Book · March 011 citations reads 1,801 authors

I BOB. O‘ZBEKIS

ТО

N RESPUBLIKASI S

О

LIQ 

Т

IZIMI 

1.1. SOLIQLARNING IQTISODIY MOHIYATI, ZARURLIGI VA 

FUNKSIYALARI

Soliqlar va soliqqa tortish ma

х

sus kursini o‘qitishning zaruriyati 

va predmeti.

Mamlakatimizda iqtisodiyotni yuksaltirish davrida soliqlar va ularga 

tenglashtirilgan majburiy to‘lovlar davlat xazinasining asosiy daromad 

manbasi hisoblanadi. Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar soliq to‘lovchi 

yuridik va jismoniy sha

х

slardan soliq qonunchiligiga ko‘ra belgilangan 

tartibda undiriladi. O‘zbekiston Respublikasi bosh qomusi-mamlakat 

konstitutsiyasining 51 va 123-moddalarida ham fuqarolarning burch 

va majburiyatlaridan biri sifatida qonun bilan belgilangan soliqlar va 

mahalliy yig‘imlarni to‘lashning majburiyligi belgilab qo‘yilgan. Ushbu 

majburiyatlarni bajarish uchun esa har bir fuqaro soliqlar va soliqqa 

tortish munosabatlariga doir yetarli darajada bilim va ko‘nikmaga ega 

bo‘lishlari lozim bo‘ladi.

Bu kursni o‘qitishning zarurligi bozor iqtisodiyoti munosabatlari 

ichida soliq munosabatlarining ahamiyati o‘sib borayotganligidan 

kelib chiqadi. Soliq va soliqqa tortish ma

х

sus kursi soliq voqeliklarini 

(harakatlarini) chuqur o‘rganish asosida zaruriy 

х

ulosalar chiqarib, ularni 

amaliyotga tatdbiq etish yo‘llarini o‘rgatadi.

Har qanday fan yoki kurs o‘zining predmetiga ega bo‘lishi kerak. 

Soliq va soliqqa tortish ma

х

sus kursining predmeti soliq harakatini 

o‘rganishdir. Soliqqa tortishda soliq me

х

anizmi ishga solinadi. Uning 

harakatlanishi pul munosabatlari orqali sodir bo‘ladi. Bu pul munosabatlari 

soliq to‘lovchilar (yuridik va jismoniy sha

х

slar) bilan soliq undiruvchi 

(oluvchi) davlat o‘rtasida bo‘ladi.

«Soliqlar va soliqqa tortish» ma

х

sus kursini o‘qitishdan maqsad 

talabalarda soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar to‘g‘risidagi tasavvurni 

hosil qilish va soliq to‘lovchilardan undiriladigan soliq hamda majburiy 

to‘lovlarning huquqiy asoslarini, soliq majburiyati, soliq nazorati, soliqqa 

oid huquqbuzarliklar va ular ga nisbatan qo‘llaniladigan jazo choralari 

bo‘yicha bilimlarni shakllantirishdan iboratdir.

Ma

х

sus kurs oldiga qo‘yilgan asosiy vazifalar soliqlarning mohiyatini, 

ularning zarurligini, soliq elementlari va funksiyalarini, soliq siyosatini, 

soliqqa tortish va to‘lash tartiblarini, 

х

orijiy mamlakatlar soliq tizimlarini, 

soliq tizimining nazariy jihatlarini o‘rgatish va amaliy ko‘nikmalarini 

shakllantirshdan iboratdir.