Bosh sxemalarning turlari

Konimex tumani elektr energiyasi bilan ta’minlanish
Konimex tumaniga 1951 yillar Dielert stansiyasi qurilib shu orqali aholini 10% elektr energiya bilan ta’minlanib turilgan.
Elektr energiya bilan faqat kechki soat 6 ⁰⁰ dan 12⁰⁰ gacha vaqtincha ta’minlanib turilgan. Dielert elektr stansiyasini yokib aholiga elektr energiya bilan ta’minlovchilar: Cherneshenko Stepan, dielektr yokuvchi yordamchisi Bilyakov Anatoliy va elektr montaj Marlovchenko Pyotr Vasilivevich va uning yordamchisi elektro monter Xaitov Imomkul bulganlar.
1956 yil shu dielektr elektr uskunasining elektr tarmoqlarini xizmat qilish uchun elektr montyor vazifasiga Igamov R ham ishga olingan.
1962 yil Konimex tumani axolini elektr energiyasi bilan ta’minlash uchun yana yangi dielektr elektr qurilmasi qurildi va Konimex, Shurkul xududidi elektr energiya bilan ta’minlandi.
1966 yilda Konimex tumaniga 35/ 10 kvli nimstansiya qurilib “Navoiy GRES” tarmog’iga ulab Navoiy tumani tasarufiga o’tib Konimex montyorlik joyi etib belgilandi. Monterlik punkti ustosi etib Mardovchenko Petr Vasilevich etib tayinlandi.
1973 yildan Konimex tumani uchastka elektr tarmoqlariga katta usto Dabob Erkin Abdullaevich tayinlangan va 1982 yilgacha uchastka elektr tarmoqlariga boshchilik qilib, 1982 yil Novoiy elektr tarmoqlari boshqaruv bulimida ishni davom etmoqda.
Shu monterlik joyida Igamov R. Abdullaev T. Kurbonov X. Tuxtaev T. Xaitov I. Shodmanov N va nazoratrchi Sanakulova S.M. lar ishlashgan.
1976 yildan shu uchastkaga monter vazifasiga Shodmanov Ismatulla Nurullaevich ishga kirib, xozir shu TET tezkor dispetcherlik guruxi katta dispetcheri bulib ishlamoqda. Shodmanov I.N. bir qancha faxriy yorliqlar va 2006 yili “Energetika faxriysi” medali bilan taqdirlangan.
1976 yildan 1980 yillar tuman markazi, chul xududlari Shurkul, Urazjan, Teri quduq, Yangig’azg’an, 40-let oktiyabr (qara-qata) Madaniyat sovxozlariga patstansiyalar qurilib, xavo elektr uzatish tarmoqlari qurilib axoli elektr energiya bilan ta’minlangan.
Bu liniyalarni va padstansiyalarni qurishda PMKA-7 boshlig’i I.Naderxaov hamda bosh muxandislari katta yoram berishgan. PMKA-7 korxonasida birga ishlab keyinchalik Konimex ustolik joyiga katta elektr montyor, uchastqa masteri keyinchalik bosh muxandis Djapparov Djalg’as ham shu liniyalarni qurib axoliga elektr energiya ta’minlashda katta xissasini qushgan.
1976- 1980 yillar Shurkul padstansiyalari qurildi. Konimex montyorlik punktiga usha vaqtlar Igamov Raim ustolik joyi ustosi vazifada ishlar edi. Konimex tumani elektr tarmoqlari binosi 1984 yil qurilib yangi binoga kuchib utdi.
1982 yil Navoiy viloyati tashkil etildi va Buxoro Elektr tarmoqlari tasavufidan chiqib Navoiy elektr tarmoqlari korxonasi tarkibiga kushildi. Konimex ustolik joyidan Konimex tumani elektr tarmoqlariga 1982 yildan 1996 yilgacha Igamov Raim shu TETni boshqarib turdi.
Konimex ustolik joyi tashkil etilib ustolik joyi ustosi etib Djapparov Djalgas usto etib tayinlandi va 1994 yildan Konimex TET bosh muhandisi vazifasidan ishlab 2001 yili nafaqaga chiqdi. Xozirgi kunda bu Konimex ustoik joyiga Tuxtaev B, usto vazifasida raxbarlik qilmoqda.
Qaraqata shirker xujaligi, Madaniyat shirkat xujaliklari Qaraqata (Balaqaraq) ga 1981 yil qurilgan padstansiyalaridan chiuvchi Temir yul va 10kvli Madaniyat tarmog’idan elektr energiya bilan ta’minlangan. Madaniyat ustolik joyi istosi 1986 yilgacha Dosekbaev Alpomish bo’lgan. 1989 yildan bu ustolik joyiga Djumanazarov Daribay raxbarlik qilmoqda.
Konimex tumaniga qarashli 110/10 kvli Boymurod padstansiyalarsi 1986 yil qurilib shu yili 30-dekabrda 3 ta fider ya’ni Shofirkon, Xolmurod , Gazovik ishga tushirildi.
110/10 kvli uch-tepa padstansiyalarni 1986 yil qurilib 1987 yil yanvarida 10 kvli Atquduq va Preke tarmoqlari bilan ishga tushirildi.
110/10 kvli yangi G’azg’on padstansiyalarni ham shu yillari qurilib 3ta 10 kvli tarmoq, yani 10 kvli Sarjal, Dungalik va Neftyannik tarmoqlari bilan ishga tushilgan.
1990 yil Shofirkon ustolik joyi tashkil etilib bu ustolik joyiga Mirkiyasov Serimxan usto etib tayinlanib xozirda shu ustolik joyiga raxbarlik qilmoqda.
Konimex TET ga boshliq bulganlar;
1973 yildan 1982 yilgacha Konimex tuman uchastkasiga katta ustosi Davov Erkin Abdullaevich boshliq qilgan.
1982 yildan 1996 yilgacha Konimex tumani uchastkasiga katta ustosi Davov Erkin Abdullaevich boshchilik qilgan.
1982 yildan 1996 yilgacha Konimex tumani uchastkasi va rayon elektr tarmoqlariga Igamov Raymdan keyin TET boshlig’i etib, 1992 yili TET ga dispatcher vazifasioga ishga kelgan Buranov Olim Raxmatovich 1996 yildan 1999 yilgacha shu TET ga raxbarlik qildi.
1999 yil 19 oktyabrdan 2007 yilgacha Navohar TET bosh muxandisligidan urin almashtirish yuli bilan Konimex tumani elektr TET bosh muxandisligidan urin almashtirish yuli bilan Konimex tumani elektr tarmoqlariga boshligi vazifasiga kelgan Azimov Xolmamat Umrzakovich raxvarlik qildi.
2007 yildan 2008 yilgacha TET boshligi etib Axmedov Tinichlik Xatamovich raxbarlik qildi. 2008 yil 1 fevraldan boshlab TET boshlig’I etib Urdaboev Sherquzi Egamberdiyvich raxbarlik qilmoqda.
Konimex tumani bosh muxanisligiga:
1994 yildan bosh muxandislik shtati berilib, bu lavozimiga 2001 yilgacha Djapparov Djalgas bosh muxandis vazifasida ishlab nafaqaga chiqgan.
2001 yildan 2004 yilgacha Axmedov tinichlik Xatamovich tayinlangan.
2004 yildan 2006 yil noyabir oyigacha Tuxtaev Bashir bosh muxandis vazifasida ishlab kelgan.
2006 yil noyabr oyidan 2007 yilgacha Urdabaev Sherkuzi Egamberdiyvich bosh muxandislik vazifasida ishlab kelgan.
2007 yildan boshlab va xozirgi vaqtda Artukov Razak Botirovich bosh muxandislik vazifasini boshqarib bormoqta.
Xozirgi kunda Konimex tumani elektr tarmoqlarida 68 ishchi xodim ishlaydi. Konimex tumani elektr tarmoqlarida 3 ta ustolik joyi, ya’ni Konimex ustolik joyi, Boymurod ustolik joyi va Madaniyat ustolikjoyi, tezkor dispetcherlik guruxi hamda energosotish bulimlaridan iborat.
Tuman elektr tarmoqlari 110/ 10 kvli 3 dona, 35/ 10 kvli 5 dona va 36/6
Elektr energiya – insoniyat ishlatiladigan energiyalar ichida keng tarqalgan. U sanoatda, qishloq xo’jaligida , transport, aloqa tizimi va turmushda keng qo’llaniladi.
Dehqonchilikda va umuman, iqtisodiyotning agrar sohasida ishlab chiqarishni rivojlantirishda elektrlashtirish va avtomatlahs muhim ahamiyat kasb etadi. Faqat elektr energiyani va yangi texnologiyalarni keng qullash asosida elektr uskuna va jihozlardan samasrali foydalanib, ularni turli texnologik jarayonlarda sifatli va puxta ishlatish mumkin.
Qishloq va suv xo’jaligida ishlab chiqarish sohalarini elektrlashtirish- elektr energiyani keng qo’llashni , qishloq, tuman va viloyatlarda markazlashgan hamda local issiqlik va elektr ta’minotini vujudga keltirishni , qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchi va ularni qayta ishlash korxonalarida avtomatlashgan tizimlarni yaratishda yangi elektrotexnologik jarayonlarni qo’llashni taqazo etadi.
Hozirgi kunda ishlab chiqarish texnikaviy darajasining o’sishi natijasida qishloq xo’jaligining barcha sohalarida turli xil yangi tipdagi elektr mashinalari, apparatlar va boshqa elektr jihozlari ishlatilmoqda. Katta quvvatli elektr generatorlar elektr energiyasi ishlab chiqarmoqda; turli sohalarda maxsulot ishlab chiqaridigan, mashina va mexanizmlarni harakatga keltiradigan zamonaviy elektr motorlar keng ko’lamda qo’llanilmoqda. Turli xil elektr mashinalarni, jihozlarni korxonalarda va xonadonlarda to’gri hamda tejamli ishlata bilish muhim ahamiyatga ega.
Elektr energiyasi ishlab chiqaradigan elektr mashinasi generator deyiladi. Elektr stansiyalarda generatorni turli xil birlamchi motorlar, masalan, gidravlik, bug’ va gaz turbinalari harakatga keltiradi. Generator ularning mexanik energiyasini elektr energiyasiga aylantirib beradi.
Elektr energiyasi respublikamiz mintaqasida joylashgan elektr stansiyalarda ishlab chiqariladi. Hozirda respublikamizda bir necha o’nlab issiqlik (IES) va gidroelektr stansiya (GES) lar ishlab turidi. Ularning umumiy quvvati 11 mln. Kvt dan ortiq bo’lib, bundan 9,8 mln.kvt quvvat IES larda, qolgani GES larda ishlab chiqarilmoqda. 2000 yilda elektr stansiyalarda 47,7 mlrd. Kvt . soat elektr energiyasi ishlab chiqarildi. Bu respublikamizda jon boshiga yiliga 2000 kvt . soat
Elektr energiyasi to’g’ri keladi, demakdir. Respublikamizda o’ta katta quvvatli issiqlik elektr stansiyalari masalan, Toshkent Davlat tuman elektr stansiyasi ( DTES), Angren, Navoiy, Taix-Tosh DTES lari, Sirdaryo DTES I va boshqa issiqlik elektr stansiyalari ishlab turadi.
Respublikamizda Chorvoq, Xo’jakent, Tovoqsoy kabi katta quvvatli va quvvatlari uncha katta bo’lmagan 20 dan ortiq GES lar ishlab turadi. Ular elektr energiyasi iste’molchilarini energiya bilan ta’minlamoqda.
Respublikamiz o’zining energetika sistemasiga ega. Istemolchilarni uzluksiz elektr energiyasi bilan ta’minlash maqsadida elektr stansiyalar, katta quvvatli transformatorlar o’rnatilgan markaziy podstansiyalar va katta quvvat talab qiladigan iste’molchilar yuqori kuchlanishli elektr uzatish liniyalari bilan o’zaro bog’lanib energetika sistemasini tashkil qiladi. Energeteka sistemasining ishi markaziy dispetcherlik boshqarmasidan boshqareladi. Respublikamiz energitika sistimaida kuchlanish 110, 220 va 500 kv li elektr uzatish liniyalari ishlab turadi. Masalan, Farxod GES- Toshkent- Chirchiq elektr uzatish liniyasi, bu liniyaning uzunligi 150 km bo’lib, kuchlanishi 110kv. Issiqlik elektr stansiyalarda elektr energiyasi bilan birga sanoat, xonadon va communal xo’jalik ehtiyojlari uchun issiqlik energiyasi ham ishlab chiqariladi. 2000 yilda issiqlik energiyasi iste’molchilariga 22,3 mln. G kal. Issiqlik energiyasi beriladi. Bundan 49.4 % sanoat ehtiyojlari uchun, 36 % xonadonlarni isitish ucun, 13,6 % communal xo’jalik ehtiyojlari uchun sarflanadi.
Hozirgi vaqtda jahon bozorida energiya tejamkorligi maqsadida boshqariladigan asinxron va sinxron elektr yuritmalar keng qo’lanilmoqda.
Elektr energiyasi mishlab chiqaradigan elektr mashinasi generator deyiladi. Elektr stansiyalarda generatorni turli xil birlamchi motorlar, masalan, gidravlik, bug’ va gaz turibinalari harakatga keltiradi. Generator ularning menanik energiyasini elektr energiyasiga aylantirib beradi.
Mustaqilliktufayli respublikamizning barcha jabhalarida olib borilayotgan islohatlar qatori elektrotexniak sanoatida ham tub o’zgarishlar yuz bermoqda. Jumladan, transfotmator zavodida yuqori kuchlanishli transformatorlar, Andijon elektr motor aksiyadorlik jamiyatida yuqori ekspulyatasiyoin ko’rsatkichlarga ega bo’lgan asinxron motorlarning yangi turlarini ishlab chiqarishga alohida e’tibor berilmoqda.
Hozirgi kunda ishlab chiqarish texnikaviy darajasining o’sishi natijasida halq xso’jaligining barcha sohalarida turli xil yangi tipdagi elektr mashinalari, apparatlar va boshqa elektr jihozlari ishl;atilmoqda. Katta quvvatli elect generatorlar elektr energiyasi ishlab chiqarilmoqda: turli sohalarda mahsulot ishlab chiqaradigan, mashina va mexanizmlarni harakatga keltiradigan zamonaviy elektr motorlar keng ko’lamda qo’llanilmoqda. Turli xil elektr mashinalarni, jihozlarni korxonalarda va xonafonlarda to’g’ri tejamli ishlata bilish muhim ahamiyatga ega.