Book · January 017 citations reads 5,818 authors

 
Tasodifiy noqulay holatlar hamda ularni bartaraf etishning axloqiy 
jihatlari 
Jamoatdagi  har  bir  shaxs  tasodifiy  holatlar  –  ixtiyorsiz  xatolardan  xoliligi 
kafolatlanmagan.  Mana  bir  qancha  shunday  tanish  vaziyatlar:  kimdir  bilan  qayta 
ko‘rishish, qo‘lingizdagi qadahni to‘kib yuborish, yoningizda, stol atrofida o‘tirgan 
kishidan: 
“Mana  bu  ketvorgan  ayol  kim?»
  degan  savolingizga  qo‘shningiz: 
“Mening  ayolim”
  deb  javob  berishi,  tanishingizdan 
“Rafiqangiz  yaxshi  bo‘lib 
qoldimi?”
  deb  hol  so‘raganingizda,  u  sizga: 
“O‘lganiga  bir  yil  bo‘ldi”
  yoki 
“Ajrashdik”
  deb  javob  bersa.  Eng  yoqimsizi:  adashib  sochiq  bilan  burunni,  terni 
artib  yuborish,  yoki  ehtiros  kulgili  bo‘lmagan  anekdotni  aytishdir.  Bunday 
vaziyatlardan qolgan noxushlik uzoq muddatgacha sizni tark etmaydi. Albatta, agar 
bunday  vaziyatlar  kamroq  uchrasa,  yaxshi  bo‘lar  edi;  faqat  atrofdagilar  bunday 
holatga  biz  o‘ylagandan  ko‘ra  kam  e’tibor  qaratadilar.  Bunday  holatlarni  boshdan 
kechirmagan  odamning  o‘zi  bo‘lmaydi.  Ammo  noqulay  vaziyatlar  o‘zni  oqlashni 
taqozo  etmaydi.  G‘arb  odatiga  ko‘ra  shunchaki 
“uzr”
  deb  qo‘yiladi.  Sharqda 
aksincha,, obdon uzr so‘rab, noqulay vaziyatdan chiqib ketishga uriniladi. 
Ammo  bir  shaxs  ataylab  boshqa  odamga  o‘z  salbiy  munosabatini 
ko‘rsatish uchun ilmoqli gaplarni alohida ta’kidlashi va shu asosda ongli ravishda 
noqulay  vaziyatlarning  vujudga  kelishiga  harakat  qilishi  umuman  boshqa  narsa. 
Bunda  nafaqat  inson  o‘z  xudbinligini,  madaniyatsizligini  ko‘rsatishi,  balki 
boshqalarning  ham  dilini  og‘ritib  qo‘yishi  mumkin.  Bunday  vaziyatlarning  oldini 
olish uchun quyidagi holatlardan voz kechmoq lozim: 

---

48 
 

 
barchaning oldida ko‘rishishga javoban qo‘l uzatmaslik;  

 
o‘z raqibiga deyarli haqorat tarzida baland ovozda biron-bir so‘z qotish;  

 
kelgan sovg‘ani orqaga qaytarish;  

 
hamsuhbatning  yaqinlari  borasida  hurmatsizlikni  namoyon  qiluvchi  so‘zlarni 
ifodalash.  
Ba’zida tasodifiy  farosatsizlik kim  uchundir o‘zini ko‘rsatishdek tuyuladi. 
Bu  yerda  ismi  sharifni  buzib  aytilishini  misol  qilish  qo‘l  keladi.  Bunday  xato 
xafagarchilikni  keltirib  chiqaradi.  Ba’zida  odamga  orqa  qilib  o‘tirish  uning  qattiq 
ranjitishga 
sabab 
bo‘ladi. 
Odatiy 
e’tiborsizlik 
ham 
munosabatlarni 
murakkablashtirishi  mumkin.  Shu  bois  odamlar  bilan  muloqotda  o‘zini  qat’i 
boshqara  olishi  kerak.  Qo‘pollikka  javoban  qo‘rslik  bilan  javob  qaytarish  kishini 
yomon  ko‘rsatsa  ko‘rsatadiki,  yaxshi  ko‘rsatmaydi.  Janjal  ikki  tarafni  ham  yerga 
uradi. 
Bundan  tashqari,  birovning  sumkasini  ochib  titkilash  yoki  ochiq  qolgan 
sumkani tomosha qilish, qo‘l telefonini “o‘rganish” nafaqat xunuk ko‘rinish, balki 
sizni  unga  bo‘lgan  xusumatingiz  yoki  hasadingizni  ko‘rsatib  qo‘yadi.  Begona 
kishilar  portfelini  yoki  palto  cho‘ntaklarini  kavlash  ham  bundan  istisno  emas. 
Birovning  qutisidagi  narsalarni  olish  yoki  uni  joylashtirish  uyda  ham,  ishxonada 
ham  odobsizlikdir.  Birovning  shkafini,  bufeti  yoki  narsalari  saqlanadigan  joyni 
ochib ko‘rish ham odobga to‘g‘ri kelmaydi.