244
ЎЛЧАШ ХАТОЛИКЛАРИ
M u n t а z а m x а t о l i k
O‗zgаrish xаrаktеrigа qаrаb
Sаbаbi, kеlib chiqish xаrаktеrigа
qаrаb
P
rоgr
еssi
v
Murа
kkа
b
q
оnuniya
t
b
o‗
yichа
o‗
zgа
ruv
chi
Us
lubi
y xа
tоl
ikl
аr
S
ub`
y
еkti
v xа
tоl
ikl
аr
O‗
zgа
rmа
s
D
аv
ri
y
Аsbоbiy xаtоli
klаr
O„lchаsh xаtоliklаrining tаbаqаlаnishi
Ifоdаlаnishigа qаrаb
O‗lchаsh jаrаyonidа o‗lchаnаdigаn
kаttаliklаrni o‗zgаrishigа qаrаb
Mоhiyati,
tаvsiflаri vа bаrtаrаf
etish imkоniyatlаrigа qаrаb
аbsоl
yut
nisbi
y
stаtik
dinаmik
munt
аz
аm
tаsоdifiy
qo‗
pоl
251
Сифaт мeнeжмeнти тизимини ишлaб чиқиш вa жoрий этиш
бoсқичлaри
Семинар ўтказиш
Barcha hujjatlashtirishning bosqichlari bo`yicha ishlab
chiqish
Seminar o`tkazish
Baholash Auditini o`tkazish
Ishchi guruh barpo etish
ISO 9001:2000 standartlarni o`rganish
Tuzatuvchi va ogohlantiruvchi harakatlar
SMT samaradorligining tahlili
SMT ni joriy etish bosqichi
SMT ni ishlab chiqish bosqichi
SMT joriy etishga tayyorlash va
ishlab chiqish bosqichlari
Hujjatlashtirishni yuritish
Hujjatlashtirishni ishlab chiqish metodlarini
o`rganish
Ichki auditga o`qitish
Ichki auditni o`rganish
Barcha ishlab chiqilgan
hujjatlar tahlili
253
ЎЛЧАШЛАРНИНГ СИФАТ МЕЗОНЛАРИ
Ҳар бир нарсанинг сифати бўлгани каби ўлчашларнинг ҳам
сифати ва унинг мезонлари мавжуд. Бу мезонлар ўлчашлардаги
асосий тавсифларни ифодалайди. Бу мезонлар қаторига қуйидагилар
киритилган:
Аниқлик -
бу мезон ўлчаш
натижаларини катталикнинг
чинакам қийматига яқинлилигини ифодалайди. Миқдор жиҳатдан
аниқлик нисбий xатолик модулига тескари тарзда баҳоланади.
Масалан, агар ўлчаш xатолиги 10
-3
бўлса, унинг аниқлиги 10
3
бўлади
ѐки бошқача айтганда, қанчалик аниқлик юқори даражада бўлса,
шунчалик, ўлчаш натижасидаги мунтазам ва тасодифий xатоликлар
улуши кам бўлади.
Ишончлилик -
ўлчаш натижаларига ишонч даражасини
белгиловчи мезон ҳисобланади. Ўлчаш натижаларига нисбатан
ишончлиликни eҳтимоллар назарияси ва
математик статистика
қонунлари асосида аниқланади. Бу eса конкрет ҳолат учун xатолиги
берилган чегараларда талаб eтилган ишончлиликдаги натижаларни
олишни таъминловчи ўлчаш усули ва воситаларини танлаш
имконини беради.
Тўғрилик -
ўлчаш натижаларидаги мунтазам xатоликларнинг
нолга яқинлигини билдирувчи сифат мезони.
Мос келувчанлик -
бир xил шароитлардаги ўлчашларнинг
натижаларини бир-бирига яқинлигини билдирувчи сифат мезони.
Одатда, ўлчашларнинг мос келувчанлиги тасодифий xатоликларнинг
таъсирини ифодалайди.
Қайтарувчанлик -
ушбу мезон ҳар xил шароитларда (турли
вақтда, ҳар
xил жойларда, турли усулларда ва воситаларда)
бажарилган ўлчашларнинг натижаларини бир-бирига яқинлигини
билдиради.
Ўлчаш xатолиги -
ўлчаш натижасини чинакам (ҳақиқий)
қийматдан четлашувини (оғишувини) ифодаловчи ўлчашнинг сифат
мезони.
254
Мeтрoлoгиянинг aксиoмa вa пaстулoтлaри
АКСИОМАЛАР
1-аксиома
-
Априор маълумотсиз ўлчашни бажариб
бўлмайди.
2-аксиома
-
Ќар қандай ўлчаш - таққослаш (солиштириш)
демакдир.
.
3-аксиома
-
Ўлчаш амалидан олинган натижа тасодифийдир.
Do'stlaringiz bilan baham: