Boshlang'ich sinf texnologiya darslarida o'quvchilarni mustaqil fikrlashga o'rgatish metodikasi reja

3. Ornamentli applikasiya. Eng oddiy applikasiya bu geometrik figuralardan qilingan ornamenttal applikasiyadir.

Shakliga ko’ra ornamentlar cheksiz va cheklangan bo’ladi. Cheksiz ornamentda uni tashkil etuvchi ayrim elementlar ritmik yoki simmetrik almashinib turadi. Bu elementlarning rangli, shakli bir xil bo’lishi mumkin.

Cheklangan ornamentda bir shakl – kvadrat, to’g’ri burchak, doira va shu kabilar ishga joylanadi yoki erkin kashponavka qilinadi. Undagi elementlar ham huddi fazoviy uyg’unlikda bo’lishi mumkin.

O’zbek milliy ornament ustida to’xtalib o’tamiz.

O’zbekiston xalq amaliy san’atida ham cheksiz, ham cheklangan naqshning asosiy elementlari – g’o’za bargi, paxta chanog’i, paxta guli, quyoshni ifodalovchi doiradir.

Buralib ketuvchi chiziqlar go’yoki nozik shoxlardek elementlarni bir – biri bilan birlashtirib naqshga o’ziga xos xususiyat baxsh etadi.

O’zbek naqshining hoshiyasidagi ochilgan paxta chanog’i bir element barsh – ikkinchi yarim ochilgan chanoq – uchinchi elementdir.

Doira, kvadrat va ovaldan ornamentlar yasash.

Ornament detallari turli o’lchamdagi kvadrat, uchburchaklar tayyorlanadilar. Kvadratda naqsh dioganal bo’yicha tuziladi. Bunda naqshlarni simmetrik joylashtirish qulay. Doirada naqsh markazdan radiuslar bo’yicha tuziladi. O’quvchilar har xil rangdagi 2 ta qog’ozdan 6 ta kvadrat qirqadilar. Ish ijodiy bo’lishi mumkin. O’qituvchi doskada kvadratlardan yasashi mumkin bo’lgan ornamentning bir necha variantlarini ko’rsatadi va o’z ornamentlarini topishni bolalarga havola qiladi.

Kuni uzaytirilgan guruhlarda uchburchak yoki shunga yaqin shakllardan ornamentlar yasash mumkin.