Bosh tahririyati toshkent – 2017 adabiyot qozoqboy yo‘ldoshev, begali qosimov, valijon qodirov, jalolbek yo‘ldoshbekov

mual.
). 
2
 Har ro‘z
– har kuni.
3
 Kulli yavmin batar
– kundan kun battar. 

---

272
– Havodismi? Qani so‘zlang-chi, mulla Kalonshoh.
Kalonshoh so‘zlay bering, degandek Shahodat mufti-
ning o‘ziga ishorat qildi. Shahodat mufti ko‘zini yuminqi-
rab, havodisdan
1
sahifa ochdi:
– Havodis shulki, Anvar borasig‘a sizning olg‘an 
nishoni n giz jiddan to‘g‘ri tushib, biz kutkandan ham 
ziyod roq samaraga erishkan, ya’ni mag‘rur go‘dagimiz 
qizni olib qochqan...
Mulla Abdurahmon hakimona iljaydi, Shahodat mufti 
davom etdi:
– Chamasi, nisfi shab-yarim kecha asnosi, do‘stim, 
deb yonid a qiz, Sultonalining uyiga kelgan. Sultonali tong 
otquncha ikki go‘dakning qo‘ynini puch yong‘oqqa to‘la-
tib chiqqan, erta bilan ular uyquda yotqanda, Sulton ali 
o‘rdag‘a yugurib kelgan; voqi’ani tunqotar
2
хong‘a yo‘liqib, 
хonning buyrug‘i bilan yonlarig‘a yasovullar olib kelsa-
lar, oshiq-ma’shuq yo‘q, ular joyida Sultonaliga atalg‘an 
bir sabnoma
3
bor... Chamasi, Sultonali ablahlik qilib, An-
varni bad oldirib qo‘yg‘an va tong vaqti, ular uyquda ekan 
choqda g‘oyib bo‘lib, yana shubhani ortdirg‘an bo‘lsa ke-
rak. Sultonali Anvar bilan qizni tutib beralmasa ham, ba-
harhol хong‘a yaхshi ko‘rinib, Anvarning o‘rnini olishqa 
muvaff aq bo‘ldi. Barcha havodis mana shundan iborat.
Abdurahmon hikoyani eshitkandan keyin, bir necha 
vaqt so‘zsiz o‘lturdi. Tanchadagi olovni tuzatar ekan, yer 
ostidan muftilarga qarab iljaydi.
– Mirzo Boisdan ham shu maolni
4
eshitkan edim, – dedi 
ni hoyat. – Janoblarning fi krlari balki to‘g‘ridir, ammo men 
bu maol dan biroz shubha qilaman...
– Ya’ni, masalan?
Abdurahmon qo‘lini o‘ynab, yana biroz sukutda o‘l-
turdi, so‘ngra labi ohista-ohista ochilib yumila boshladi:
1
 Hav
о
dis
– hоdisalar, vоqеalar. 
2
 Tunqotar
– tungi soqchi.
3
 Sabn
о
ma
– so‘kib, tahqir qilib yozilg‘an xat (
mual.
). 
4
 Ma
о
l
– mazmun, ma’nо. 

---

273
– Bu hammasi Sultonali bilan Anvarning o‘yunidir, deb 
o‘ylayman... Bu andishamga bir necha sabablar ham bor. 
Janoblardan maхfi y emasdirkim, biz o‘zaro qanday yaqin 
bo‘lsaq, Sultonali bilan Anvar ham o‘zaro shunday qalin 
do‘st edilar. Binobarin, aqlg‘a «qarg‘a qarg‘aning ko‘zini 
cho‘qur ekanmi?» degan savol keladir; janoblari shu borani 
qanday tushundilar ekan.
Shahodat mufti Kalonshohka qarab qo‘ydi, Kalonshoh 
parvosizroq ko‘rinar edi. Orada yana bir necha vaqt sukut 
hukm surdi.
– Sultonali sarmunshiy bo‘lish uchun do‘stidan kechsa 
ham mumkin, – dedi mufti. – Ikkinchi tarafdan, sizning fi k -
ri ngiz ham ehtimoldan ba’id
1
emas.
– Sultonali do‘stidan kechmay turib ham bu nayrang-
ni qilsa mumkin emasmi, domla? – deb kuldi Abdurah-
mon. – Masalan, хon olmoqchi bo‘lg‘an qizni qochirg‘uchi 
Anvar ikki boshdan-ku, qaytib sarmunshiy bo‘lolmaydir, 
boshqa tarafdan, хiyonatkor do‘sti bo‘lib tanilg‘an Sulton-
alining ham hayoti tahlika ostida turadir... Bas, shu hol-
da bu nayrang to‘qilg‘an bo‘lsa, yana to‘g‘risi, shu hiylani 
Sultonalining amniyati
2
talab qilg‘an bo‘lsa, siz bilan men 
g‘ayraz
3
qanday mantiqqa suyana olamiz?
Shahodat mufti o‘rnidan turdi, Abdurahmonning yoni-
g‘a kelib, orqasini qoqdi:
– Rahmat, o‘g‘lim, rahmat. Seni tuqqan onangga va 
o‘qutqan ustozingga rahmat.
Abdurahmon yerga qarag‘an holda iljaydi. Shahodat 
mufti unin g aqlig‘a tahsin o‘quy-o‘quy, nos chakib o‘z 
joyig‘a o‘lturdi.
– Mulla Kalonshoh-a, shu gap bizning aqlimizg‘a aslo 
kelmabti-da?
1