Бош ва танланма тўплам. Танланма турилари

Масaлан, берилган катта ёшдаги эркак ишчиларнинг бўйига кура тақсимланиши узлуксиз вариантага мисол бўла олади (6-жадвал). Бундай вариацион қатор интервалли вариацион қатор дейилади.
Варианталарнинг Х сондан кичик бўлган қийматларининг нисбий частотаси эмприк тақсимот функцияси дейилади.

Бу ерда Т (X) ифода Х дан кичик бўлган варианталар сони, n-тўплам (танланма) ҳажми.


Гистограмма ясаш. Абсциссалар ўқига гуруҳларнинг чегаралари қўйилади ва ҳар бир гуруҳда уни асос қилиб, сатҳи шу гурҳнинг такрорланишига тенг бўлган тўғри туртбурчак чизилади. Гистограмма ясаш учун ҳар бир гуруҳнинг такрорланишини гуруҳнинг кенглигига (оралиғга) бўлиб ҳосил бўлган сонни тўрбурчакнинг баландлиги қилиб олиш керак. Гуруҳларнинг кенглиги бир хил бўлганда тўғри тўртбурчакларнинг баландликлари (ni/h – частоталар зичлиги) мос такрорланишларга пропорционал бўлади. Гистограммани ясаш усулидан унинг тўлиқ сатҳи бирга тенглиги келиб чиқади.
Полигон ясаш. Гистограмма ясашда бир гуруҳга кирган ҳамма қийматлар текис тақсимланган деб ҳисобланган бўлса, полигон ясашда уларнинг ҳаммаси шу группанинг ўртасига тўпланган деб ҳисобланади.
Ўртача қийматлар. Статистик ҳисобнинг асосий масалаларидан бири параметрлар деб аталадиган ва вариацион қаторнинг хусусиятларини етарли даражада ифодалаб берадиган характеристикаларни аниқлашдан иборат.
Ўртача қийматлар: арифметик ва геометрик ўртача қийматлар.
1) Ўртача қийматлар орасида энг муҳими арифметик ўртача қиймат (миқдор)дир. Арифметик ўртача қийматни оддий ва вазний (вазн билан олинган) ўртача арифметик қийматларга ажратилади. Масалан, айтайлик, 5 та бир хил катталикдаги ер майдонидан гектаридан 32,28,30,31,33 центнердан пахта ҳосил йиғиб олинган бўлсин. Бу ҳолда ўртача ҳосил оддий арифметик ўртача қиймат бўлиб,

ц. га тенг бўлади.

Умуман, агар П та кузатишда Х миқдор учун Х1,Х2,…,Хп қийматларни ҳосил қилган бўлсак, уларнинг ушбу
ўртача қиймати оддий арифметик ўртача қиймат бўлади.