Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

Ҳар кимсаки нутқи фаровон бўлмас,
Тил ранжига цилмоқлиги имкон бўлмас.
(«Тилни азоб чекиб ўрганмаган кишининг нутқи ра- 
К
вон бўлмайди».)
Инсон нутқи 
булбулга 
қиёсланади. Бу 
булбулни
сайратадиган нарса сўздир. Сўз бўлмаса 
булбул сай-
рамай қўяди.
Гулшане келди жисми инсоний,
Нутқ онинг булбули хуш илҳонн.
Бўлмаса сўз, ажаб бало бўлгай,
Булбули нутқ бенаво бўлгай.
( Иавоий)
«Сўз» атамаси «нутқ» маъносида:
Ҳам сўз ила элга ўлимдан нажот,
Ҳам сўз ила топиб ўлик тан ҳаёт.
(Навоий)
«Тил» атамаси «нутқ» маъносида:
Сўэ дури ноёб, они қилур изҳор тил,
Ҳусндин не фойда, гар бўлмаса дур бор тил.
(Комил Хоразмий)
(Сўэ гавҳарн ноёбдур, уни тил (нутқ) изҳор қилади.
Агар нутқ гавҳар (мазмун) билан тўла бўлмаса, чирой-
ли ҳусндан фойда йўқ.)
Юқоридагилардан маълум бўлдики, Шарқ мутафак-
кнрлари нотиқ олдига тилни пухта ўрганиш, унинг лу-
ғавий бойлиги ва грамматикасини пухта эгаллаш, ман-
тиқлн сўзлашни ўрганиш, нутқнинг ички 
(мазмун) ва
ташқн (шакл) кўринишига бирдай эътибор бериш, гў-
зал ва таъсирчан нутқ туза билиш, тил 
бойликларини
мақсадга мувофиқ ҳамда ўринли ишлатиш вазпфала-
рини қўядилар ва уларнинг 
ижросини 
чуқур таҳлил
этадилар.
14
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

л
« У Қ Т М А Д А Н И Я Т И Ф А Н И Н И Н Г ПРЕДМЕТИ ВА 
В А З И Ф АЛ А РИ
Нутқ маданияти асослари фани ўабек тилшуносли-
гининг ўзнга хос амалий соҳасидир. У тилшуносликнинг