Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

ҳам зарур. Тушунчавий аниқлик нутқ мазмунининг унда
белгиланган тушунчалар тизимига мос 
келишини та-
лаб қнлади. Атоқли ёзувчи Абдулла 
Қаҳҳор бу оғир
аднблик меҳнати ҳақида: «Мен ёзилган саҳифани, ҳат-
то, жумлани ҳам устидан тузата 
олмайман. 
Жумла,
ҳатто бутун бир саҳнфанинг бир сўэини ўчириб, ўрнига
бошқасини ёзиш учун бошқа қоғозга ўша жумла, ҳатто
саҳифани кўчириб ёзаман... Қунт билан қилинган меҳ-
нат дард ва қувончни 
юзага чиқара 
олади»,— деган
эди
Шундай қилиб, аниқлик 
нутқнинг алоқавий фази-
латларидан бири бўлиб, у ашёвий борлиқ 
билан нутқ
мазмун режасининг мослиги сифатида 
юзага чиқади.
Бошқача айтганда, ифодаланган тушунчалар тизимида
сўэларни уларнинг тилдаги маъноларига мос ҳолда қўл-
лашда кўринади.
Аниқ нутқ яратиш сўзловчидан қуйидагиларни ўрга-
ниш ва уларга амал қилишнн талаб этади:
а) тилнинг синонимик 
имкониятларини 
билиш ва
синонимик қаторлардан керакли вариантни 
ажратиб
нутқда қўллаш;
б) нутқда ишлатиладиган сўзнинг англатган маъно-
ларини ҳар томонлама 
билиш; 
ножиддий, тахминий
қўллашлардан қочиш, чунки бетайин сўэ қўллаш нутқ-
ни бебурд қнлади;
57
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

в) сўзнинг кўп маънолилигига жиддий эътибор бе-
риш, кўп маъноли сўз нутқда қўлланганда унинг қайси
маъно қирраси кўзда 
тутилаётганини 
аниқ тасаввур
қилиш; фикрнинг юэага 
чиқишида 
бу сўэнинг бошқа