Boshlang’ich sinflar uchun matematikadan kompyuterli ijodiy topshiriqlar tizimini yaratish

VI. Ko’p yechimli masala-topshiriqlar. 

---

 

35 

Boshlang’ich  sinf  o’quvchilarini  ko’p  yechimli  masala-topshiriqlarni 

yechishga o’rgatish orqali ularning mantiqiy tafakkuri o’sadi, mustaqil fikr yuritish 

ko’nikmasi tarkib topadi, matematika faniga bo’lgan qiziqishi ortadi. 

Bunday  o’quv  topshiriqlari  boshlang’ich  sinf  matematika  darsliklarida 

nihoyatda  oz.  Bu  o’qituvchini  bunday  topshiriqlar  bilan  ishlashini  chegaralab 

qo’ymasligi  kerak.  O’qituvchi  tizimli  ravishda  1-sinfning  boshidan  boshlab 

maqsadga muvofiq holda bu yo’nalishda ish olib borishi shart.  

10 ichidagi sonlar tarkibiga doir o’quvchilar bilim, ko’nikma va malakalarini 

mustahkamlash  jarayonida  ko’p  yechimli  sodda  masalalarni  tavsiya  qilish  kichik 

maktab  yoshidagi  o’quvchilarda  ijodiy  faoliyat  shakllanishiga  olib  keladi. 

Quyidagi topshiriqlarni qaraylik: 

1-topshiriq:  Zarina  5  ta  chiziqli  va  katakli  daftar  oldi.  U  nechta  katakli  va 

nechta chiziqli daftar olgan? 

Ushbu  amaliy  mazmundagi  ijodiy  topshiriqni  bajarishda  o’quvchi  5  soni 

tarkibiga doir bilimiga tayanadi va quyidagi variantlarda masala yechimini beradi: 

«5 bu 1 va 4, 2 va 3, 3 va 2, 4 va 1 dan iborat. Shu sababli Zarina 1 ta katakli va 4 

ta  chiziqli  daftar,  4  ta  katakli  va  1  ta  chiziqli  daftar,  3  ta  katakli  va  2  ta  chiziqli 

daftar yoki 2 ta katakli va 3 ta chiziqli daftar sotib olgan». 

Bunga  o’xshagan  10  ichidagi  sonlar  tarkibini  mustahkamlashga  doir  qator 

ko’p yechimli topshiriqlarni keltirish mumkin. 

Ko’p  yechimli  topshiriqlar  ustida  ishlashda  o’quvchi  bunday  turdagi 

topshiriqlarning o’ziga xos xususiyatlarini ta’kidlab, imkon qadar mumkin bo’lgan 

variantlarning barchasini ko’rib chiqish lozimligini bayon etishi kerak.  

Ko’p  yechimli  masala-topshiriqlar  amaliy  ahamiyatga  ega  topshiriqlardir. 

O’quvchi turmushda, savdo-sotiqda, qurilishda bunday topshiriqlarga tez-tez duch 

kelib qolishini sezadi. Biror narsa sotib olib, qaytim olayotganda yoki xarid uchun 

to’lanadigan pulni qanday pullar bilan to’lash mumkinligi, perimetri aniq bo’lgan 

to’g’ri to’rtburchak o’lchamlari qanday bo’lishi mumkinligi; bosib o’tilgan masofa 

o’zgarmas  bo’lganda  harakat  tezligi  va  vaqtini  topish  (butun  sonlarda);  harakat 

tezligi  o’zgarmas  bo’lganda  bosib  o’tilgan  yo’l  va  vaqtni  topish;  harakat  vaqti 

---

 

36 

o’zgarmas bo’lganda yo’l va tezlikni topish kabi masalalar orasidagi bog’lanishni 

ifodalovchi o’quv topshiriqlari shular jumlasidandir.