Бошланғич таълим кафедраси

Tashkiliy masalalarni yechish esa quyidagi ishlarni hal etish bilan bog‗liq: 
– ish o‗rnini tayyorlash va qulay holatga keltirish; 
– o‗ziga berilgan ishni yakka holda va jamoa tarkibida bajarishga ruhan 
tayyorlanish;
– ish o‗rnida sanitariya-gigiyena talablari va mehnat xavfsizligi qoidalariga rioya 
etgan holda o‗ziga berilgan ishni bajarish; boshqa o‗quvchilar bilan o‗zaro hamkorlik 
va hamjihatlik ruhida ishlash, vaqt va kuchni tejash; 
– asbob-uskuna va moslamalardan, ularning tuzilishini o‗zgartir-magan holda, 
foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish; 
– ish usullarini takomillashtirish. 

---

187 
Shuningdek, texnik masalalarni yuqoridagi shartlarga ko‗ra, umumiy yoki oddiy 
va ijodiy ko‗rinishdagi masalalarga ajratish mumkin. Umumiy yoki oddiy 
ko‗rinishdagi masalalarni yechish unchalik qiyin emas, masala shartida berilgan 
ma‘lumotlar uni qiynamay, osongina hal etishga yordam beradi. Bunda murakkab 
hisoblash, tahlil etish ishlari talab qilinmaydi, faqat berilgan o‗lcham, shakl bo‗yicha 
detal yoki buyum tayyorlanadi. Bir so‗z bilan aytganda, oddiy bajaruvchilik ishlari 
bajariladi. Shu sababli bunday hollarda, garchi o‗quvchidan ma‘lum tayyorgarlik va 
yondashuv talab etilsa-da, uning ish faoliyatida ijodiy tomoni juda kam bo‗ladi. Biroq 
ijodiy ko‗rinishdagi texnik masalalarni yechishda esa bajaruvchilik faoliyatidan 
tashqari ijodiy fikrlash, topqirlik kabi xislatlar zarur. Chunki bunda masalalarning 
aniq yechimi oldindan noma‘lum bo‗lib, masala shartida shuni topish talab etiladi. 
Bunday ijodiy texnik masalalar ham konstruktorlik, texnologik, tashkiliy 
ko‗rinishdagi masalalardan iborat bo‗lishi mumkin. Ijodiy ko‗rinishdagi texnik 
masalalarni yechishning o‗ziga xos xususiyati shundaki, bunda aynan bitta 
masalaning yechimi bir nechta (hatto cheksiz ko‗p!) bo‗lishi mumkin. Shuning uchun 
bunday masalalarni yechish ko‗pincha biror yangilikka yoki ixtiroga olib kelishi 
mumkin. Bu yechimlardan masala shartini qanoatlantiradigan eng qulay va maqbul 
ko‗rinishi tanlab olinadi. Biroq bunda o‗quvchilar, ayniqsa,
V sinf o‗quvchilari ijodiy ko‗rinishdagi texnik masalalarni yechishda juda 
qiynaladilar. Buni ijodiy texnik masalalarning murakkabligi va o‗quvchilarning 
bunday masalalarni yechish jarayoniga tayyor emaslik-lari bilan izohlash mumkin. 
Shu sababli bunday masalalarni yechishda, yuqorida ta‘kidlanganidek, avvalo, 
o‗quvchilarni ijodiy jarayonga tayyor-laydigan usullardan foydalanish va asta-sekin 
mazmuni murakkablashib boradigan masalalarni yechishga o‗tish kerak. Shuningdek, 
masalaning sharti aniq, o‗quvchilarga tushunarli holda bayon etilishi, ularning 
tushunishlari, tasavvur qila olishlari uchun yordam beradigan ayrim ma‘lumotlar va 
ma‘lum cheklovlar ham bo‗lishi zarur. 
Endi o‗quvchilarning ijodiy amaliy ishlarini tashkil etishga imkon beruvchi 
quyidagi masalani ko‗rib chiqaylik.