Bosh miyaning anatomiyasi va patologiyasi

Bosh  miya    (encephalon)    miya  qutisi  ichida  joylashgan  bo’lib,  sut 

emizuvchi  hayvonlarda,  ayniqsa,  odamda  yaxshi  rivojlangan.  U  bosh  miya 

qutisining 91 – 93% ni egallab turadi. Bosh miyaning individual vazni tananing 

vazniga  bog’liq  bo’lib,  960  –  2000  g  gacha  bo’ladi.  Shuni  aytish  kerakki,  bosh 

miyaning  hajmi  aqlni  ifodalamaydi.  Odamning  aqli  bosh  miya  po’stlog’i 

hujayralarining  fiziologik  xususiyatlariga,  kimyoviy  tarkibiga  va  mashq  qilish  – 

qilmasligiga  bog’liq.  Masalan,  A.  Frans  degan  yozuvchi  bosh  miyasining  vazni 

1017  g,  tarixda  Turgenyevniki  2012  g,  Bayronniki  2238  g,  Shillerniki  1875  g 

bo’lgan. 

Yangi tug’ilgan bolada barcha nerv hujayralari bo’ladi. Lekin ular mayda, 

anotomik  –  fiziologik  jihatdan  rivojlanmagan  bo’ladi.  Neyronlar  o’sib, 

yiriklashib,  o’simtalarini,  shaklini  o’zgartirib  boradi.  Nerv  tolalari  mielinlashib 

boradi,  ko’rish,  muvozanat  va  eshitish  analizatorlarining  mielinlanishi    ona 

qornida  boshlanib,  bola  tug’ilganidan  so’ng  birinchi  oylarda  tugaydi.  Bolaning 

hayoti  davomida  bosh  miya  hujayralari  ajralib,  alohida  nerv  markazlari 

shakllanib,  rivojlana  boradi.  Yangi  tug’ilgan  bola  bosh  miyasining  vazni  o’rta 

---

 

24 

hisobda 350 – 390 g bo’ladi. U bir oylik bo’lganda 450 g, bir yoshida 700 – 800 

g , 7 yoshida o’g’il bolalarda 1260 g, qizlarda 1190 g bo’ladi. 

Bosh miyaning vazni 20 – 30 yoshda eng katta bo’lib, so’ng asta – sekin 

kamaya boradi.