilgan ta’rifni toping Boshlanishida tashkiliy qism, nazariy materiallarni mustahkamlash, laboratoriya ishini o‘tkazish, o‘quvchilarni baholash va uy vazifasi bilan yakunlanadigan dars tuzilishi to‘g’ri berilgan qatorni toping Breynstorming bu… Bu birlik ilmiy bilimlarni puxta o‘zlashtirish va uni amalda qo‘llay olish. O‘quv materiallarni idrok qilish, aniqlash va amaliyotga shuningdek, uni mustahkam esda saqlab qolish kabi ruhiy jarayon bilan bog’liq hola bir butun jarayonni tashkil qiladi.Qaysi tamoyilga ta’rif berilgan Bu dars jarayonida tashkiliy qism, o‘rganilganlarni umumiy tarzda takrorlash yodga tushirish, nazorat ishini o‘tkazish va uy vazifasi o‘rganilganlarni qayta takrorlash maqsadida amalga oshiladi. Bu qaysi dars tuzilishi Bu darslari o‘quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirishda, ilmiy dunyoqarashini kengaytirishda, ilmiy va ilmiyommabop adabiyotlar bilan mustaqil ishlash ko‘nikma va malakalarini orttirish, mustaqil hayotga ongli tayyorlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu qaysi dars turiga ta’rif berilgan Bu diktant o‘quvchilarning qobiliyatiga qarab ikki xil o‘tkaziladi. O‘quvchi, odatda, o‘qituvchining ko‘rsatmasi bilan ma'lum so‘zning yozilishini diktant yozishdan oldin yoki keyin izohlaydi. So‘zning yozilishini bo‘g'in-tovush, tovush harf tomondan tahlil qiladi, unga qoidani tatbiq etadi. Qaysi diktant turiga ta’rif berilgan Bu diktantda o‘quvchilar diktovka qilingan gaplar yoki matnning hammasini yozmaydilar. Uning o‘qituvchining topshirig'iga mos qisminigina (o‘rganilgan qoida asosida yoziladigan so‘zlarni, so‘z birikmalarini) yozadilar.Qaysi diktant turiga ta’rif berilgan Bu diktantda o‘quvchilarga mazmunni buzmay, gap tuzilishini o‘zgartirish, bir so‘zni unga yaqin ma'noli so‘z bilan almashtirish erkinligi beriladi. Diktant uchun 3-5 qismli matn tanlanadi. O‘qituvchi avval matnni bir marta ifodali o‘qib beradi, so‘ngra matn mazmuni yuzasidan suhbat o‘tkazadi. Qaysi diktant turiga ta’rif berilgan Bu diktantdan qoidani amaliyotga tatbiq etish usullarini yaxshi bilib olish maqsadida foydalaniladi.Matnni yozishdan oldin, uni yozish jarayonida, izohli yozuvdagi kabi, o‘quvchilar so‘zni qanday yozishni va nima uchun shunday yozilishini tushuntiradilar. Qaysi diktant turiga ta’rif berilgan Bu metodni qaysi olim tomonidan tavsiya etilgan bo‘lib, uning asosiy tamoyili va sharti mashg’ulot ya’ni bahsning har bir ishtirokchisi tomonidan o‘rtaga tashlanayotgan fikrga nisbatan tanqidni mutlaqo ta’qiqlash, har qanday luqma va hazil-mutoyibalarni rag’batlantirishdan iboratdir Bugun dunyoda yuz berayotgan to‘rtinchi sanoat tamaddunining dvigateli — harakatga keltiruvchi kuchi bu… Bugungi kunda koinotimiz uchun eng dolzarb tarbiya turini aniqlang Bugungi kunda pedagog-olimlar (L.I.Novikova va boshqalar) bolalar jamoasi rivojlanishi jarayonini tahlil qilar ekanlar, uni nechta bosqichga bo‘ladilar Bugungi kunga kelib jahondagi mamlakatlarning necha foizi ta’lim tizimida integrativ xarakterdagi o‘quv dasturlari va darsliklaridan foydalanib kelmoqda Bunda o‘qituvchi izlanish sohasini belgilaydi xolos, muammoga yaqinlashib boradi, lekin uning mazmuni va yechimini ko‘rsatmaydi.Bu muammoli ta’limning nechanchi bosqichi Dars jarayonida o‘qituvchi “kreativlik yo‘l xaritasi”ga ko‘ra nechta yo‘nalish bo‘yicha harakatlanadi va ulardagi harakatlar pedagoglarning kreativligini ifodalovchi belgilar sanaladi Dars mashg‘ulotlari oralig‘idagi tanaffus davomiyligi necha daqiqa Darsda o‘rganiladigan mazmunning murakkab qismini o‘zlashtirishda o‘qituvchining faoliyati qanday bo‘lsa, o‘quvchi faoliyatini ham shu darajaga yetkazish muammoli ta’limning asosiy maqsadidir. Bu qaysi olimning pedagogik qarashi Darslik bilan ishlashda mustaqil bilim olish uchun zarur bo‘lgan konpekt yozish, umumlashtirish, asosiysini ajratib ko‘rsatish, mantiqiy eslab qolish kabi malaka va ko‘nikmalami rivojlantirishga yordam berishida ko‘zga tashlanadi. Darslikning qaysi vazifasi haqida fikr yuritilgan Darslikdagi har bir mavzuni samarali o‘qitish metodikasi, qo‘shimcha sinov topshiriqlari va o‘qituvchining darsni qiziqarli tashkil etishiga oid boshqa metodik ko‘rsatmalar berilgan, har bir darsning maqsadi, darsda foydalaniladigan vositalar va ulardan foydalanish usullari bu… Davlat ta’lim standarti bo‘yicha umumiy o‘rta ta’limning malaka talablarini o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtirilishi darajasini hamda umumiy o‘rta ta’lim muassasasining faoliyati samaradorligini aniqlaydigan mezonlar majmuidan bu… Davlat ta’lim standarti bo‘yicha umumiy o‘rta ta’limning malaka talablarini o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtirilishi darajasini hamda umumiy o‘rta ta’lim muassasasining faoliyati samaradorligini aniqlaydigan mezonlar majmui bu… Davlat ta’lim standarti nechta tarkibiy qismlardan iborat Davlat ta’lim standartining tashkiliy qismi hisoblanuvchi asosiy me’yoriy hujjat bo‘lib, u namunaviy va amaliy o‘quv rejalarini ishlab chiqish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. O‘zbekiston Respublika Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadigan reja bu… Demak tashkiliy qism, nazariy materiallarni mustahkamlash,amaliy ish topshiriqlarini bajarish, o‘quvchilarni baholash va uy vazifasi tushuntirib yakunlanadigan dars bu… Didaktik, harakatli,musiqaviy va ermak o‘yinlar qaysi o‘yin turining tarkibiy qismlari Diktant turi yaqinda yoki ilgari o‘rganilib, mashqlar bilan mustahkamlangan qoidalarni o‘quvchilar qay darajada o‘zlashtirganliklari aniqlanadi. Qaysi diktanti biror bo‘lim o‘rganilgandan so‘ng yoki chorak oxirida o‘tkaziladi Dj.Gilford kreativlikning necha xil intellektual mezonlarini ishlab chiqdi Doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy, intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xatti-harakatini muqobil baholash Bu qaysi kompetensiyadir Doimo tashkiliy qism, o‘rganilgan mavzularga doir savol-javob o‘tkazish, o‘rganilgan mavzularga doir amaliy topshiriqlarni bajarish va o‘quychilarni baholash bilan yakunlanadigan dars bu… Dunyoni o‘rganib bo‘ladi va insoniyat aniqlagan va amaliyotda sinab ko‘rilgan qonuniyatlarni o‘rgansa bo‘ladi. Ta’lim-tarbiya jarayoni, ilmiy faoliyat orqali to‘plangan, obyektiv olam to‘g’risidagi ma’lumot tizimini o‘sib kelayotgan avlodga bildiradi.Beriladigan bilimlar ma’lum bir ketma-ketlikda berilishini taqozo yetadi. Qaysi tamoyilga ta’rif berilgan EGMA baholash modelining maqsadi nima EGRA baholash modelining maqsadi nima Fanlararo va fanlar ichidagi aloqalar borasida qaysi olimlarning tadqiqotlari mavjud Faqat kompyuter va texnologik vositalarni qo‘llash emas, bu ta’lim samaradorligini oshiradigan faktorlarni tahlil qilish yo‘li bilan umumta’lim jarayonini optimallash usullarini ishlab chiqish va prinsiplarini aniqlash bu ... Fonetika, grafika, orfoepiya, orfografiya, leksika, grammatika va uslubiyat.Bu ona tili fanining qaysi kompetensiyasining mazmuni Fuqarolik tushunchasning mohiyatini anglatish orqali o‘quvchilarda yuksak darajadagi fuqarolik madaniyatini shakllantirish, ularni xalq, Vatan, jamiyat manfaatlari yo‘lida kurashuvchi fuqarolar etib tarbiyalashga yo‘naltirilgan pedagogik jarayon bu… Hamkorlikda o‘qitishning (R.Slavin, 1986) kichik guruhlari nechta o‘quvchidan tashkil topadi Hamkorlikda o‘qitish usuli birinchi bo ‘lib qaysi mamlakatda paydo bo‘lgan Hamkorlikda o‘qitish g’oyasi didaktikada qaysi yilda paydo bo‘lgan Har tomonlama barkamol shaxsni shakllantirish bu tarbiya jarayonining… Hozirgi zamon nuqtayi nazaridan kvalimetriyaning sifat ko‘rsatkichlari nechta yirik guruh ajratib o‘rganiladi Hukumatning tegishli qarori hamda xalqaro shartnomalar asosida xalq ta’limi boshqaruvi organlari, nodavlat notijorat tashkilotlar va xalqaro tashkilotlar hamkorligida amalga oshiriladigan nazorat bu… Ibn Sino o‘zining asarlarida tarbiyaning qaysi turlarini tavsiya qiladi Ilk o‘rta va o‘rta asrlar, ya’ni hali ilmiy asoslanmagan, empirik rivojlanishi bu pedagogik kvalimetriyaning nechanchi davri Ilk o‘rta va o‘rta asrlar, ya’ni hali ilmiy asoslanmagan, empirik rivojlanish davrida ta’lim muassasalarining asosiy vazifasi bilim oluvchilarning ongiga falsafiy-diniy mazmundagi bilimlarni yetkazish bo‘lib, ta’lim muassasalarida ixtiyoriy ravishda san’atning nechta yo‘nalishi o‘rgatilgan Ilmiy bilimni rivojlantirish zarurligini ifodalashning subyektiv shaklidir. U mammoli vaziyatda, ya’ni jamiyat rivojlanish jarayonida bilish va bilmaslik o‘rtasida obyektiv ravishda vujudga keladigan vaziyat bu... Ilmiy-materialni qayta ishlab, o‘quv materialiga aylantira olishi,ma’lum didaktik vazifaga muvofiq o‘quvchilar tajribasini hisobga olgan holda murakkab matnlarni hamda o‘quv materialini o‘zlashtirishi darsni ijodiy va asosli tashkil eta olish ko‘nikmasidir.Bu boshlang’ich sinf o‘qituvchisining qaysi vasifasiga kiradi Individning rivojlanishi u bevosita va bilvosita muloqotda bo‘ladigan individlarning rivojlanishiga, ta’lim samaradorligi «intellektual muhit»ning mavjud holatiga, o‘zaro bir-biriga o‘rgatishning jadalligiga, o‘qituvchi va o‘quvchilar muloqotining sifatiga bevosita bog‘liqdir. Bu pedagogikaning qaysi qonuniyatidir Insonparvarlashtirish, tabiat bilan uyg’unlik, madaniyat bilan uyg’unlik, ilmiylik, ta’limning fundamentalligi, amaliy yo‘nalganligi, ta’lim va tarbiyaning uyg’unligi tamoyillari qaysi ta’lim tamoyillari turiga mansub Insonparvarlik, estetik orzuga mos keladigan voqelikni idrok etish, baholash va nafosat qonunlari asosida qayta yaratishga qodir bo‘lgan inson shaxsini shakllantirishga mo‘ljallangan tarbiya turi bu… Integratsiyalashgan ta’lim-tarbiyaning ayrim jihatlari qaysi mashhur pedagoglarning tadqiqot ishlarida ko‘rib chiqilgan Intellekt so‘zining ma’nosi to‘g’ri berilgan qatorni toping Jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi. Bu qaysi kompetensiyadir Jamoada tarbiyalash va jamoa munosabatlariga katta e’tibor qaratgan Rossiyalik olimni ko‘rsating Jamoani dastlabki jipslashtirish va jamoani shakllantirish uning har bir a’zosini inlividual rivojlantirishning qurolidir deb uni ikki bosqichga bo‘lib o‘rganishning muhimligini aytgan olimlar Jismoniy sifatlarni, qobiliyatlarni rivojlantirish, jismoniy madaniyat va sport sohasiga taalluqli maxsus bilimlarni o‘zlashtirishdan iborat.Bu qaysi tarbiya turidir Jismoniy tarbiyaning ilk bor ilmiy-pedagogik jihatdan bir butun tizim ekanligini yaratgan alloma Kichik sinflarda bolalarga uy vazifasi berilmaydi, imtihon topshirmaydi va ularga baho qo‘yilmaydi. Bu qaysi mamlakatning ta’lim tizimidir Kim o‘zining asarida pedagogika faniga “bilimlarni nazorat qilish va baholash”,“imtihon”,“kollekvium”,“diktant”kabi yangi atama va tushunchalarni kiritdi Kognitiv tushunchasining ma’nosi qaysi javobda ko‘rsatilgan Koliforniya universiteti professori – SH.SHaron (1988) tomonidan qaysi ta’lim turi ishlab chiqilgan Kompetensiya tushunchasiga to‘g‘ri ta’rif berilgan qatorni aniqlang Kreativlik- ma’naviyat vositasi asosida shaxs sifatida shakllantirish jarayoni namoyon bo‘ladigan shaxsning shaxsiy sifati-fazilatidir. Bu tushuncha qaysi asr oxirida paydo bo‘lgan Kreativlik va ijodiy imkoniyat qobiliyatlar va ijodiy tafakkurga ta ’sir etuvchi omillar yig‘indisi sifatida namoyon bo‘ladi.Bu qaysi olimning pedagogik qarashi Kreativlikni aniqlash metodlari boyicha birinchi test 1967 yilda kim tomonidan ishlab chiqilgan Kreativlikni intellekt bilan bog‘liqligi masalalarini va kreativlik bilan bog‘liq ta’limiy jarayonlarni belgilashni o‘rganadi. Bu kreativlikni nechanchi yo‘nalishidir Kreativlikni o‘rganish asosan necha yo‘nalishda olib boriladi Kreativlikni yechimlarni topishda bilimlarning yetarli bo‘lmasligi muammosi, qiyinchiliklar qarshisidagi indentifikatsiya va taxminlarning shakllanishi, yechimlarning topilish jarayonidir. Bu qaysi olimning pedagogik qarashi Kuzatish metodiga- to‘g‘ri berilgan ta’rifni toping Kvalimetriya - tushunchasining lug‘aviy ma’nosini toping Kvalimetriyaning nechta —tarmoqlari bor Ma’lum bir shaxsning vazifa va majburiyatlarini bajarishdagi ruhiy holati, xatti-harakatlar mohiyatini ochib berishga qaratilgan o‘yin - bu... Ma’lum sharoitlarda didaktikaning, pedagogik psixologiyaning asosiy qoidalariga tayangan holda o‘qitishning qulay muqobillarini tanlay olishi, zarur hollarda ishning ma’lum usullarini boshqasi bilan almashtira bilishidir. Bu boshlang’ich sinf o‘qituvchisining qaysi vasifasiga kiradi Ma’rifat so‘zi qaysi tildan olingan va lug‘aviy ma’nosi Mafkura tushunchasi qaysi tildan olingan va lug‘aviy ma’nosi Maishiy mavzu syujetiga oid ishlab chiqarish syujetiga taalluqli va ijtimoiy-siyosiy syujetli o‘yinlar. Bu qaysi olimning o‘yin turlari Major doimiy tetiklik, tarbiyalanuvchilarning faoliyat (harakatga tayyorligi),o‘z jamoasi qadriyatlarining mohiyatini tushunish, uning uchun guruhlanish asosida o‘z qadr-qimmatini anglash hamda uning a’zolari o‘rtasidagi do‘stona birlik”. Bu kimning sinf jamoasini tashlik qilishdagi pedagogik qarashi Maktablarda darslar maxsus buyurtma asosida taqsimlanadi.Ertalab soat ikkida, sakkizdan o‘ngacha,tushdan keyin ikkitadan ikkigacha to‘rtgacha.Bu qaysi mamlakatning ta’lim tizimidir Maktablarda eng ko‘p qo‘llaniladigan dars turi qaysi Markiziy Osiyoda birinchi bo‘lib ta’lim-tarbiyaga ta’rif bergan alloma Mashq qilish natijasida hosil bo‘lgan harakatlar yig‘indisi nima Matablardagi dars mashg‘ulotining davomiyligi necha daqiqa davom etadi Material ustida ishlash jarayonida ta’limning boshqa vositalari (xaritalar, ko‘rgazmali materiallar, diapozitiv va boshqalar)ni jalb etishni ifodalaydi. Darslikning qaysi vazifasi haqida fikr yuritilgan Media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi. Bu qaysi kompetensiyadir Mehnat, aqliy,axloqiy, nafosat va iqtisodiy tarbiyalar bu... Minnesot universiteti professori – R.Jonson, D.Jonson(1987) tomonlaridan qaysi ta’lim turi ishlab chiqilgan Muammolarni yechish usulini xilma-xilligini taminlash bu muammoli o‘qitishni tashkil etishning nechanchi sharti Muammoli vaziyatni vujudga keltirish, ularni hal etish yuzasidan o‘quv farazlarini ilgari surish bu… Muammoli o‘qitish yetarli darajada bo‘lishi uchun – yaxlit o‘quv-tarbiya jarayoning … bo‘lishi kerak Muammoli o‘qitishning asosida qaysi amerikalik psixolog, filosof va pedagog (1859-1952) g’oyalari yotadi Muammoni turli nuqtai-nazardan o‘rganish, tahlil qilish, solishtirish, umumlashtirish, faktlarni aniqlash va qiyoslash bu… Muqobillik bu pedagogik innovatsiyaning nechanchi bosqichidir Namunaviy o‘quv rejalari asosida o‘quv muassasalarining mavjud sharoitlarini hisobga olgan holda yaratiladigan reja bu... Nazorat qilish va hisobga olishning asosiy vazifalari berilgan qatorni toping Nazoratning tarkibiy qismi bo‘lib, didaktik vazifasi o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasida aks aloqani ta’minlash, pedagog tomonidan o‘quv materialini o‘zlashtirish haqida obyektiv axborot olinishi hamda bilimlardagi kamchilik va nuqsonlarni o‘z vaqtida aniqlash jarayonini nima deb ataladi Nechta omillar shaxsda kreativlikni rivojlantirishga to‘sqinlik qiladi Nimani tarkibiga idrok qilish, xotirlash, fikr yuritish, hayol surish, tafakkur, tasavvur, muloqot, so‘zlash va hokazo psixik jarayonlari kiradi Nomutanosiblik , favqulodda, nizo, inkor, faraz bu… O‘qishni tashkil etishning qaysi shakli antik davr va o‘rta asrlarda yagona usul bo‘lgan, undan ba’zi mamlakatlarda XVIII asrgacha keng foydalanilib kelingan O‘qitish deganda nima tushuniladi O‘qitish nazariyasi, amaliyotida hisoblash matematikasi va kibernetikasi mashinalari yordamida bir tildan ikkinchi tilga tarjima, dasturli ta’lim va uni mashina orqali boshqarish, o‘qitishni mustahkamlash, baholash orqali ta’lim-tarbiya samaradorligini oshirish differensial va individual ta’lim berish, maktab hisobotini mashinalar yordamida to‘zish kabi jarayonlardir.Bu qaysi ilmiy tadqiqot metodi O‘qitish usulini muvaffaqiyatli amalga oshirishda yordam beruvchi o‘quv materiali bu O‘qituvchi muammoni qo‘yib, uning mazmunini ifodalaydi. Keyin o‘quvchilarni muammo yechimini mustaqil izohlashga yo‘naltiradi. Bu muammoli ta’limning nechanchi bosqichi O‘qituvchi muammoni qo‘yib, uni o‘zi hal qilishi va yechimning ahamiyatini o‘quvchilarga tushunarli ziddiyatlar orqali ko‘rsatishdan iborat metod bu ... O‘qituvchi muammoni to‘liq yoritadi va uni yechimini topib beradi, qarshi savollar yordamida o‘quvchilarni fikrlashga ixtiyoriy yondashadi. Bu muammoli ta’limning nechanchi bosqichi O‘qituvchi va o‘quvchining belgilangan tartibda, muayyan maqsadga muvofiq ma’lum rejimda tashkil etiladigan o‘quv-bilish faoliyatining tashqi ifodasi bu... O‘quv dasturining ma’lum bir qismi (bob,1 bo‘lim yoki ayrim mavzu) o‘tib bo‘lganidan keyin o‘tiladigan dars qanday dars turiga mansub O‘quv faoliyatini tashkil etishning asosiy shakli. Ta’limning turli shakllaridan samarali foydalanish muhim didaktik vazifa sanaladigan jarayon bu... O‘quv haftasining davomiyligi 1-4 sinflar uchun necha kunni tashkil qiladi O‘quv haftasining davomiyligi 5-11 sinflar uchun necha kunni tashkil qiladi O‘quv yilining davomiyligi 1- sinflar uchun necha haftani tashlik qiladi O‘quv yilining davomiyligi 2- sinflar uchun necha haftani tashlik qiladi O‘quv yilining davomiyligi 3- sinflar uchun necha haftani tashlik qiladi O‘quv yilining davomiyligi 4- sinflar uchun necha haftani tashlik qiladi O‘quv-axborot materiallarini etkazib berish bu muammoli o‘qitishni tashkil etishning nechanchi sharti O‘quvchiarning jamoadagi o‘zaro munosabatlariga rahbarlik qila olish, ularni to‘g’ri yo‘lga sola bilish, paydo bo‘lib turgan o‘zaro nizolarni yo‘qota bilish, o‘quvchilar orasida do‘stlik va o‘rtoqlikni rivojlantira olish ko‘nikmasidir. Bu boshlang’ich sinf o‘qituvchisining qaysi vasifasiga kiradi O‘quvchilarga iqtisodiy bilimlarni berish, ularda iqtisodiy faoliyat oila byudjetini shakllantirish, oila xo‘jaligini yuritish, mavjud moddiy boyliklarni asrash, ko‘paytirish, savdo-sotiq munosabatlarini to‘g‘ri tashkil etish va malakalarini shakllantirish bu... O‘quvchilarga axborotlarni yetkazish, samarali usullar yordamida ularning bilimlari hajmini kengaytirishga imkon beradigan darslikning qaysi vazifasi haqida fikr yuritilgan O‘quvchilarni ushbu fanni o‘rganishga yo‘naltiradigan, ularda ishga pozitiv munosabati va qiziqishini shakllantiruvchi rag‘bat (sabab)larni hosil qilishdan iborat. Darslikning qaysi vazifasi haqida fikr yuritilgan O‘quvchilarni, harakatlar ketma-ketligini to‘g‘ri tashkil etishga, mantiqiy fikrlashga o‘rganilayotgan predmet asosidan xilma-xil fikrlar ma’lumotlar ichidan kerakligini tanlab olishni, shu bilan bir qatorda, o‘zgalar fikrini o‘tkaza olish hamda o‘z faoliyati, kunini rejalashtira olishni o‘rgatishga qaratilgan.Bu qaysi interfaol metod O‘quvchining ushbu mavzuni o‘zlashtirishdan manfaati, maqsadi va bilish imkoniyatlaridan foydalana olishi bu muammoli o‘qitishni tashkil etishning nechanchi sharti O‘rgatish, o‘rganish, o‘qitish, ta’lim, bilim, ko‘nikma, malaka, kompetensiya, maqsad, mazmun, tashkil etish, shakl, metod, vosita, natija bu... O‘zbekiston Respublikasi umumiy o‘rta ta’lim tizimida davlat ta’lim standartiga asoslangan holda umumta’lim fanlarini o‘rganish nechta bosqichlarda amalga oshiriladi O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan tartib asosida umumiy o‘rta ta’lim muassasasining monitoring guruhi tomonidan amalga oshiriladigan nazorat bu… O‘zbekiston Respublikasida nechta uzluksiz ta’lim turlari bor O‘zbekiston Respublikasida ta’limning uzluksizligi, uzviyligi, o‘quvchi shaxsi va qiziqishlari ustuvorligidan kelib chiqib, ularning yosh xususiyatlariga mos ravishda nechta tayanch kompetensiyalar shakllantiriladi O‘qitishda tizimlilikni va muntazamlilikni saqlash uchun, avval o‘tilgan bilimlarni doimo takrorlab turing. O‘tilgan mavzularni takrorlash usulidan, faqat dars boshida va uni yakunlayotganda foydalanib qolmay, har bilimni tushuntirilayotganda ham undan foydalaning. Qaysi tamoyilga ta’rif berilgan O‘qituvchi muammoni bayon etmaydi, balki muammoli vaziyat yaratadi. O‘quvchilar mustaqil fikr yuritib, muammoli vaziyatdan chiqish yo‘llarini izlab topadilar. Bu muammoli ta’limning nechanchi bosqichi O‘quv maqsadlariga erishadigan amallarni ularning murakkabligi darajasi dastlab nechanchi yilda AQSh pedagogi Benjamin Blum amalga oshirgan O‘quvchilarga ta’sir o‘tkazish va ular faoliyatiga rahbarlik qilishni rejalashtirish, o‘quvchlar xulqi hamda faolligini boshqarish,ularni fanga qiziqishni uyg’otish va rivojlantira bilish bu boshlang’ich sinf o‘qituvchisining qaysi vasifasiga kiradi O‘quvchilarni olgan bilimlarini amaliyotda albatta sinab ko‘rishlarini talab qilish. Ta’lim natijasini ishlab chiqarish bilan bog’likligini amalda ko‘rsatish. Bilim berish jarayonini ishlab chiqarish yutuqlaridan misollar keltirish yo‘li bilan bilimni amaliyot bilan bog’lash. Qaysi tamoyilga ta’rif berilgan O‘quvchilarning 4-2-sinf matematik savodxonligini baholash modelini O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g’risida”gi qonuni qaysi yillarda qabul qilingan Odatda pedagogik innovatsiyalarning amaliyotga tatbiq etilishi necha xil usulda amalga oshadi Odatda tabiiy kuzatish orqali o‘quvchilarning fanlarni o‘zlashtirishlari, ularning xulq-atvori va muomalalardagi o‘zgarishlarni hisobga olish va tegishli ta’limiy-tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatish yo‘llarini belgilash uchun qo‘llaniladigan ilmiy tadqiqot metodi bu… Oila, bog‘cha, maktab, ijtimoiy hayot bilan bog‘liq hamda ijtimoiy-siyosiy o‘yinlar bu Y.A. Arkin qaysi o‘yin turlarining tarkibiy qismi Ona tili darslarida “Husnixat daqiqa”lari uchun necha daqiqa vaqt ajratiladi O‘quv jarayoniga texnik vositalarni joriy etish boshlanganda, “ta’lim texnologiyasi” termini vujudga kelgan yil to‘g’ri berilgan qatorni toping O‘quv jarayonining predmetli qo‘llab-quvvatlanishi, yangi materialni o‘zlashtirish jarayonida o‘qituvchi va o‘quvchilar tomonidan foydalaniladigan obyekt... O‘quv materialini o‘quvchilar ongida ilmiy izlanishga o‘xshash bilish vazifalari va muammolarini vujudga keltiradigan yo‘sinda o 'rgatish bu... O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "Ta'lim jarayoniga va o‘qituvchilar malakasini oshirishga zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etish to‘g'risida" gi qarori qachon qabul qilingan Pedagogik innovatsiya deganda nimani tushunasiz Pedagogik innovatsiyalar tegishli sohada ijobiy o‘zgarishlarni sodir etish, sifat jihatdan yuqori natijalarga erishish maqsadida qo‘llaniladi. Yangi g’oyaning tug’ilishi kashfiyoti bu nechanchi bosqichidir Pedagogik kvalimetriya asosiy metodlari qaysi qatorda to‘g‘ri ko‘rsatilgan Pedagogik kvalimetriyaning yangi va eng yangi rivojlanish davri, ya’ni ilmiy asoslangan, metodologik asoslari aniqlangan, nazariy, maxsus va amaliy tarmoqlariga, ilmiy o‘lchov parametrlariga ega. Bu pedagogik kvalimetriyaning nechanchi davri Pedagogik muhit deganda nimani tushunasiz Pedagogika – psixologiya fanida hamkorlikning nechta shakli mavjud Pedagogikaning bosh masalasi deganda nima tushuniladi Pedagoglarda kreativ faoliyatni tashkil etishga imkon beradigan nechta malakalar guruhlari mavjud Platon darida bolalarga 7 yoshdan 12 yoshgacha davlat maktablarida qanday fanlar o‘rgatilgan Professor Y.A. Arkin nechta o‘yin turlarini tasniflagan Puxta o‘zlashtirishning muvaffaqiyati nimalarga bog‘liq Qadimgi yunon olimidan qaysi biri “Tabiat bilan tarbiya bir-biriga o‘xshaydi” deb aytgan Qanday xususiyatlar yosh xususiyatlari deyiladi Qandaydir yangi, betakror narsa yarata olish layoqati, badiiy shakl yaratish, fikrlash, g’oya va yechimga olib keluvchi aqliy jarayon javobi qaysi javobda to‘g’ri berilgan Qaysi alloma o‘zining «Tadbiri manzil» nomli ilmiy asarining maxsus («Bolalarni maktabda o‘qitish va tarbiyalash») bo‘limida ta’lim oluvchilarga jamoaviy o‘qitish haqida o‘z fikrini bayon etgan Qaysi asarda bolalarni o`qitish va tarbiyalash qoidalari asosan uchta yo`nalishda olib borilishi ta’kidlangan:diniy va axloqiy tarbiya, jismoniy tarbiya,o`qish va yozishga o`rgatish Qaysi asarda konferensiya ishtirokchilariga Robenzon Kruzo haqida ma’lumot berilgan Qaysi asrlar davomida Yevropada ishlab chiqarishning rivojlanishi kuzatildi va uning natijasida ta’lim berishning ommaviy shakli yuzaga keldi Ulardan biri ta’lim oluvchilarni o‘qitishning guruhli (jamoaviy) turi deb ataladi. Qaysi asrning boshlarida AQSh va Yevropa mamlakatlarida obyekt va mahsulotlarni ballar vositasida baholash va standartlashtirish yo‘lga qo‘yildi Qaysi fan pedagogikaning metodologik asosi hisoblanadi Qaysi jarayon uzoq muddat davom etadi Qaysi mamlakat ta’lim tizimida madaniyat yonalishidagi o‘quv predmetlari,inson va tabiat, integrativ fanlar asosida o‘qitiladi Qaysi mamlakat ta’lim tizimida integtatsiya fan va texnika bloklarida barcha o‘quv fanlari mujassamlashtirilgan Qaysi mamlakatda o ‘qituvchilar bir kunda sinf xonasida 4 soat dars beradi va haftaga 2 soat o‘qituvchi malaka oshirishiga sarflanadi Qaysi mamlakatda o‘qituvchi bo‘lish uchun 3 yillik bakalavr va ikki yillik magistratura darajasidan iborat jami 5 yillik dastur joriy qilindi Qaysi mamlakatning maktablarida “ Biz bolani yo hayotga tayyorlaymiz, yo – imtihonga. Biz birinchisini tanladik”doimiy shioridir Qaysi olim pedagogika faniga “bilimlarni nazorat qilish va baholash”, “imtihon”, “kollekvium”, “diktant” kabi yangi atama va tushunchalarni kiritdi Qaysi olima maktabdagi tolibalarga boshlang`ich ta’lim berib, arab grafikasida yozish va o`qishni o`rgatibgina qolmay, balki qizlarga musiqa va she’r san’atidan dars berib, tez fikrlash, chiroyli so`zlash, radifgo`ylik va chiston-topishmoq yaratish uslublarini ham o`rgatgan Qaysi olimning asarida pedagogikaga alohida fan maqomi berilgan Qaysi olimning ta`kidlashicha, o‘quvchilarga topshiriqlarni hamkorlikda bajarish uchun ko‘rsatma berilishi etarli emas Qaysi sinfda o‘quvchilar 0 dan 100 gacha bo‘lgan sonlarni o‘qiydi, yozadi to‘g‘ri va teskari tartibda sanay oladi hamda 0 dan 100 gacha bo‘lgan sonlarni taqqoslaydi, tartibga sola oladi Qaysi sinfda o‘quvchilar 0 dan 1000 000 gacha bo‘lgan nomanfiy butun sonlarni o‘qiy oladi, yoza oladi, taqqoslay oladi, tartibga solidi hamda modellarda tasvirlay oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar fazoviy (parallelepiped, kub, shar) figuralarni tasavvur qila oladi, taniydi va nomlay oladi hamda real obyektlarni geometrik figuralar modellari bilan bog‘lay oladi va fazoviy figuralarni ularning tekislikdagi ko‘rinishlari bilan bog‘lay oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar ifodali, to‘g‘ri, tez va bir daqiqada 30-35 ta so‘zni o‘qiy oladi Qaysi sinfda o‘quvchilar ixcham matn asosida yaratilgan audiomatn, videotasvirlarni tinglab tushuna oladi,ertak, topishmoq, maqol, tez aytish, rivoyat, hikoyat, masal, xalq qo‘shiqlari, hikoya, she’rlarni o‘qib tushunadi va mazmunini qayta so‘zlab beradilar Qaysi sinfda o‘quvchilar miqdorlar (narx-navo, massa, vaqt, uzunlik, yo‘l, yuz, tezlik) orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llab, kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda (2-3 qadamli) yecha oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar nomli kattaliklar (massa, vaqt, uzunlik, yuza, tezlik) va ular orasidagi munosabatlardan ( kilogramm-gramm, soat-minut, minut-soniya, kilometr-metr, metr-detsimetr, detsimetr-santimetr, metr-santimetr, santimetr-millimetr) foydalanib, kattaliklarni o‘qiy oladi va yoza oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar quyosh va oyning atrofimizdagi tabiat va inson uchun ahamiyatini tushunadi hamda tun va kun, yil fasllari almashinishi kuzatadilar Qaysi sinfda o‘quvchilar voqeaband bir rasm yoki turkum rasmlar hamda o‘yinlari, sayr-sayohatlari, tabiatni kuzatish haqida sinf jamoasining oldindan ko‘rgan hozirligi bilan og‘zaki yoki yozma kichik hikoyalar yozadilar Qaysi sinfda o‘quvchilar 2 arifmetik amalli (qavssiz) sonli ifodaning qiymatini hisoblaydi,o‘lchamlari ma’lum bo‘lgan yassi geometrik figuralarni (kesma, to‘g‘ri to‘rtburchak, kvadrat) chizg‘ichdan foydalanib yasay oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar bir daqiqada 20-25 ta so‘zni o‘qiy oladi Qaysi sinfda o‘quvchilar gapni bosh harf bilan boshlab yoza oladilar, rasmlarga qarab gap tuzadi va yoza oladi, harflarni yozuvda imlo va husnixat qoidalariga amal qilgan holda harflarni bir-biriga ulab, ko‘chirib, namunaga qarab yoza oladi. Bir mavzu doirasidagi savollarga javob yoza oladi, 15-20 so‘zli diktant yoza oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar kichik hajmdagi 10-12 ta she’rni yoddan aytib bera oladi Qaysi sinfda o‘quvchilar matndagi gaplarni mazmunan o‘zaro bog‘lay oladi, matnga sarlavha topish va matn mazmunini yozma qayta hikoya qila oladi,reja asosida matnni yozma bayon qila oladi, xatboshiga, imlo va husnixat qoidalariga amal qilgan holda tabriknoma, qisqa xatlar yoza oladi Qaysi sinfda o‘quvchilar noldan 1000 gacha bo‘lgan nomanfiy butun sonlarni o‘qiy oladi, yoza oladi, taqqoslay oladi, tartibga soladi, qo‘shish va ayirish amallarini og‘zaki va yozma bajara oladi hamda modellarda tasvirlay oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar nutqida ot, sifat, son, fe’l so‘z turkumlaridan o‘rinli foydalanib, matn yoza oladi hamda 55-65 so‘zli diktant yoza oladi Qaysi sinfda o‘quvchilar o‘qish uchun kitoblar (badiiy asar namunalari)ni mustaqil tanlay oladi, kichik hajmdagi 4-5 ta she’rni yoddan aytib bera oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar qarama-qarshi ma’noli shaxs, narsa, harakat, belgi bildirgan so‘zlarni aniqlay oladi, bir mavzu doirasidagi savollarga javob yoza oladi, rasmlar va berilgan reja asosida 5-6 ta gapdan iborat ijodiy matn yarata oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar so‘z tarkibini tahlil qila oladi,rasmlar asosida 6-7 ta gapdan iborat ijodiy matn yarata oladi,mavzuga oid so‘z va iboralarni og‘zaki va yozma nutqda qo‘llay oladi Qaysi sinfda o‘quvchilar sodda matnning asosiy mazmunini tushunadi va tushuntira oladi,matn mazmunini tushunib ifodali o‘qiy oladi hamda 7-8 gapdan iborat xabar yoki rasm asosida matn tuza oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar talaffuz me’yorlariga rioya qila oladi, bo‘g‘in ko‘chirish qoidasiga rioya qila olashi,tinish belgilarini to‘g‘ri qo‘llay oladi hamda 30-40 so‘zli diktant yoza oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar Yer yuzasidagi materik va okeanlar, tog‘ va tekisliklarni,O‘zbekiston Respublikasining tabiiy xaritasidan tog‘lar, tekisliklar, suv havzalarini aniqlab, ko‘rsata oladilar Qaysi sinfda o‘quvchilar Yerning Quyosh atrofida aylanishini , Oy - Yerning tabiiy yo‘ldoshi ekanligini, Oyning Yer atrofida aylanishi hamda O‘zbekistonning tabiiy va siyosiy ma’muriy xaritasidan o‘z hududiga chegaradosh davlatlarni topib ko‘rsatib, ayta oladilar Qaysi tamoyil insonga o‘z dunyosi va boshqa madaniyatlarni anglash, mazkur madaniyat vakillari fikrini eshita olish, ularni qadrlash, ularning dunyosini tushunish, o‘zining shaxsiy fikriga tayanish, o‘zining bu yorug' olamdagi mavjudligini anglash va o‘zining hayotdagi, madaniyatdagi o‘rnini aniqlash imkonini beradi Qaysi tamoyil o‘quv jarayoni barcha bosqichlarida foydalanish mumkin: yangi materialni o‘zlashtirish, uni mustahkamlash, mashqlarni tashkil qilish hamda o‘quvchilarning dastur materiallarini o‘zlashtirishlarini tekshirish va baholash Qaysi tamoyilni Ya.A.Komenskiy tomonidan fanga kiritilgan bo‘lib, tabiatda hayot bahordan boshlangani kabi ta’lim olish jarayoni uchun eng qulay davr bolalik ekanligi g'oyasiga asoslanadi Qaysi yilda «Oila yili» deb e’lon qilindi Qaysi yilda Massachusets shtatining Dalton shahrida o‘qituvchi Yelena Park Xerst tomonidan birinchi bor qo‘llanilgan ta’limning individuallashtirilgan tizimi e’tirof etilgan Qishloq xo‘jaligi,kasb bilan bog‘liq o`yinlar va qurilish o‘yinlar bu Y.A. Arkin qaysi o‘yin turlarining tarkibiy qismi Qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hududiy xalq ta’limi boshqaruvi organlari va nodavlat notijorat tashkilotlar hamkorligida amalga oshiriladigan nazorat bu… Qysi sinfi o‘quvchilari uchun fevral oyi davomida qo‘shimcha bir haftalik ta’til beriladi Rolli o‘yinlar, matbuot konferensiyalari, teatrlashtirilgan darslar, binar darslar bu... Sahnalashtirilgan o‘yinlarni tashkil etish nechta bosqichlarni o‘z ichiga qamrab oladi Sayohat,buyurtma,taxminiy,jumboq o‘yinlar-suhbatlar.Bu qaysi olimning didaktik o‘yin turlari Shakl – tushunchasi izohlangan javobini ko‘rsating Sharq uyg‘onish davrida baholash mezoni qanday izohlangan Shaxs tomonidan o‘zlashtirilgan nazariy- huquqiy bilimlar negizida huquqiy faoliyatni tashkil etish borasidagi ko‘nikma va malakalarni hosil qilish, unda ijobiy mazmundagi huquqiy sifatlarni qaror toptirish va huquqiy madaniyatni shakllantirishga yo‘naltirilgan pedagogik jarayon hisoblanadi. Qaysi tarbiya turiga ta'rif berilgan Shaxs shakllanishi uchun uchta asosiy omillarni ko‘rsating Shaxs va uning psixologik o‘ziga xosligi kreativlikning asosiy aspekti ekanligi, shaxsga va uning motivatsion chizgilariga urg‘u berilishi bilan tasniflanadi. Bu kreativlikni nechanchi yo‘nalishidir Shaxsda kreativlik sifatlarini rivojlantirish uchun dastlab bu tushunchaning nimasini bilish lozim Sinf rahbari o‘quvchilarini o‘zga millat va elatlarning haq-huquqlari, erki, urf-odatlari, an’analari, turmush tarzi, tili hamda vijdon erkinligini hurmat qilishga o‘rgatadi.Ma’naviy-axloqiy fazilatlardan biri berilgan qatorni toping Sinf rahbari shaxsga xos bo‘lgan xususiyatlarning shakllanishiga xizmat qiluvchi omillarni bilishi lozim. Bu qaysi omilga kiradi: imkoniyatlar, layoqatlar, qobiliyatlar, tana rangi Sinf rahbari tomonida ota-onalar majlisini tashkil qilishda nechta masalalar ko‘rilib, muammoli tomonlari tahlil qilinib hamda o‘z yechimini topish kerak bo‘ladi Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarga rahbarlik qiluvchi tashkilotchining faolligini nechta asosiy tomonini ko‘rish mumkin: Ta’lim oluvchining qiziqish va xohishlariga ko‘ra muayyan fan, predmet yuzasidan beriladigan ilmiy-nazariy bilimlarni chuqurlashtirish, ularda amaliy ko‘nikmalarni shakllantirish maqsadida tashkil etiladigan ta’lim shakli bu… Ta’lim jarayoni, uning natijalarini tekshirish, o‘quvchilarda o‘zini baholash va tuzatish layoqati hamda zarur bo‘lgan ko‘nikma, malakalarni shakllantirish uchun o‘rganish mashqlarini tavsiya etishni nazarda tutadi .Darslikning qaysi vazifasi haqida fikr yuritilgan Ta’lim jarayonida biz o‘quvchilarni bilimlarni mustahkam esda saqlanib qolishini ta’minlash zaruriy talablaridan biridir. O‘quv materiallarini mustahkam esda saqlab qolish, ayni dars jarayonida bayon qilinayotgan o‘quv materiallarni tizimli va ongli o‘zlashtirishga bog’liq. Qaysi tamoyilga ta’rif berilgan Ta’lim jarayonida o‘quvchilarni faqat ilmiy bilimlar bilan qurollantiribgina qolmasdan, balki ana shu fanlararo bog’liq bilimlarni amaliyotda qo‘llay olishlarini ta’minlashimiz lozim. Ta’limning fanlararo bog’liqligi bilan hamohang bo‘lib, ular bir-birlarini to‘ldirib keladilar. Qaysi tamoyilga ta’rif berilgan Ta’lim jarayonida ta’lim oluvchining bilim, ko‘nikma va malakalari darajasini aniqlash, o‘lchash va baholash jarayonini nima deb ataladi Ta’lim mazmunida bir-biriga yaqin bo‘lgan fanlar va mavzularni qo‘shib o‘qitish, fanlar sonini kamaytirish va ixchamlashtirish bu... Ta’lim natijasi o‘quvchining o‘quv mehnatiga, o‘zining o‘quv majburiyatlariga munosabatiga,o‘quvchining ishchanlik qobiliyatiga, o‘quvchilarning aqliy faolligini oshirish o‘quv mashg‘uloti jadvalining tuzilishi, unda jismoniy tarbiya va mehnat mashg'ulotlarining joylashtirilishiga bevosita bog'liqdir. Bu pedagogikaning qaysi qonuniyatidir Ta’lim oluvchini zeriktirmasligi,bilim berishda turlilikka asoslanishi,uzviylikka, tizimlilikka, izchillikka va mantiqiylikka rioya qilishi,yangi mavzularni qiziqarli, asosan, ko‘rgazmali bayon etishi va h.k. Bu qaysi allomaning pedagogik qarashi Ta’lim samaradorligi o‘quvchilarning o‘quv faoliyatiga qiziqishiga, fikrlash darajasi, jadalligi va o‘ziga xosligiga, xotiraning rivojlanganlik darajasiga, bilish faolligi darajasiga bevosita bog'liqdir.Bu pedagogikaning qaysi qonuniyatidir Ta’lim samaradorligi qayta aloqalarning tezligi va hajmiga, bilimlarning sifati nazoratning to‘g‘ri olib borilishiga, ta’lim sifati o‘quv jarayonini boshqarish sifatiga, boshqaruvning samaradorligi boshqaruvga doir axborotlarning soni va sifatiga bevosita bog‘liqdir. Bu pedagogikaning qaysi qonuniyatidir Ta’lim sifatini nazorat qilish va samarali boshqarish maqsadida qo‘llaniladi.Bunda turli darajadagi testlar, muammoli vaziyatlarni hal qilish (keyslarni yechish) asosida shaxsning kreativlik sifatlari va ijodiy faoliyatni tashkil eta olish ko‘nikmalariga egaligi, ularning darajasi o‘rganiladi hamda baholanadi bu… Ta’lim sohasidagi vakolatli davlat organlari, hududiy xalq ta’limi boshqaruvi organlari tomonidan amalga oshiriladigan nazorat bu… Ta’lim tizimida eng ko‘p qo‘llaniladigan dars turi keltirilgan qatorni toping Ta’lim va tarbiya usullarini qo‘llashning qulay sharoitlarini aniqlay bilish, pedagogik faoliyatning yutuq, kamchiliklarini tahlil qila bilish ,hamda ilg’or tajribalarni umumlashtirish, ishning samarali shaklrini o‘zlashtirib olish maqsadida boshqa o‘qituvchilar tajribasini tahlil qila bilish bu… Ta’limni tashxislashning asosiy tarkibiy qismlari berilgan qatorni toping Ta’limning tizimliligi, izchilligi, ta’limda onglilik, faollik, mustaqiliik, ko‘rsatmalilik, ta’limning o‘quvchilarga mos bo‘lishi, ta’limda bilim ko‘nikma hamda malakalarni puxta, mustahkam o‘zlashtirish va tushunarlilik tamoyillari qaysi ta’lim tamoyillari turiga mansub Ta’limning individual shakli deganda nimani tushunasiz Ta’lim-tarbiya jarayonida ikkita ruhiy harakatning o‘zaro bog’liqlikdagi rivojlanish qonuni.Bu qonun bo‘yicha ta’lim-tarbiya jarayoni ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi ruhining bir yo‘nalishdagi harakatini taqozo etadi. Bu amerikalik olim Torndayk tomonidan ishlab chiqilgan qaysi qonundir Tadqiqotchi tekshirayotgan shaxs bilan bevosita aloqada bo‘lish vaqtida og’zaki suhbat tarzida, suhbatdoshining javoblarini yozmasdan erkin muomala formasida qo‘llaniladigan ilmiy tadqiqot metodi bu… Taqqoslashga, umumlashtirishga, xulosalar chiqarishga undaydi. Aniq savollar qo‘yadi, yechimini so‘raydi. Muammoli topshiriqlarni qo‘yib, yechimini so‘raydi bu… Tarbiyalanuvchilaring ongi, irodasi, tuyg’ulari va xulqiga ta’sir etish usullari yig’indisi bu ... Tarbiyalash jarayonida bolalarni shaxs, jamiyat va tabiat biriligi hamda aloqadorligi, ekologiyaning inson, insoniyat, jamiyat taraqqiyotidagi muhim o‘rni va ahamiyati borasida tushunchalarni qaror toptirish bu ... Tarbiyani tashkil etish jarayonida o‘quvchilarda o‘z sog'liqlarini saqlash va mustahkamlash, organizmni chiniqtirish, jismoniy jihatdan to‘g'ri rivojlanishni hamda uning ishlash qobiliyatini oshirish borasida g'amxo‘rlik qilish tuyg'usini yuzaga keltirish, ularda yangi harakat turlari borasida ko‘nikma va malakalarni hosil qilish. Bu qaysi tarbiya turi haqida Tarbiyani tashkil etish jarayonida o‘quvchilarni ijtimoiy axloqiy me’yorlar mazmunidan xabardor etish, ularga axloqiy me’yorlarning ijtimoiy hayotdagi ahamiyatini tushuntirish, ulardan ijtimoiy axloqiy me’yorlar asosida aqliy ong madaniyatini shakllantirish.Bu qaysi tarbiya turi haqida Tarbiyani yo‘lga qo‘yish chog'ida o‘quvchilarni ilm-fan, texnika va texnologiya borasida qo‘lga kiritilayotgan yutuqlardan, yangilik va kashfiyotlardan boxabar etish, ularga ijtimoiy fanlar asoslari xususidagi bilimlarni berish tarzida ularda tafakkur qobiliyatini qaror toptirish, dunyoqarashini shakllantirish bu ... Tashkiliy qism, o‘tilgan mavzuni takrorlash (uy vazifasini tekshirish), yangi mavzuni bayon qilish, o‘rganilgan materialni mustahkamlash, o‘quvchilari baholash va uy vazifasi berish qaysi darsning tuzilishidir Tashkiliy qism, yangi mavzuni bayon qilish,o‘rganilgan materialni mustahkamlash va uy vazifasi bilan yakunlanadigan dars. Bu qaysi dars tuzilishi Tayanch o‘quv rejasi asosida uzoq muddatga mo‘ljallab tuziladi va O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim Vazirligi tomonidan tasdiqlanadigan reja bu… Teatr, kino va sirk bu Y.A. Arkin qaysi o‘yin turlarining tarkibiy qismi Umumiy o‘rta ta’lim sifatini nazorat qilishning nechta turlari mavjud Umumta’lim fanlarini o‘rganishning boshlang‘ich darajasi belgisi to‘g‘ri berilgan qatorni toping Umumta’lim fanlarini o‘rganishning tayanch darajasi belgisi to‘g‘ri berilgan qatorni toping Vaqtning tejamli emasligi, ta’lim beruvchi ta’sirining cheklanganligi ya’ni bunda ta’lim beruvchining vazifasi ta’lim beruvchiga topshiriq berish va uni tekshirishdan iborat bo‘ladi. Boshqa ta’lim oluvchilar bilan hamkorlikda ishlash imkoniyati cheklanganligidir. Bu qaysi ta’lim shaklidir Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi. Bu qaysi kompetensiyadir Xalq ta’limi sohasida ajratilgan mablag’larning doimiy o‘sib borishi, darslik va o‘quv qo‘llanmalari, ko‘rgazmali qurollar, o‘qituvchi kadrlar tayyorlash, maktab qurilishi, xo‘jalik shartnomalari va ulardan tushayotgan mablag’lar statistika usuli orqali aniqlanadigan ilmiy tadqiqot metodi bu… XV asrda jamoaviy o‘qitishni tashkil etish g‘oyasini qaysi alloma davom ettiradi XVI — XIX asr oxiri — ta’lim-tarbiya jarayonining sifati bo‘yicha dastlabki tasavvur paydo bo‘lgan.Bu pedagogik kvalimetriyaning nechanchi davri XX asr boshlarida AQSh va Yevropa mamlakatlarida obyekt va mahsulotlarni nima vositasida baholash va standartlashtirish yo‘lga qo‘yildi XX asrning 20-yillarida maktab ishlari ilmiy-tadqiqot instituti ta’limning loyihali tizimini targ‘ib qila boshladi. U mavjud haqiqiy hayot bilan bog‘langan bo‘lishi va o‘quv guruhi (yo‘nalishlari) ijtimoiy-siyosiy, xo‘jalik ishlab chiqarish yoki madaniy turmush tomonlarini aks ettirishi kerak bo‘lgan. Bu tizimni qaysi amerikalik olim ishlab chiqqan Ya.A.Komenskiy qaysi tamoyilni didaktikaning «oltin qoidasi» deb atagan Ya.A.Komenskiy shakllantirgan quyidagi qoidalari mavjud:osondan qiyinga, ma’lumdan noma’lumga va oddiydan murakkabga. Bu qaysi tamoyil haqidadir Yangi g’oyaga tayangan holda yangilikni asoslanishi bu pedagogik innovatsiyaning nechanchi bosqichidir Yangi O‘zbekistonning 2022–2026 yillarga mo‘ljallangan taraqqiyot strategiyasi necta ustuvor yo‘nalishdan iborat Yangilanish”, “o‘zgartirish”, “yangilik kiritish” degan ma’noni bildiradigan so‘z qaysi qatorda berilgan Yangilikning tegishli sohada hukmronlik qilishi bu pedagogik innovatsiyaning nechanchi bosqichidir Yangilikning yoyilishi va keng ko‘lamda amaliyotga tatbiq etilishi bu pedagogik innovatsiyaning nechanchi bosqichida amalga oshiriladi Yaxlit o‘quv-tarbiyaviy jarayonning tartibli (tizimli) ketishini ta’minlovchi aniq tashkiliy tizim, jarayonlarning oddiy boshqarilishi, muammoning jamoa bo‘lib muhokama qilinishi, masalaning yechimini birgalikda izlash jarayonida ta’lim oluvchilar o‘rtasida o‘zaro munosabatlarning shakllanish imkoniyati,ta’lim beruvchining ta’lim oluvchilar va ularning tarbiyasiga doimiy emotsional ta’sir ko‘rsatishi bu qaysi ta’lim shaklidir Yod olishni o‘quvchilarga uyga vazifa yoki mustaqil ish qilib bermang yaxshisi uni shu narsaga qiziqtirib qo‘ying va vaqti-vaqti bilan bu qiziqishni yangilab turing. Takrorlash mashqlarini o‘quvchilar yangi bilimni egallagan zahotidan boshlash kerak.Chunki, bu narsalar keyin esdan chiqib ketishi aniq. Qaysi tamoyilga ta’rif berilgan Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirishdagi besh tashabbusining beshinchisi qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirishdagi besh tashabbusining birnchisi qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirishdagi besh tashabbusining ikkinchisi qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirishdagi besh tashabbusining to‘rtinchisi qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirishdagi besh tashabbusining uchunchisi qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan 1-sinfda “Tabiiy fan” (Science) fani haftasiga nechi soatdan o‘qitiladi Download 56,01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
kiriting | ro'yxatdan o'tish
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish