Book · January 020 citations reads 4,481 authors: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

Muhandislik - geologik rayonlashtirish
. Muhandislik - geologik rayon-
lashtirish sharoitlarga qarab, territoriyalarni qismlarga (regional oblastlar, rayonlar 
va boshqalarga) ajratish mumkin. Maxsus xaritalar qurilishning konkret turlariga 
yoki inshootlariga nisbatan tuziladi. Ular qurilish territoriyasining muhandislik-
geologik sharoitini baholash va muhandislik - geologik hodisalarni oldindan aytish 
uchun zarur. 
Muhandislik - geologik xaritalar masshtabi ulardan ko’zda tutilgan
maqsadga bog’liqdir: 
1) Umumiy (yoki sxematik) muhandislik - geologik xarita katta joylar
uchun tuzilib, masshtabi 1:500000 va undan mayda bo’ladi. Bunday joylarning 
muhandislik - geologik sharoiti umuman beriladi. Bunday xaritalar respublika 
yerlarini planlashtirishda tuziladi; 
2) O’rtacha muhandislik - geologik xarita masshtabi 1:200000 dan to
1:100000 gacha alohida gidrotexnikaviy inshootlar, sanoat korxonalari, aholi 
punktlari qurilishini loyihalashda bog’lashga asoslangan; 
3) Yirik (1:10000 va undan katta) masshtabli xaritalardan shahar
territoriyasidagi qurilishda, konkret sanoat ob’ektlari qurilishini loyihalashda 
foydalaniladi. 
27.4. Muhandislik geologik hisobot 
Muhandislik – geologik hisobot muhandislik - geologik qidiruv ishlari 
hisobotidir. Hisobot mazmuni va hajmi loyihalash bosqichiga bog’liq bo’ladi. 
Hisobot to’rtta qismdan; umumiy, maxsus, grafika qismidan va muhandislik - 

---

197 
geologik qisqacha yozma bayonotidan iborat bo’ladi. Hisobot mazmuni va hajmi 
loyihalash bosqichiga bog’liq bo’ladi. 
Hisobotning umumiy qismida tadqiqotlarning maqsadlari, vazifalari,
tarkibi, bajarilgan ishlarning hajmi va xarakteristikasi, ishtirok etgan shaxslar, 
tekshiruv rayoni joylashgan yer va bajarilgan ish vaqti ko’rsatiladi. Hisobotning 
birinchi bobida qurilish maydonining fizikaviy geografik sharoitlarini tushuntiruv 
yozuvlari berib o’tiladi. Ikkinchi bobida uni geologik va muhandislik – geologik 
nuqtai nazardan o’rganilganligi, geologik tuzilishining xarakteristikasi, tektonikasi,
gidrogeologik sharoiti, fizikaviy - geologik jarayonlar sodir bo’lishligi yoritilgan 
bo’lishligi lozim. 
Hisobotning maxsus qismida qurilish maydonining konkret uchastkasining 
muhandislik - geologik xarakteristikasi, bu uchastkadagi gruntlarning fizikaviy - 
mexanik xususiyatlari, mazkur qurilishga tadbiq qilinadigan mustahkamlik 
xususiyatlari, geodinamik jarayonlarni binoning qurilishi va ekspluatatsiyasiga 
ta’siri, bu jarayonlarni oldini olishga qaratilgan tadbirlarni tavsiyanomasi 
ko’rsatiladi.
Hisobotning mustaqil qismi chizma va ba’zan jadval materiallaridan
tashkil topadi. Hisobotning chizma qismi turli xaritalar, geologik - gidrogeologik 
qirqimlar, kolonkalar va boshqalardan iboratdir. Matnli qismda o’tkazilgan dala va 
laboratoriya materiallarining turli jadval ko’rinishi, yer osti suvlari va geodinamik 
jarayonlarning kuzatuvlarini, gruntning mustahkamlik xossalari hisobotlari 
jadvallari keltiriladi. Hisobot xulosa bilan tugaydi va foydalanilgan adabiyot va 
materiallar ko’rsatiladi. 

---

198