Book · November 019 citations reads 2,471 authors

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                           
10
 
www.google.ru
. 21.10.2015. 

---

24 
 
 
 
 
 
Pedagogikaning asosiy tarmoqlari 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Умумий педагогика 
Ёшлар педагогикаси 
Мактабгача таълим 
педагогикаси 
Катта ёшдагилар 
педагогикаси 
Махсус 
педагогика 
Педагогик фанлар 
тизими 
Методика 
Мактабгача таълим 
методикаси (услубияти) 
Умумтаълим 
методикаси 
Касб-хунар таълими 
методикаси 
Махсус таълим 
методикаси 
Олий таълим 
методикаси 
Сурдо  педагогикаси 
Тифлопедагогика 
Алигофрено 
педагогика 
Педагогика тарихи 
Умумий таълим 
педагогикаси 
Мактабгача таълим 
педагогикаси 
Оила педагогикаси 
Касб-хунар таълими 
педагогикаси 
Олий таълим 
педагогикаси 
Ишлаб чиқариш 
педагогикаси 
Иқтисодий 
педагогика 
Тиббиёт педагогикаси 
Ҳарбий педагогика 
Менежмент педагогикаси 
Спорт педагогикаси 
Мактаб педагогикаси 
Халқ педагогикаси 
Андрогигика (катталар 
педагогикаси) 
Герогогика (қариялар 
педагогикаси) 
Ижтимоий педагогика 
Инновацион педагогика 

---

25 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pedagogika tarixi va nazariyasi asosini tashkil qiluvchi birinchi guruhning 
uchta  pedagogik  fan  tarmoqlariga  umumiy  tasnif  beradigan  bo‘lsak,  bularning 
uchalasi boshqa pedagogik fan tarmoqlariga asos bo‘lib, o‘zaro aloqadordir. 
Didaktika  va  umumiy  pedagogikada  ishlab  chiqilgan  asosiy  prinsiplar, 
qoidalar  va  maxsus  tushunchalar  maktab  hamda  maxsus  pedagogika 
guruhlaridagi  pedagogik  fan  tarmoqlari,  didaktika  prinsiplari  va  umumiy 
pedagogikadagi  qonun-qoidalarni,  ta'lim-tarbiya  berishning  o‘ziga  xosligidan 
kelib chiqib o‘zgartiradilar va o‘z sohasiga moslashtiradilar. 
Pedagogika insonlar orasidagi munosabatlarni va ijtimoiy muhitning insonga 
ta'sirini tadqiq etuvchi fan sifatida iqtisodiyot, madaniyat rivojlanishining o‘ziga 

---

26 
 
xosligi hamda ularning inson shaxsi shakllanishiga ta'sirini o‘rganadi. Shu bilan 
birga,  pedagogika  o‘quv  muassasasi  tizimining  tashkiliy  jihatlaridagi  ko‘pgina 
masalalarni  hal  etishga,  shaxslarni  tarbiyalashda  o‘quv  muassasasi,  oila  va 
jamoatchilikning o‘zaro hamkorlikda ish olib borishiga yordam beradi. 
«Pedagogika» fani tarbiya jarayonini ijtimoiy hodisa sifatida o‘rganar ekan, tabiiy 
ravishda  jamiyatdagi  barcha  fanlar  bilan  bog‘liqdir.  Pedagogika    (fan  sifatida) 
falsafa fani zamirida rivojlandi. Har qanday fan  yakka holda o‘zi mukammalikka 
erisha olmaydi. U boshqa fanlar bilan aloqada, ularning yutuqlaridan foydalangan 
holda  mazmunan  boyib  boradi.  Xuddi  shuningdek  pedagogika  fani  ham  hozirgi 
kunda  umumbashariyat  tomonidan  yaratilgan  bilimlar  va  kelajak  haqidagi 
ma'lumotlarga  tayanadi.  U  tabiat  va  jamiyat  rivojlanishi  qoidalari  to‘g‘risidagi 
ma'lumotlarga  asoslanadi,  o‘zi  ham  ijtimoiy  fan  sifatida  rivojlanib,  insonning 
ijtimoiy  kamolotiga  xizmat  kiladi.    U  falsafa,  tarix,  iqtisod,  psixologiya, 
sotsiologiya,  etika,  estetika,  biologiya,  madaniyatshunoslik,  siyosatshunoslik  va 
boshqa  fanlar bilan uzviy aloqadadir . 
Falsafa  -
  jamiyat,  tabiat  rivojlanishining  umumiy  qonuniyatlarini  tashkil 
etadigan,  ya'ni  pedagogikaning  taraqqiy  etib  borishiga  imkon  beradigan  ilmiy 
manbadir. Shu bilan birga, faylasuflar va pedagogika fanlari vakillari tomonidan 
ishlab  chiqilgan  bir  qator  umumiy  masalalar  falsafada  ham,  pedagogikada  ham 
barobar mavjuddir. 
Bular jumlasiga tarbiya bilan boshqa ijtimoiy xodisalar orasidagi o‘zaro aloqalar; 
dunyoqarashni,  ahloqiy,  mehnat  va  estetik  tarbiyani  shakllantirish  masalalari; 
shaxs  va  jamoa  munosabatlari;  ta'lim  jarayoni  mohiyatini  tushunish  hamda 
bilishning dialektik nazariyasini ishlab chiqish bilan bog‘liq 
        Falsafa      pedagogika  fani  uchun  metodologik  asos  bo‘lib  xizmat  qiladi. 
Falsafa pedagogikani ilmiy uslublar bilan boyitadi, ta'lim va tarbiyaning ob'ektiv 
qonun-qoidalarini ishlab chiqishga manba bo‘ladi. 
        Etika  va  estetika  fanlari  pedagogikaning  tarbiya  nazariyasi  sohasi  bo‘yicha 
ma'lumot  beradi.  Bu  fanlar  o‘quvchining  axloqi,  odobi,  xulqi  me'yorlarini 

---

27 
 
aniqlash,  belgilash  hamda  nafosatli  qilish  uchun  hayotning  jozibali,  nafis 
qirralariga bevosita rag‘bat uyg‘otish borasida pedagogika fani bilan aloqadadir.  
Etika 
falsafaning  ahloqiy  va  tarbiya  masalalari  bilan  bevosita  bog‘liqdir. 
Ularni xal etishda pedagogika axloqning umuminsoniy qadriyatlariga suyanadi. 
Estetika
  (nafosat  tarbiyasi)  insonning  estetik  ideallarini  shakllantirish, 
madaniyatga  va  voqyelikka  estetik  munosabatlari  umumiy  qonuniyatlarini 
o‘rganadi  va  estetik  tarbiyani  ilmiy  jihatdan  asoslash  uchun  xizmat  qiladi.  Bu 
asoslarni  pedagogika  fani  ishlab  chiqadi,  yoshlarni  go‘zallikni  xis  qila  olish, 
tushunishga o‘rganish vositalari va yo‘llarini belgilab beradi. 
Pedagogikaning  falsafa  va  boshqa  ijtimoiy  fanlar  bilan  bog‘liqligini,  hal 
etadigan  ilmiy  masalalarning  umumiyligini  pedagogikaning  ijtimoiy  xususiyati, 
uning mafkuraviy yo‘nalishga ega ekanligini ta'kidlab turadi. Tarbiyaning hamma 
muammolarini  boshqa  siyosiy,  ijtimoiy  masalalar  bilan  bir  qatorda  hal  etish 
zaruriyatini ko‘rsatib beradi.       
O‘qituvchi  o‘quvchilarga  bilim  berish,  ma'lumotli  qilish,  tarbiyalash 
maqsadida  ularga  tizimli  ta'sir  ko‘rsatadi.  Bunda  psixologiya  va  ijtimoiy 
omillarga asoslanadi. Ya'ni ta'sirning samarasini bilish uchun  o‘quvchining sezgi, 
idroki, tasavvur, dikkat va tafakkur - fikrlash jarayonining qanday kechayotganini 
bilishga  asoslanib,  ta'sir  ko‘rsatish  rejasini  belgilaydi.  Ayniksa,  yosh  davrlari 
psixologiyasini, bolaning  yosh va individual xususiyatlarini hisobga olgan holda 
tarbiyalanuvchiga  yondashadi    va  unga  samarali  ta'sir  ko‘rsata  oladi.  Bunda 
psixologiya turkumidagi fanlar pedagogika uchun muhim ahamiyat kasb etadi.