Boshlang`ich talim pedagogikasi fakulteti 2-3-kurs talabalari uchun ona tili o`qitish metodikasi fanidan ma’ruzalar matni

Ikkinchi guruh savollar: Sinonimlar deb qanday so’zlarga aytiladi? Sinonim sifatlarga misollar o’ylab toping. Juft sifatlar qanday yasaladi? Ko’rgazma quroldagi misollar, gaplarni tahlil qilish yo’li bilan juz’iy xulosalar chiqariladi, birlashtiriladi. Demak, yaqin ma’noli sifatlarning qo’shilishidan juft sifatlar yasaladi.

Uchinchi guruh savollar: katta-katta xonalar, baland-baland binolar birikmalaridagi sifatlarni tarkibiga ko’ra tahlil qiling. Bolalar tahlil qilish yo’li bilan katta va baland sifatlarning takrorlanib kelayotganini aniqlashadi. Ko’rgazma quroldagi gaplar, misollar o’qiladi. Umumiy xulosa chiqariladi: demak, sifatlarning takrorlanishidan juft sifatlar yasaladi. Juft sifatlarning yozilishi ham shu yo’sinda o’rgatiladi. Ishning oxirida umumiy va yakuniy xulosalar chiqariladi.

3. O’quv materialini tushuntirishda mustaqil ishlash metodi tanlanganda, darslik asosiy bilim manbai bo’lib qoladi, o’qituvchining mavzu bo’yicha bergan ko’rsatmalari, ko’rgazma qurol yordamchi manba funksiyasini bajaradi. Yuqoridagi mavzuni mustaqil ishlash metodi yordamida o’rgatganda bolalarga quyidagicha instruksiya beriladi: oldin antonim va sinonim so’zlarning ta’rifini eslang. Sinonim va antonim sifatlarga misollar o’ylab toping. Darslikning tegishli betidagi qoidalarni o’qing. Juft sifatlarning yasalish yo’llari, ularning yozilishini aniqlang. Har bir qoidaga o’zingiz misollar o’ylab toping. Darslikdagi qoidalarni ko’rgazma quroldagi dalillarga chog’ishtiring.

4. O’quv materialini faol idrok etishni ta’minlashning samarali yo’li bilim manbalarining (ko’rgazma qurol, o’qituvchi nutqi, darslik) barchasini o’zaro uyg’unlashtirishdir. Bunda ko’rgazma qurol ham, o’qituvchi nutqi ham, darslik ham faol idrok etish vositasiga aylanadi. Masalan, “Juft sifatlarning yasalishi va yozilishi” mavzusini tushuntirishda o’qituvchi quyidagicha ish qiladi: oldin ko’rgazma qurolning birinchi bandidagi yozuvlarga o’quvchilar diqqati tortiladi. Bolalar antonim sifatlarning qo’shilishidan juft sifatning yasalishini, juft sifatlarga doir berilgan misollarni o’qiydilar. Keyin o’qilgan dalillar asosida o’quv materialining shu qismini o’qituvchi tushuntiradi. So’ngra o’qituvchi nutqidan idrok etilgan bilimlar darslikdagi qoidalarga chog’ishtiriladi. Ish o’quv materialining oxirgi bandi o’rganilgunga qadar shu yo’sinda davom ettiriladi. Shunday qilib, o’quv materialini idrok etishning birinchi yo’lida o’qituvchi nutqi bilan ko’rgazma qurol, ikkinchi yo’lida ko’rgazma qurol bilan o’qituvchi savollari, uchinchi yo’lida darslik bilan o’qituvchi instruksiyalari, to’rtinchi yo’lida ko’rgazma qurol o’qituvchi nutqi, darslik o’zaro bog’lanadi. O’qituvchi sinf o’quvchilarining tayyorgarligini hisobga olib, bu yo’llarning har biridan o’z o’rnida foydalanish mumkin.