Book · June 020 citations reads 3,563 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

Fuqaroligi bo’lmagan shaxslar
, apatridlar – muayyan mamlakatning fuqarosi 
hisoblanmaydigan va biron chet davlat fuqaroligiga mansubligini isbotlaydigan 
dalillari bo’lmagan shaxslar. Shaxs o’z fuqaroligini yo’qotgan va yangidan fuqarolik 
huquqini olmagan vaqtda fuqarosizlik kelib chiqadi. O’zbekiston Respublikasida 
yashab turgan, lekin, O’zbekiston Respublikasining fuqaroligi to’xtatilgan, boshqa 
davlat fuqarosi bo’lmagan shaxslarga ichki ishlar idorasi tomonidan fuqaroligi 
bo’lmagan shaxslarga mo’ljallangan istiqomat guvohnomasi beriladi.
 
Fyuchers 
(lot. futurus – kelajak) – tovar yoki fond birjalarida xom ashyo 
tovarlari, oltin, valyuta, qimmatli qog’ozlarni amalda bo’lgan narxlarda, lekin, 
etkazib berish va haqini keyingi kelishilgan muddatlarga qoldirish bilan oldi-sotdi 
qilish bo’yicha bitishuvlar. 
Xazina majburiyatlari 
– davlat tomonidan chiqarilgan qimmatli qog’oz; xazina 
majburiyatlari sotilganidan so’ng egasining ma’lum pul miqdorini byudjetga 
o’tkazganini tasdiqlaydi va egalik qilish muddati davomida qayd qilingan daromad olish 
huquqini beradi. 
Xalqaro valyuta fondi
– BMTning ixtisoslashgan muassasasi, a’zo 
mamlakatlarning valyuta hamkorligini amalga oshiradigan xalqaro tashkilot. 1944 
yilda Bretton-Vuds (AQSh)da o’tkazilgan xalqaro valyuta-moliya Kongressida Jahon 
banki bilan bir vaqtda ta’sis etilgan. 1947 yil mart oyidan o’z faoliyatini boshlagan. 
Shtab-kvartirasi Vashingtonda.
Xalqaro kredit 
– davlatlar, banklar, firmalar, bir mamlakatdagi jismoniy va 
yuridik shaxslar tomonidan boshqa mamlakatlar hukumatlari, banklari, firmalariga 
beriladigan kreditlar. 
Xalqaro konventsiya 
– xalqaro shartnoma turlaridan biri; davlatlarning, 
odatda, biron-bir ixtisoslashgan sohada o’zaro huquq va majburiyatlarini belgilaydi.
Xalqaro moliya korporatsiyasi
– BMTning ixtisoslashtirilgan muassasasi; 
Jahon banki guruhiga kiradi. 1956 yilda Xalqaro tiklanish va taraqqiyot bankining 
filiali tarzida tashkil etilgan, keyinchalik mustaqil yuridik shaxs. Shtab-kvartirasi 

---

285 
Vashintongda. 
Xarajatlar
, sarf-xarajatlar, chiqimlar – tovarlarni ishlab chiqarish va muomala 
jarayonida turli resurslar (xom ashyo, materiallar, mehnat, xizmatlar, mablag’lar) 
sarflari bilan bog’liq chiqimlarning pul shaklidagi ifodasi. Asosan, ishlab chiqarish va 
muomala xarajatlariga bo’linadi.
Xususiy mulk
– ayrim kishilar yoki xonadonlar ixtiyoridagi mulk; bozor 
iqtisodiyotidagi xilma-xil mulklar orasidagi etakchi mulk shakli. Xususiy mulkning 
ob’ekti moddiy va moliyaviy boyliklar, ish kuchi, intellektual mehnat mahsuli, er, 
suv, er osti boyliklari, korxonalar, xo’jaliklar, aktsiya va obligatsiyalar, pul 
mablag’lari, transport vositalari, turar-joy, iste’mol tovarlari, mehnat qobiliyati, 
ishbilarmonlik mahorati, ilmiy kashfiyotlar, texnikaviy ixtirolar, san’at va adabiyot 
asarlari va boshqalar bo’lishi mumkin.
Xususiy sektor
– iqtisodiyotning xususiy mulkchilik va xo’jalik yuritishning 
erkin bozor usullariga, iqtisodiy alohidalashuviga asoslangan sohasi. Bozor 
iqtisodiyoti davlat va nodavlat sektorlaridan iborat. O’z navbatida, nodavlat sektori 
xususiy va jamoa sektorlariga bo’linadi. Xususiy sektor nodavlat sektorining bosh 
bo’g’ini.